سال «سخت» نفت

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اویل پرایس، عملکرد صنعت نفت در سراسر دنیا نشان می‌دهد از ابتدای سال جاری میلادی تا‌کنون کمتر از ۷ میلیارد بشکه نفت خام در سراسر دنیا کشف شده است. این اتفاق نشان‌دهنده عملکرد بد صنعت نفت در زمینه اکتشاف نسبت به سال گذشته میلادی است. در سال ۲۰۱۶ رکورد کمترین میزان اکتشاف از سال ۱۹۴۰ به این سو رقم خورد و کل نفت خامی که در این سال کشف شد به ۸ میلیارد بشکه رسید.

برای اینکه کاهش میزان نفت اکتشاف شده در سال جاری میلادی مشخص شود، کافی است به آمار اکتشاف نفت در سه سال گذشته نگاهی انداخته شود. در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ چیزی حدود ۱۵ میلیارد بشکه نفت خام در دنیا اکتشاف شده است.

این به این معنا است که کل نفت اکتشاف شده در سال جاری میلادی، از نصف نفتی که حدود سه سال قبل کشف شده کمتر است و با ۳۰ میلیارد بشکه نفت خامی که در سال ۲۰۱۲ کشف شده است نیز اختلاف فاحشی دارد.«کاهش قیمت نفت» یکی از مهم‌ترین دلایل افت سرمایه‌گذاری در اکتشاف نفت برای سومین سال پیاپی است. بسیاری از شرکت‌های نفتی از سال ۲۰۱۴، یعنی زمانی که رکود در بازار جهانی نفت آغاز شد، هزینه‌های اکتشافی خود را کاهش دادند. با وجود اینکه در نتیجه تلاش‌های اوپک قیمت‌ نفت از ابتدای سال جاری میلادی با رشد همراه بوده است، شرکت‌های نفتی هنوز نتوانسته‌اند حجم سرمایه‌گذاری‌های خود را به پیش از سال ۲۰۱۴ نزدیک کنند.

یک تحلیلگر ارشد در موسسه ریستاد انرژی در این زمینه می‌گوید «از سال ۱۹۴۰ به این سو ما شاهد چنین پدیده‌ای نبوده‌ایم.» سونیا ملادا پاسوس در توضیح بیشتر حجم نفت اکتشاف شده در سال ۲۰۱۷ را به‌طور متوسط حدود ۵۵۰ میلیون بشکه در هر ماه اعلام می‌کند. مهم‌ترین نگرانی در این زمینه این واقعیت است که نسبت جایگزینی ذخایر در سال جاری میلادی تنها به ۱۱ درصد (برای نفت و گاز) رسیده است در حالی‌که این رقم در سال ۲۰۱۲ بیش از ۵۰ درصد بوده است.

«نسبت جایگزینی ذخایر» در واقع معیاری است که حجم نفت اکتشاف شده را در مقایسه با آنچه در یک سال به تولید رسیده است، مورد سنجش قرار می‌دهد. در واقع در صنعت نفت این ایده مطرح است که این صنعت برای جلوگیری از کاهش میزان ذخایر، باید هر سال صد در صد از میزان نفتی را که تولید می‌کند به اکتشاف برساند. آن‌طور که ریستاد انرژی در این زمینه گزارش می‌دهد، سال ۲۰۰۶ آخرین سالی بود که صنعت نفت نسبت جایگزینی ذخایر را به بالای صد در صد رساند. مفهوم این اتفاق این است که مصرف نفت خام در دنیا سرعت بیشتری نسبت به کشف ذخایر جدید از سوی صنعت نفت داشته است.

 سه کشور برتر در اکتشاف

 به لحاظ جغرافیایی سه کشور برتر در زمینه اکتشاف نفت خام در سال ۲۰۱۷، سنگال، مکزیک و گویان بوده‌اند. کشف یک میدان گازی با نام Kassar در سنگال که در سال جاری میلادی رقم خورد، به قدری با اهمیت است که می‌تواند غرب‌آفریقا را به منطقه‌ای مهم در زمینه صادرات ال‌ان جی تبدیل کند. همچنین در مکزیک مجموع اکتشاف‌های انجام شده در میدان Zama یک میلیارد بشکه نفت خام به منابع قابل برداشت این کشور افزوده است. در عین حال، اکسون موبیل نیز اخیرا در سلسله‌اکتشاف‌هایی که در آمریکای جنوبی داشته، موفق شده است یک میلیارد بشکه نفت خام دیگر به منابع قابل برداشت خود در گویان بیفزاید.

