جدیدترین وضعیت ارتباط با بانک های خارجی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، یک سال از اجرایی شدن برجام گذشت و در این فاصله لغو تحریم‌ ها و محدودیت‌های وضع شده توسط سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و همچنین تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا می‌تواند برای شبکه بانکی از مهم‌ترین دستاوردهای اجرایی شدن برجام باشد. در این مدت هر چند تمامی انتظارات از برجام در حوزه بانکی برآورده نشد و زمان و رایزنی‌های بیشتری برای تحقق آنچه که می‌تواند شبکه بانکی در حوزه بین‌الملل مستحق آن باشد، لازم است، اما در این بین دستاوردهایی هم وجود داشت که قابل تأمل است. در عین حال که سنگ‌اندازی برخی طرف‌های برجام بویژه آمریکا در این مدت چندان به نفع ایران و شبکه بانکی ما تمام نشده است.

اما به طور حتم یکی از مهمترین امتیازاتی که در حدود یک سال از اجرایی شدن برجام برای شبکه بانکی محقق شد توسعه روابط کارگزاری بانک‌ها است. ضرورتی که انجام همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین‌الملل به طور قابل توجهی به آن وابسته بوده و هر گونه محدودیت در این ضوابط موجب به چالش خوردن نقل و انتقالات ارزی و ارائه خدمات بانکی به متقاضیان و فعلان اقتصادی می‌شود و به طور طبیعی موجب تحت تأثیر قرار دادن فعالیت‌های تجاری و اقتصادی نیزخواهد شد.

بعد از اعلام رسمی لغو تحریم‌ها رایزنی بانک‌ها با محوریت بانک مرکزی برای توسعه روابط بانکی و به ویژه روابط کارگزاری بین‌الملل از شدت بیشتری برخوردار شد، جریانی که طی مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ١+٥ آغاز و حتی در مواردی به توافقاتی هم رسیده بودند اما بعد از برجام این توافقات به طور رسمی شکل گرفت و توسعه یافت.

در این مدت گرچه روابط کارگزاری بانک‌های ایرانی و خارجی به حد دوران قبل از تشدید تحریم‌ها نرسیده اما قابل تأمل نیز است. این در حالی است که مروری بر گذشته نشان می‌دهد تا سال ۱۳۸۵ یعنی زمان قبل از تشدید تحریم‌ها ۶۳۳ بانک با ایران روابط کارگزاری داشتند که تا سال ۱۳۹۳ یعنی در آستانه مذاکرات هسته‌ای به ۵۰ بانک کاهش یافته بود. اما در مدت اخیر با لغو تحریم‌ها و مذاکرات انجام شده تاکنون بانک‌های دارای روابط کارگزاری با ایران به ۲۳۸ کشور رسیده است.

با اجرایی شدن برجام آن دسته از بانک‌های ایرانی که از مجوز انجام عملیات ارزی بین‌المللی برخوردار بودند توانستند برای برقراری روابط کارگزاری با بانک‌های خارجی اقدام کنند به طوری که آخرین آماری که به بانک مرکزی منتشر کرده نشان می‌دهد که شبکه بانکی از دی‌ماه سال گذشته با حدود ۲۳۸ بانک دنیا نزدیک به ۶۵۰ رابطه کارگزاری برقرار کرده است. این در حالی است که کلیه بانک‌های کارگزار شامل بانک‌هایی که در زمان تحریم با نظام بانکی ایران همکاری می‌کردند اعلام کردند که مراحل افتتاح حساب باید از ابتدا و با در نظر گرفتن مفاد برجام و مقررات جدید بین‌المللی طی شود.

این در حالی است که عدم توافق همکاری اکثر بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی با سیستم بانکی ایران تبعاتی همچون عدم امکان افتتاح و نگهداری حساب ارزی، ایجاد وقفه در نقل و انتقال ارزی برای واردات و صادرات کالا و همچنین انجام امور خدمات، عدم امکان انجام تبدیلات ارزی، خرید و فروش اوراق قرضه و سپرده‌گذاری نزد بانک‌های کارگزار، عدم فروش اسکناس به بانک مرکزی و عدم فروش طلا را به همراه داشت. از سویی دیگر هزینه‌ها و ریسک‌های عملیاتی افزایش یافت و به دلیل عدم امکان استفاده از ارزهای رایج و متعاقب آن نگهداری ذخایر ارزی که در چند کشور محدود شده بود هزینه‌های قابل ملاحظه‌ای را به ایران تحمیل می‌کرد.

از سویی دیگر شعب خارج از کشور بانک‌ها نیز نسبت به گذشته فعال شده به گونه‌ای که بانک‌های ایرانی مستقر در خارج از ایران مانند بانک ایران و اروپا در آلمان، پرشیا بانک در انگلستان و تعدادی از شعب بانک‌های ایرانی در آلمان، فرانسه و ایتالیا به سیستم تسویه بین بانکی اروپا وصل شده‌اند.

با اینکه آمار و ارقام نشان از توسعه روابط بانکی دارد ولی در این بین هنوز آن طور که باید و شاید بانک‌های خارجی به ویژه بانک‌های بزرگ از توسعه روابط و برقراری آن با بانک‌های ایرانی تا حدی دچار بی‌اعتمادی بوده و حتی هراس از تحریم دارند که در این بین و آن طور که مقامات سیاسی و بانکی ایران اعلام می‌کنند این موضوع نشأت گرفته از کارشکنی‌های آمریکا بوده و تا حدی بانک‌های بزرگ تحت تأثیر این موضوع قرار دارند.

با این وجود این اعتقاد بین کارشناسان ارشد بانکی ایران وجود دارد که به مرور و با برداشته شدن برخی چالش‌ها در نظام بانکی، بانک‌های بزرگ هم با اعتماد نسبت به فضای بانکی ایران برای ایجاد روابط اظهار تمایل خواهند کرد اما در این مورد برخی نکات قابل اشاره است.

آنطور که شیبانی –رئیس کل اسبق بانک مرکزی- می‌گوید نحوه ایجاد روابط در فضای پسابرجام بسیار قابل اهمیت است. وی تأکید دارد که هر چند کارشکنی‌ها و حتی بهانه‌گیری‌هایی برای ایجاد روابط بانکی با ایران وجود دارد اما ما هم باید توجه داشته باشیم که نباید تک قطبی عمل کنیم یعنی حتی‌الامکان باید در ایجاد روابط تعادل برقرار شود، هم در شرق و هم در غرب جهان.

شیبانی بر این باور است که ایجاد روابط بانکی زمان‌بر بوده و اول بانک‌های کوچک، بعد بانک‌های متوسط و در ادامه بزرگ‌ترها به جمع مراودات بانکی ایران اضافه می‌شوند اما در این بین تلاش و صبوری و همچنین انطباق و استانداردهای بین‌المللی مورد توجه بوده و به هیچ عنوان نباید هیجان‌زده عمل کرد.