1/4 میلیون برگ چک بی محل / رابطه رشد چک های بلامحل با رکود اقتصادی چیست؟

به گزارش تابناک اقتصادی، در روز 19 اردیبهشت 96 بود که ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی به خبرنگاران وعده داد که از آقای احمدی دبیر کل بانک مرکزی بخواهد تا طی همان روز ریز آمار چک های برگشتی را در سایت بانک مرکزی قرار دهد. آماری که ماه ها بانک مرکزی از انتشار آن ممانعت می کرد. از زمانی که رئیس کل بانک مرکزی این وعده را به خبرنگاران داد تا زمان انتشار این آمار درست 20 روز گذشت و عده ای این تاخیر را به دلیل نزدیک بودن انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری می دانستند. 

به هر صورت ریز آمار چک های برگشتی بلاخره در 7 خرداد 1396 توسط سید محمود احمدی دبیر کل  بانک مرکزی رونمایی شد. بنا به گفته سید محمود احمدی، در اسفند ماه 1395 در کل کشور بالغ بر 10 میلیون فقره چک به مبلغی بالغ بر 638 هزار میلیارد ریال مبادله شد که از این میزان حدود 8.6 میلیون فقره چک به مبلغی بالغ بر 511 هزار میلیارد ریال وصول شده است و میزان چک ‌های برگشتی در کل کشور طی این مدت، بالغ بر 1.4 میلیون فقره چک به مبلغی حدود 127 هزار میلیارد ریال بوده است. 

بنابراین در اسفند ماه 1395 از کل مبلغ چک های مبادله شده، حدود 14 درصد برگشت خورده است و حدود 86 درصد نیز وصول شده است. به عبارت بهتر از هر 100 فقره چک، 14 فقره برگشت خورده و 86 فقره نیز وصول شده است. به لحاظ ارزشی نیز ارزش چک های برگشت خورده به ارزش کل چک های مبادله شده 19.9 درصد و ارزش چک های وصول شده به ارزش کل چک های مبادله شده حدود 80.1 درصد بوده است. 

با توجه به این که در اقتصاد ایران، شاخص چک های برگشتی می تواند بیانگر وضعیت اقتصادی و نمادی برای اعتماد بازار باشد، به اسفند سال 1391 باز می گردیم و آمار چک های برگشتی آن دوره را مورد بررسی قرار می دهیم تا مقایسه این آمارها با آمارهای چک های برگشتی در اسفند ماه سال 95 تصویری از وضعیت اقتصادی ایران در این سال ها را بیان کند. در اسفند ماه سال 91 ارزش کل چک های برگشت خورده حدود 43 هزار میلیارد ریال بوده است. همچنین تعداد چک های برگشتی در این زمان 486 هزار فقره چک بوده است. به گزارش خبرگزاری فارس،  نسبت تعداد چک های برگشتی به کل چک های مبادله شده در اسفند ماه 91، 9.6 درصد بوده است. یعنی از هر 100 فقره چک در اسفند ماه سال 91 حدود 9.6 فقره برگشت خورده است. همچنین ارزش چک های برگشت خورده  به کل ارزش چک های مبادله شده در این زمان حدود 3.6 درصد بوده است. 

آیا رکود اقتصادی باعث افزایش چک های بلامحل شده است؟

بنابراین در اسفند ماه 1395 (سالی که طبق آمار رشد اقتصادی دو رقمی است) از هر 100 فقره چک مبادله شده حدود 14 فقره برگشت خورده است و این در حالی است که در اسفند ماه 1391 (سالی که به گفته کارشناسان سال آغاز رکود اقتصادی ایران بوده است) از هر 100 فقره چک مبادله شده تنها 9.6 فقره برگشت خورده است. همچنین به لحاظ ارزشی، در حالی که ارزش چک های برگشت خورده به ارزش کل چک های مبادله شده در اسفند ماه 1391 حدود 3.6 درصد بوده است این آمار در اسفند ماه سال 95 به 19.9 درصد رسیده است. 

با توجه به آمارهای چک های برگشتی شاید بتوان این گونه بیان نمود که حال و روز اقتصاد ایران آن چنان که گفته می شود خوب نیست و شاید تعلل در انتشار آمار چک های برگشتی در ایام انتخابات نیز به همین دلیل بوده است.