پس‌لرزه‌های تحریم نفتی ونزوئلا بر بازارهای نفت
به گزارش اقتصادنیوز، بیش از 7 ماه از زمان اجرای توافق اوپک می‌گذرد اما قیمت نفت به سختی می‌تواند سطح 50 دلاری را حفظ کند و بارها به کانال 40 دلاری لغزیده است. در این میان آخرین گزارش‌های موسسات بین‌المللی وضعیت چندان روشنی را پیش روی بازار ترسیم نمی‌کنند و فصل مشترک این گزارش‌‌ها کاهش پایبندی اعضای اوپک به توافق نفتی است. اینها خبر خوبی برای بازار نفت نیست. اما آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود در کنار همه هشدارها نسبت به آینده نفت، یک گمانه مطرح می‌کند: «ونزوئلا می‌تواند ناجی بازار نفت شود.» وضعیت آشفته اقتصادی و افزایش ناآرامی‌های داخلی این کشور را هر روز بیش از پیش به سمت سقوط پیش می‌برد؛ اما اخیرا موضوع جدیدی مطرح شده و آن تحریم نفتی ونزوئلا از سوی آمریکا است. این احتمال که کاخ سفید از آن با عنوان «گزینه روی میز» یاد کرده است می‌تواند پایانی برای دولت نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری سوسیالیست ونزوئلا باشد که فروپاشی صنعت نفت این کشور و رشد قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت. با این حال اعمال چنین تحریمی برای واشنگتن بدون هزینه نخواهد بود و در حال حاضر طرح تحریم نفتی ونزوئلا مخالفان تند و تیزی دارد که به ایجاد لابی قوی علیه آن در آمریکا منجر شده است.
روابط در هم تنیده نفتی
تغییر سیاست‌های داخلی ونزوئلا دستمایه جدید برای آمریکا شده تا این کشور را به تحریم‌هایی جدید که نفت ونزوئلا را نشانه گرفته‌اند، تهدید کند. ماجرا به تغییر ساختار سیاسی ونزوئلا باز می‌گردد. این کشور در هفته‌های اخیر شاهد برگزاری انتخابات دیگری برای تعیین اعضای مجلسی با عنوان «مجلس موسسان» بوده، مجلسی که در ماه‌های گذشته از سوی نیکلاس مادورو پایه‌گذاری شده است. این مجلس که قرار است قوانین جدیدی برای این کشور وضع کند، با انتقادهای تند جامعه بین‌المللی مواجه شده است. منتقدان بر این باورند که سیاست‌های جدید ونزوئلا موجب افزایش اقتدارگرایی در این کشور می‌شود؛ چراکه نتیجه آن قدرت گرفتن هرچه بیشتر حزب سوسیالیست‌ها در ونزوئلا و افزایش دایره اختیارات رئیسجمهور مادورو است.
به دنبال برگزاری انتخابات مجلس موسسان، واشنگتن، کاراکاس را تهدید به اعمال برخی تحریم‌ها از جمله تحریم‌های نفتی کرده است.افزایش تهدید‌ها و تحریم‌های اخیر آمریکا علیه کشورهای نفتی این گمانه که آمریکا در این گونه اقدامات افزایش منافع خود را دنبال می‌کند، تقویت کرده است. به گفته ناظران با افزایش تولید نفت شیل در سال‌های اخیر آمریکا قدرت بیشتری برای اعمال نفوذ در برابر کشورهای نفتی و گازی یافته است. به‌طور مثال به نظر می‌رسد اقدام اخیر این کشور در تحریم نفتی و گازی روسیه، هدف محدود کردن بازار گاز روسیه در اروپا و افزایش سهم بازار ال‌ان‌جی آمریکا را دنبال می‌کند. در مساله ونزوئلا نیز این موضوع مطرح است که تحریم واردات نفت از این کشور می‌تواند موجب افزایش قیمت‌های نفت در بازارهای جهانی شود. در شرایطی که توافق اوپک حاصل چندانی در بازار نفت نداشته و قیمت‌های پایین ادامه رشد تولیدات نفت شیل را تهدید می‌کند، دست‌زدن به تحریم ونزوئلا می‌تواند به نفع تولیدکنندگان داخلی نفت این کشور باشد.
