تحلیل نیویورک تایمز از قرارداد بوئینگ با ایران

مخاطب مورد نظر پیام بوئینگ به شکل واضحی دونالد ترامپ  – رئیس جمهور منتخب آمریکا – بود. این بیانیه که به دقت جمله‌بندی شده بود منعکس‌کننده وضعیت بغرنج بزرگ‌ترین صادرکنندگان آمریکا در برابر تهدیدهای ترامپ برای بازبینی سیاست تجاری و لغو توافق هسته‌ای دولت اوباما با ایران است. این توافق تحریم‌های هسته ای آمریکا علیه ایران را لغو کرد و فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران را امکان‌پذیر ساخت.

ترامپ راجع به وضع تعرفه برای واردات کالا از چین و همچنین مالیات بالاتر برای شرکت‌های آمریکایی که مشاغل را به مکزیک و سایر کشورها منتقل می‌کنند، صحبت کرده است، اما درباره اینکه ممکن است شرکت‌های تولیدکننده بزرگ آمریکا مانند بوئینگ جنرال الکتریک و کارکنان آنها در صورت اقدامات تلافی جویانه کشورهای دیگر  برای تعرفه‌های واردات بالای آمریکا یا لغو توافق‌های تجاری کنونی، دچار لطمه شوند، اشاره ای نکرده است.

مقامات بوئینگ که هنوز حملات هفته گذشته ترامپ در خصوص هزینه‌های هواپیمای ایر فورس وان جدید را فراموش نکرده‌اند، خاطرنشان کردند که توافق فروش هواپیما به ایران همچنان با احتمالاتی روبه‌روست که یک شیوه‌ مودبانه برای ابراز نگرانی عمیق آنها نسبت به موافقت ترامپ و نمایندگان مجلس با اکثریت جمهوری‌خواه است.

فراتر از این توافق، بوئینگ و سایر شرکت‌هایی که موتور جت، محصولات فناوری پیشرفته یا تجهیزات سنگین صادر و  بخشی از مشاغل تولیدی با دستمزد بالا را تامین می‌کنند نگران این هستند که در صورت برپا شدن جنگ دفاعی از سوی ترامپ، این شرکتها به اهداف آسانی تبدیل شوند.

به گفته یک تحلیلگر هوافضای آمریکایی، اگر آمریکا برای واردات چین تعرفه ۴۵ درصدی وضع کند، چین هم می‌تواند به یکباره به جای هواپیماهای بوئینگ، به ایرباس علاقه‌مند شود.

تلاش برای حفظ بعضی مشاغل ممکن است مشاغل دیگر را به خطر اندازد و خواه تجارت با ایران باشد یا چین، یک الگوی نوظهور آمریکایی که اقتصادش را به روی جهان می‌بندد وجود دارد و این مسئله ممکن است به صادرکنندگان بزرگی مانند بوئینگ لطمه بزند.

بوئینگ که در شیکاگو مستقر است بزرگ‌ترین صادرکننده آمریکا از نظر ارزش کالاهایی است که به فروش می‌رساند و شامل هواپیماهای مسافربری متوسط و بزرگی هستند که به‌طور فزاینده به چین و سایر نقاط آسیا از جمله خاورمیانه که مناطقی با نرخ رشد اقتصادی سریع هستند صادر می‌شوند. فروش این هواپیماها مدت‌ها بخشی از دیپلماسی آمریکا بوده زیرا خریداران خارجی همواره بین توافق با بوئینگ از آمریکا یا خرید از ایرباس از اروپا بایستی تصمیم می‌گرفتند. باراک اوباما – رییس جمهور آمریکا - اظهار کرده است وی در سفرهایش هواپیماهای بوئینگ را تبلیغ کرده است.

اکنون بوئینگ و سایر شرکت‌های متکی بر صادرات که نگران لحن صحبت ترامپ هستند، امیدوارند نشان دهند دقیقا آن نوع شرکتی هستند که ترامپ باید از آنها حمایت کند.

بوئینگ که حدود ۱۵۰ هزار کارمند دارد بیشتر قطعات‌اش را در آمریکا ساخته و بیشتر محصولاتش را صادر می‌کند و ارزآوری زیادی دارد. این شرکت همچنین تولید کارخانه‌های بزرگ خود در ایالت واشنگتن و کارولینای جنوبی را افزایش داده است،

اما تحلیلگران صنعت می‌گویند به نظر می‌رسد رونق ۱۲ ساله فروش هواپیما به اوج خود رسید و سفارش‌ها برای هواپیماهای بزرگ‌تر کندتر می‌شود. این به معنای آن است که بوئینگ ممکن است از کمک دولتی بیشتری استفاده کند تا از ایرباس که اصلی‌ترین رقیب این شرکت است عقب نماند.

