وقتی هوش مصنوعی جایگزین نفت می‌شود؛ فصل تازه رقابت‌ها در حاشیه خلیج فارس کلید خورد/ عربستان و امارات؛ بازارهایی ناب برای شرکت‌های غربی

به گزارش اقتصادنیوز، موسسه مطالعاتیispionline با انتشار یادداشتی مدعی شد: در حالی که هدف اصلی کشورهای حوزه خلیج فارس از توسعه بخش‌های بومی هوش مصنوعی (AI) تنوع اقتصادی است، این تحول تأثیرات استراتژیک بزرگی برای منطقه و جهان گذاشته است.

چگونه هوش مصنوعی به رقابت‌ها دامن زد؟

به ادعای ناظران، با اینکه هوش مصنوعی هنوز در مراحل اولیه پیشرفت قرار دارد، بسیاری از اقتصاددانان، متخصصان کسب‌وکار، سیاست‌مداران و تحلیلگران بر این باورند که هوش مصنوعی به‌شدت نحوه زندگی و کسب و کارها را تغییر خواهد داد.

از آنجا که هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری عمومی (GPT) مطرح می‌شود، مشابه برق یا موتورهای احتراقی داخلی، برخی از نظریه‌پردازان معتقدند که قدرت جهانی کشورها به میزان پذیرش و استفاده آن‌ها از این فناوری‌ها بستگی دارد. به همین دلیل است که رقابت برای پیشی گرفتن در زمینه هوش مصنوعی میان دو اقتصاد بزرگ جهانی، چین و ایالات متحده، شدت گرفته است.

در حالی که بخش زیادی از تحلیل‌ها در مورد ژئوپولیتیک هوش مصنوعی بر رقابت میان قدرت‌های بزرگ متمرکز است، برخی کشورهای دیگر هم در تلاش‌اند تا جایگاه خود را در رقابت جهانی هوش مصنوعی پیدا کنند. بعضی کشورها سعی دارند از رقبای پیشرفته‌تر عقب نمانند، در حالی که دیگر بازیگران در جستجوی دستیابی به بخش خاصی از هوش مصنوعی هستند که بتوانند در آن برجسته شوند. به‌عنوان مثال، تایوان یکی از تولیدکنندگان اصلی تراشه‌های نیمه‌هادی است که برای پردازش‌های پیچیده در هوش مصنوعی ضروری است.

به نوشته این موسسه مطالعاتی، کشورهایی که توانایی و منابع لازم برای دسترسی به داده‌ها، استعدادها، انرژی ارزان و قدرت محاسباتی در باب هوش مصنوعی را دارا هستند، قادرند اکوسیستم‌های بومی هوش مصنوعی‌شان را توسعه دهند. این روند به‌ویژه در کشورهای حوزه خلیج فارس مشهود است. به‌ویژه، امارات متحده عربی و عربستان سعود، دو بازیگری هستند که در بخش‌های مرتبط با هوش مصنوعی، از جمله ساخت مراکز داده، سرمایه‌گذاری‌های بزرگی انجام داده‌اند.

رونمایی از جانشین نفت

تاریخ مدرن اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس عمدتاً بر تلاش جهت تنوع اقتصادی و دور شدن از منابع نفتی متمرکز بوده است. در حالی که شوک نفتی سال 1973 باعث افزایش درآمدها شد، بحران‌های اقتصادی جهانی و تورم پس از آن، آسیب‌پذیری اقتصادهای تک‌محصولی را نمایان ساخت.

در دهه‌های اخیر، کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌دنبال اقتصادی مستقل و در عین حال متکی به فناوری و دانش بوده‌اند. امروزه سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه فناوری، به‌ویژه در زمینه هوش مصنوعی، نقش مهمی در استراتژی‌های مرتبط با تنوع اقتصادی کشورها ایفا می‌کند. به‌عنوان مثال، قطر در قاب استراتژی هوش مصنوعی خود تأکید دارد که این فناوری برای تبدیل شدن به یک جامعه مبتنی بر دانش حیاتی است.

این بازیگر باور دارد که در صورت عدم تجهیز به چنین دانش و فن‌آوری، دوحه از رقابت جهانی عقب خواهد ماند. همزمان در سراسر منطقه، هوش مصنوعی در بخش‌های مختلفی مانند بهداشت، مالی، حمل‌ونقل و خدمات دولتی خود را جا کرده است. کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌ویژه در تلاش هستند تا بخش‌های رقابتی خود را در این حوزه فعال کرده تا کمتر وابسته به نفت باشند.

خلیج فارس میدان تازه رقابت‌ها در حوزه فن‌آوری

منطقه خلیج فارس به‌طور فزاینده‌ای در حال تبدیل‌شدن به میدان رقابت‌ها در زمینه هوش مصنوعی است. در سال 2023، امارات متحده عربی با توسعه مدل Falcon توسط موسسه نوآوری فناوری (TII) وابسته به ابوظبی توجه‌ها را به خود جلب کرد. در این میان سرمایه‌گذاری 1.5 میلیارد دلاری مایکروسافت در شرکت هوش مصنوعی ابوظبی جی 42 در آوریل 2024 بود که تحلیلگران را مجذوب کرد.

پایه‌های این توافق در ماه اوت 2024 با اعلام طرح‌های همکاری جدید میان مایکروسافت و جی 42، بیشتر تقویت شد. عربستان سعودی هم در تلاش است تا خود را به‌عنوان یک مرکز نوآوری در زمینه هوش مصنوعی نمایش دهد. برای این منظور، پادشاهی در زیرساخت‌های هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری‌های عظیمی انجام داده است، از جمله ایجاد یک صندوق 40 میلیارد دلاری برای فناوری و همکاری با استارتاپ‌ها و شرکت‌های پیشرفته.

به ادعای ناظران، در حالی که هدف اصلی کشورهای حاشیه خلیج فارس از توسعه هوش مصنوعی، تنوع‌بخشی به اقتصادهای خود است، این تحول پیامدهای استراتژیک گسترده‌ای دارد. یکی از نتایج حاصل از رقابت‌ها، جبران معایب جمعیتی است، بدین معنا که کشورهای حاشیه خلیج فارس از نظر جمعیتی نسبت به رقبای خود در منطقه درگیر محدودیت‌هایی هستند، می‌توانند از هوش مصنوعی و سیستم‌های خودران برای جبران این ضعف استفاده کنند.

در زمینه نظامی، استفاده از پهادهای بدون سرنشین و خودران می‌تواند مشکلات مربوط به نیروی انسانی را حل کرده و توانایی این گروه از کشورها را در برابر رقبای پرجمعیت افزایش دهد. در نهایت باید گفت، استفاده از پهپادهای خودران در آینده می‌تواند تأثیر بسزایی در تعیین نتیجه جنگ‌ها داشته باشد.

کشورهایی که بتوانند از توانمندی‌های هوش مصنوعی در جنبه‌های نظامی بهره‌برداری کنند، در موقعیت برتری خواهند بود. علاوه بر این، استفاده از هوش مصنوعی در حملات سایبری می‌تواند تهدیدات منطقه‌ای را تشدید کند. کشورهای خلیج فارس باید از هوش مصنوعی برای تقویت دفاع سایبری خود و مقابله با تهدیدات احتمالی استفاده کنند.