اما ترامپ در حالی ونزوئلا را تهدید به تحریم‌های نفتی کرده که روابط نفتی دو کشور در هم تنیده‌تر از آن است که اجازه هر گونه اقدام بدون هزینه‌ای را در کوتاه‌مدت به آمریکا بدهد و این خود موجب ایجاد لابی قدرتمند و گسترده‌ای در آمریکا برای جلوگیری از هر اقدامی علیه نفت ونزوئلا شده است.ونزوئلا به‌طور متوسط سال گذشته روزانه740هزار بشکه به پالایشگاه‌های آمریکایی واقع در سواحل خلیج مکزیک نفت صادر کرده است. همچنین داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد که خرید نفت این کشور از ونزوئلا از ابتدای سال نیز حدود 724 هزار بشکه در روز بوده است. پالایشگاه‌های والرو، فیلیپس 66، سیتگو، متیو و PBF Energy بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت ونزوئلا در آمریکا هستند. بنابراین تحریم نفتی علیه ونزوئلا به معنای حذف حدود 750 هزار بشکه نفت سنگین از بازار آمریکا است. اما واردات نفت‌خام آمریکا از ونزوئلا تنها ارتباط نفتی واشنگتن و کاراکاس نیست. ونزوئلا نیز برای پالایش نفت فوق سنگین خود به نام اورینکو(Orinoco) از آمریکا روزانه تا 100 هزار بشکه فرآورده‌های نفت نیمه پالایش شده از جمله نفتای سنگین برای ترکیب کردن با نفت اورینکو خریداری می‌کند. بنابراین در صورت تحریم نفتی کاراکاس، پالایشگران آمریکایی نیز باید از بازار 100 هزاربشکه‌ای ونزوئلا چشم‌پوشی کنند.
در این میان با وجود اینکه در چند سال گذشته با افزایش تولید نفت از میادین نفتی شیل آمریکا به شکل قابل‌توجهی به سمت استقلال انرژی پیش رفته است، با این حال نفت شیل عموما از نوع سبک بوده و نیاز آمریکا به نفت سنگین و ترش همچنان پا برجاست. بنابراین قطع خرید نفت از ونزوئلا و جایگزین کردن نفت این کشور اقدام ساده‌ای برای آمریکا نخواهد بود. در ظاهر امر به نظر می‌رسد که آمریکا به راحتی می‌تواند نفت سنگین ونزوئلا را با نفت ماسه‌ای کانادا یا نفت سنگین مایا(Maya) در مکزیک جایگزین کند. اما در حال حاضر تولید نفت مایا به‌شدت در حال کاهش است و حمل‌ونقل نفت از کانادا با دشواری‌های زیادی همراه است. در حال حاضر بخشی از نفت وارداتی از کانادا با خطوط راه‌آهن به آمریکا منتقل می‌شود و واردات نفت از این کشور هزینه‌های بالایی دارد.در این مرحله برخی استفاده از نفت سنگین عربستان را پیشنهاد می‌کنند. اما حجم قابل توجهی از نفت سنگین عربستان از میدان نفتی منیفا(Manifa) استخراج می‌شد که درحال حاضر ظرفیت تولید نفت از این میدان 300 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. از سویی کارشناسان با توجه به قرار داشتن رکس تیلرسون، مدیرعامل قبلی اکسون موبیل در