بوئینگ همچنین دومین پیمانکار نظامی بزرگ آمریکا بوده و روی وعده ترامپ برای افزایش هزینه نظامی به منظور جبران کندی سفارش‌های تجاری حساب می‌کند. انتقاد توییتری ترامپ از هزینه‌های تبدیل دو فروند هواپیمای ۸-۷۴۷ بوئینگ به هواپیماهای ایر فورس وام، مدیران این شرکت را غافلگیر کرد و به نگرانی آنها نسبت به صحبت علیه سیاست‌های وی برانگیخت.

چند روز پیش از این پیام توییتری، دنیس مویلنبرگ – مدیر عامل بوئینگ، در سخنانی نسبت به درک تجارت و تجارت منصفانه و لحن منفی نسبت به توافق‌های تجاری از سوی هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات ابراز نگرانی کرده بود. این دو نفر پس از پیام ترامپ با هم صحبت کرده بودند و رئیس جمهور منتخب آمریکا مویلنبرگ را یک مرد فوق‌العاده توصیف کرده بود که با وی می‌تواند مذاکره کند.

اما نگرانی اصلی بوئینگ و بیشتر شرکت‌های چند ملیتی در حال حاضر این است که چه اتفاقی در ارتباط با ایران و چین خواهد افتاد و آیا واشنگتن دی سی قادر خواهد بود صادرات بزرگ را فاینانس کند.

بوئینگ در بیانیه خود اعلام کرد: ایران برای ۸۰ هواپیما که تحویل آنها در سال ۲۰۱۸ آغاز می‌شود، سفارش داده است که این هواپیماها شامل ۵۰ فروند هواپیمای جدید ۷۳۷، ۱۵ فروند هواپیماهای بزرگ‌تر ۷۷۷ و ۱۵ فروند هواپیمای جدید ۷۷۷x هستند که بایستی تا سال ۲۰۲۰ برای خدمات آماده شوند.

مجلس نمایندگان آمریکا که اکثریت آن در اختیار جمهوری‌خواهان است تلاش کرده مانع فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران شود و ترامپ اظهار کرده اگر به خاطر توافق هسته‌ای فاجعه‌آمیز ایران نبود، ایران هرگز قرار نبود با بوئینگ مذاکره کند، اما در پیام توییتی که اندکی به بوئینگ امید بخشید وی در ژانویه گذشته ابراز نگرانی کرده بود که ایران ممکن است به جای بوئینگ از ایرباس هواپیما خریداری کند.

ایران روز یکشنبه اعلام کرد به امضای توافق با ایرباس برای خرید ۱۱۸ هواپیما نزدیک شده است.

مانع بزرگ دیگری که برای بوئینگ وجود دارد مسئله فاینانس فروش به ایران است. محافظه‌کاران در کنگره تلاش کردند مانع صدور اعتبار از سوی بانک صادرات-واردات آمریکا شوند. ترامپ اظهار کرده است: تصور نمی‌کند این بانک ضروری باشد، اما افزوده است که تصمیم نهایی را نگرفته است.

بوئینگ و سایر صادرکنندگان بزرگ همچنین نگران هستند که موضع سخت‌گیرانه ترامپ در قبال چین یک جنگ تجاری به راه‌ انداخته و به قیمت فروش و مشاغل آنها تمام شود.

مدیر عامل بوئینگ در اظهارات اخیرش اظهار کرده است یک چهارم هواپیماهای جدید بوئینگ در حال حاضر به مشتریان چینی فروخته می‌شوند و میزان قابل توجهی از رشد فروش آینده بوئینگ مربوط به این کشور خواهد بود، با این همه بوئینگ یکی از بزرگ‌ترین دفاتر لابی در واشنگتن را داشته و همچنین از راه‌های دیگری برای دسترسی به ترامپ پیش از گرفتن تصمیمات حیاتی برخوردار است.

ترامپ دبلیو جیمز مکنرنی، مدیرعامل سابق بوئینگ را به عنوان یکی از ۱۶ عضو گروه مشاوران استراتژیک خود انتخاب کرده است. مویلنبرگ که در حال حاضر مدیر عامل بوئینگ است، در آیووا بزرگ شده که در آن تری برانستد فرماندار جمهوری‌خواه گزینه ترامپ به عنوان سفیر برای چین است. برانستد یکی از دوستان شی جین پینگ، رییس جمهور چین است و تحلیلگران می گویند می‌تواند به حل برخی از تنش‌های تجاری کمک کند.