 اکتشاف‌های انجام شده در این سه کشور در حالی در کارنامه امسال اکتشاف نفت قابل اشاره‌اند که نمونه‌های مشابه چندانی در دیگر نقاط دنیا وجود ندارد. در عوض نمونه‌‌های بسیاری برای کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت در سراسر دنیا وجود دارد. «شورون» یکی از این نمونه‌ها است. این شرکت مطرح بین‌المللی در ماه‌های اخیر تصمیم گرفت یکی از برنامه‌های اکتشاف ۵۰۰ میلیون یورویی خود را در خلیج استرالیا در جنوب این کشور متوقف کند، زیرا از نظر شورون قیمت‌های فعلی احتمال اقتصادی شدن پروژه‌های اکتشاف را با اما و اگرهایی جدی همراه می‌سازد. به این ترتیب، این شرکت بین‌المللی نفتی با وجود تاکید بر پتانسیل‌های فراوانی که این منطقه از استرالیا دارد، اعلام کرد در محدوده فعلی قیمت نفت ترجیح می‌دهد سرمایه‌اش را به اولویت‌های دیگری اختصاص دهد. این تصمیم در حالی اتخاذ شد که به گزارش رویترز، هزینه‌های اکتشاف در استرالیا چه در ساحل و چه در فراساحل در حال حاضر به کمترین سطح در ۳۰سال گذشته رسیده است.

 چشم‌انداز نامعلوم عرضه نفت  

 کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش بالادست صنعت نفت در دنیا که افت اکتشاف را به همراه داشته، این انتظار را در میان کارشناسان به وجود آورده است که در آینده‌ای نه چندان دور، عرضه نفت خام با مشکلاتی همراه و باعث ایجاد شکاف میان عرضه و تقاضا شود. با این حال نتایج کاهش حجم پروژه‌های اکتشاف در عرضه نفت خام به بازار جهانی اثر فوری ندارد، زیرا معمولا به تولید رسیدن یک اکتشاف چندین سال زمان می‌طلبد. به این ترتیب با در نظر گرفتن اکتشاف‌های سال‌های گذشته که ممکن است در این سال‌ها به تولید برسند، احتمالا به این زودی شاهد بروز مشکل در سمت عرضه نخواهیم بود.   بر اساس گزارش‌های موجود هنوز ذخایر بزرگی از نفت خام در دنیا وجود دارند. نفت خام شیل آمریکا یکی از این ذخایر است که بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده، در سال ۲۰۱۸ با سرعت زیادی استخراج خواهد شد.   در عین حال اوپک نیز ظرفیت مازاد زیادی در اختیار دارد. بنابراین به نظر می‌رسد دست‌کم تا سال ۲۰۲۰ مساله کاهش اکتشاف نفت خام به موضوعی جدی در زمینه عرضه منجر نشود.

 لزوم افزایش سرمایه‌گذاری در بالادست نفت

با این حال مساله کاهش عرضه در پی افت سرمایه‌گذاری در اکتشاف نفت مساله‌ای نیست که نتوان در رابطه با آن ابراز نگرانی کرد. کارشناسان در این زمینه عقیده دارند با وجود موفقیت‌هایی که در سال جاری در رشد قیمت نفت حاصل شده است؛ ما با این واقعیت مواجهیم که کاهش حجم اکتشاف‌ نفت خام در سطح دنیا، تا ۱۰ سال آینده تهدیدهایی جدی در عرضه نفت خام ایجاد خواهد کرد. در حال حاضر هزینه‌های سرمایه‌گذاری در اکتشاف نفت خام در دنیا برای سومین سال متوالی در حال کاهش است و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته است. بر همین اساس است که کارشناسان تاکید دارند نیاز است در روند فعلی اکتشاف نفت خام در دنیا تغییراتی ایجاد شود تا از کمبود چشمگیر عرضه در آینده پیشگیری شود.

 آژانس بین‌المللی انرژی یکی از سازمان‌های مطرح بین‌المللی است که در زمینه کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و عواقب آن مدام هشدار می‌دهد. IEA اخیرا پیش‌بینی کرده است «با وجود انتظار رشد قابل توجه تولید نفت شیل آمریکا در دهه آینده، انتظار نمی‌رود در زمان کاهش عرضه، این نفت بتواند نقش چشمگیری در پاسخ‌گویی به تقاضای بازار داشته باشد.» آن‌طور که آژانس در چشم‌انداز انرژی دنیا در سال ۲۰۱۷ تاکید می‌کند «رشد تولید شیل آمریکا نمی‌تواند نامحدود باشد.» این سازمان که مقر آن در پاریس است به این نکته نیز اشاره می‌کند که سالانه حدود ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت خام در روز به دلیل فرسوده شدن چاه‌ها از دست می‌رود که جای خالی آن باید به وسیله پروژه‌های جدید پر شود. با این حال باید امیدوار بود قیمت نفت خام در سال جدید میلادی با تداوم رشد همراه باشد تا شاید در ۲۰۱۸ رکورد جدیدی در زمینه کاهش سرمایه‌گذاری زده نشود.