جایگاه وزیر امور خارجه آمریکا احتمال عملی شدن تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا را اندک می‌دانند. چراکه تیلرسون به‌عنوان شخصی با سابقه موفق نفتی، بیش از هر کسی در کاخ سفید به مشکلات تحریم نفتی ونزوئلا آگاه است و احتمالا با آن مخالفت می‌کند. با این حال چه کسی است که نداند این روزها کاخ‌سفید غیرقابل پیش‌بینی‌تر از هر زمان دیگری است؟
تاثیر تحریم نفتی ونزوئلا بر بازارهای نفت
هرچند تحریم‌های احتمالی ونزوئلا مانند تحریم‌های نفتی ایران نخواهد بود و یک‌جانبه و تنها از سوی آمریکا اعمال خواهد شد، با این حال ناظران بر این باورند که می‌تواند تحولات بزرگی را برای بازار نفت به همراه داشته باشد. در واقع اگر آمریکا خرید نفت از ونزوئلا را تحریم کند، نفت ونزوئلا به دنبال بازار جدیدی برای عرضه خواهد بود. آمار نشان می‌دهد ونزوئلا در ماه‌های اخیر برخی از انواع نفت خود را که به‌طور سنتی فقط به آمریکا صادر می‌کرده راهی بازار آسیا از جمله چین، هند و ژاپن کرده است. چین در سال 2016 حدود 400 هزار بشکه در روز نفت از ونزوئلا خریداری کرده است. کارشناسان بر این باورند که تحریم‌های احتمالی ونزوئلا می‌تواند افزایش سهم این کشور در بازار آسیا را تسریع کند.افزایش صادرات نفت ونزوئلا به بازار آسیا می‌تواند رقابت در این بازار را تشدید کند. در واقع بازار آسیا به دلیل تقاضای رو به رشدی که دارد همواره گزینه‌ای مطلوب برای تولیدکنندگان نفت خام بوده است. درحال حاضر نیز با وجود کاهش تولید نفت اوپک به‌دنبال توافق نفتی، این کشورها در تلاشند که سهم خود از بازار آسیا را حفظ کنند و در عوض صادرات خود به اروپا و آمریکا را کاهش داده‌اند. افزایش رقابت در بازار آسیا و افزایش نفت‌خام سنگین در این بازار می‌تواند سهم بازار دیگر کشورهای عضو اوپک را تهدید کند. این گزینه در عین حال می‌تواند خطر بیشتری برای بازار نفت ایران باشد. چراکه اروپا و آسیا تنها بازارهای در دسترس نفت ایران هستند وسال‌هاست ایران هیچ محموله نفتی به بازار آمریکا صادر نمی‌کند. بنابراین با کاهش خرید نفت آسیایی‌ها ایران گزینه‌های کمتری نسبت به دیگر کشورهای عضو اوپک برای صادرات خواهد داشت و این می‌تواند منجر به کاهش صادرات نفت ایران شود. از ابتدای سال سهم ایران در بازار آسیا به‌شدت کاهش یافته است.اما کاهش نفت سنگین در بازار آمریکا می‌تواند به افزایش قیمت نفت سنگین در بازار این کشور و کاهش فاصله قیمتی نفت سبک و سنگین منجر شود. همچنین به اعتقاد کارشناسان تحریم نفتی ونزوئلا به کاهش موجودی انبارهای نفتی آمریکا کمک خواهد کرد و نفت را در مسیر افزایشی قرار خواهد داد.
شرکت نفت ونزوئلا در مسیر فروپاشی
ماجرای آشفتگی اقتصادی ونزوئلا داستان تازه‌ای نیست. این کشور سال‌هاست که با نرخ بیکاری و تورم افسارگسیخته‌ای مواجه است. نارضایتی‌های داخلی از سیاست‌های مادورو نیز به این مشکلات افزوده و مسیر فروپاشی اقتصادی این کشور را تسریع کرده است.اما نفت آخرین سنگر دولت سوسیالیست ونزوئلا نیز مدت‌هاست که با تهدیدهای بزرگی مواجه است و تحریم‌های نفتی آمریکا می‌تواند تیر خلاص به اقتصاد ونزوئلا باشد. در واقع با وجود لابی‌های داخلی در آمریکا، تهدیدهای خزانه‌داری و کاخ‌سفید علیه ونزوئلا همچنان ادامه دارد. واشنگتن به ونزوئلا هشدار داده اگر کاراکاس در مسیر اقتدارگرایی پیش رود، تحریم‌ها علیه این کشور را بیشتر خواهد کرد. ناظران بر این باورند که تحریم نفت ونزوئلا یک گزینه کلیدی است که به‌طور بالقوه به معنای خاتمه دولت مادورو می‌تواند باشد.برای بیشتر دانستن از وضعیت آشفته صنعت نفت ونزوئلا کافی است نگاهی به روند تولید نفت خام این کشور بیندازیم. در حال حاضر هرچند مقامات ونزوئلا در وزارت نفت این کشور رقم 2/ 2 میلیون بشکه‌ای را برای میزان تولیدات به دبیرخانه اوپک اعلام می‌کنند، اما منابع ثانویه از نزدیک شدن تولیدات این کشور به مرز 9/ 1 میلیون بشکه در روز خبر می‌دهد و حتی برخی از منابع اعلام کرده‌اند که تولیدات ونزوئلا درحال حاضر به حدود 89/ 1 میلیون بشکه رسیده و پیش‌بینی می‌شود با ادامه این مسیر و بدون هیچ اتفاق خاصی، تولید نفت ونزوئلا در سال 2018 به 7/ 1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این در حالی است که تولید نفت ونزوئلا در سال 2015 بیش از 6/ 2 میلیون بشکه و در سال 2002 بیش از 2/ 3 میلیون بشکه در روز بوده است.
وضعیت صنعت نفت این کشور به شکلی در آمده که کارشناسان حوزه نفت از آن به‌عنوان «پارادوکس بازار نفت» یاد می‌کنند. چراکه این میزان از تولید نفت و روند نزولی تولیدات با حجم بالای ذخایر نفتی این کشور همخوانی ندارد؛ ونزوئلا سال‌هاست که عنوان دارنده بزرگترین ذخایر نفتی جهان را یدک می‌کشد. با این حال سیاست‌های غلط داخلی این کشور و عدم جذب سرمایه مورد نیاز تولیدات این کشور را به سطوح کنونی رسانده است. هکتور اندرید، مدیرعامل شرکت نفت ونزوئلا(PDV)در کنفرانس جهانی نفت که ماه گذشته در استانبول برگزار شد از هدف این کشور برای جذب 50 میلیارد دلار سرمایه خارجی به منظور افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت این کشور خبر داد. با این حال کارشناسان افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت این کشور را «رویای فانتزی» ونزوئلا می‌دانند و بر این باورند در قیمت‌های نزدیک به 50 دلار برای نفت، جذب این میزان سرمایه برای هر کشوری دشوار خواهد بود، اما رسیدن به این هدف برای ونزوئلا تقریبا غیرممکن است. بنابراین هرچند گزینه تحریم نفتی ونزوئلا از سوی آمریکا دشوار به نظر می‌رسد اما اعمال تحریم‌ها نهایتا منجر به افزایش قیمت‌ها خواهد شد. چراکه علاوه بر اینکه حداقل در کوتاه مدت و تازمان بازیابی بازارهای نفتی جدید، منجر به کاهش موجودی انبارهای نفتی و کمبود نفت در بازارهای جهانی خواهد شد، احتمال فروپاشی اقتصادی ونزوئلا را نیز بیشتر کرده که این خود رشد قیمت‌ها را به دنبال دارد. این در حالی است که حتی اگر تحریمی علیه نفت ونزوئلا اعمال نشود شرایط اقتصادی و سیاسی این کشور به شکلی در آمده که صنعت نفت این کشور را به سمت فروپاشی پیش می‌برد.
