موتورسیکلت‌های کاربراتوری بلای‌جان پایتخت

اسفندماه سال ۱۳۹۴ هیات وزیران در مصوبه‌ای اعلام کرد از تاریخ ابتدای مهرماه سال ۱۳۹۵ تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری ممنوع است. مصوبه‌ای که در دوم تیرماه همان سال با اضافه شدن تبصره‌ای دچار تغییر و در نهایت اعلام شد که اگر ثبت سفارشی قبل از دوم تیرماه سال ۱۳۹۵ صورت گرفته این فرصت فراهم است که تا پایان این سال تولید مدنظر قرار گیرد. در نهایت از تاریخ ابتدای فروردین‌ماه سال ۱۳۹۶ به طور کلی تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری ممنوع شد تا صرفا تولید موتورسیکلت‌های انژکتوری مجاز شمرده شود.

بنابراین بر اساس این قانون از ابتدای سال ۱۳۹۶ تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری ممنوع شد تا به جای آن تولید موتورسیکلت انژکتوری در دستور کار قرار گیرد که در این راستا سازمان ملی استاندارد نیز به موتورسیکلت کاربراتوری گواهی تاییدیه نو نخواهد داد و علاوه بر این شماره‌گذاری این موتورسیکلت توسط پلیس انجام نمی‌گیرد.

یکی از اصلی‌ترین دلایل این اقدام توسط دولت جلوگیری از افزایش آلودگی هوای تهران به دلیل حجم بالای آلاینده‌های تولید شده توسط موتورسیکلت کاربراتوری بود، چرا که این موتورسیکلت هرچند در ابتدای امر دارای میزان آلایندگی مشخصی هستند، اما به مرور زمان و پس از کارکرد دچار تغییر در میزان آلایندگی می‌شوند و بر این اساس موجب خواهند شد که آلودگی هوای تهران به طرز قابل ملاحظه‌ای افزایش یابد.

طبق قانون مسوول اصلی آلایندگی خودرو و موتورسیکلت چه از لحاظ صوتی و چه از لحاظ کاربری برعهده سازمان حفاظت محیط زیست است، هرچند که آزمایش‌های مربوطه در خصوص استانداردها توسط سازمان ملی استاندارد ایران صورت می‌گیرد.

یکی از اساسی‌ترین مشکلات موتورسیکلت کاربراتوری این است که میزان آلایندگی آنها پایدار نیست و کاربر می‌تواند میزان مصرف این وسیله نقلیه را دستخوش تغییر کرده و بر میزان آلایندگی هوا بیفزاید، اما موتورسیکلت‌های انژکتوری دارای ثبات و پایداری در سوخت‌رسانی هستند و همان مشخصات اولیه خود در زمان تولید کارخانه‌ای را حفظ می‌کنند و تا پایان عمر خود با همین ویژگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا کاربر نتواند آن‌ها را دچار تغییر کند.

نبود کاتالیست و افزایش آلودگی توسط خودروها و موتورسیکلت‌ها

یکی از عمده‌ترین مسائلی که به ویژه در کشورهای پیشرفته جهت جلوگیری از افزایش آلودگی هوا مدنظر قرار می‌گیرد، قطعه‌ای به نام "کاتالیست" است که دارای عمر مفید بوده و ۸۰ درصد آلایندگی اگزوزها را کاهش داده و باید پس از پایان عمر مفیدش تعویض شود.

در ایران چه برای خودروها و چه برای موتورسیکلت‌ها تعریفی برای تعویض کاتالیست وجود ندارد و چنین مساله‌ای در کشور مرسوم نیست، در حالی که خودروها باید پس از طی فاصله‌ای ۸۰ تا ۱۰۰ کیلومتری و نیز موتورسیکلت‌ها با طی کردن مسافت ۱۰ تا ۱۵ کیلومتری کاتالیست اگزوز خود را تعویض کنند که متاسفانه چنین اقدامی در ایران رایج نیست و اگزوزها در ایران قابلیت کاهش آلایندگی ندارند.

دو مقوله مهم در ارتباط با کاهش آلایندگی

دو مساله که باید در ارتباط با کاهش میزان آلایندگی هوا در دستور کار قرار گیرد، تبدیل موتورسیکلت‌ها از کاربراتوری به انژکتوری است تا شاهد ثبات و پایداری در میزان مصرف سوخت باشیم و کاربر نتواند از این موضوع بهره برده و مصرف سوخت خود را افزایش دهد.

علاوه بر این مساله‌ی دیگری که باید به طور حتم در راستای آن گام برداشت تعریف مبحث تعویض کاتالیست در معاینات فنی است. طبق آخرین شنیده‌ها در بحث معاینه فنی موتورسیکلت‌ها در تهران تنها یک یا دو مرکز امکان آزمون معاینه فنی دارند و همین دو مرکز نیز از متقاضی چندانی برخوردار نیستند.

۳.۵ میلیون موتورسیکلت کاربراتوری در تهران

طبق آمار از ۱۱ میلیون موتورسیکلت در کشور ۳.۵ میلیون موتورسیکلت در تهران جابه‌جا می‌شوند که تا قبل از سال ۱۳۹۶ تمامی آنها کاربراتوری بودند و حتی پس از مصوبه هیات وزیران به منظور تولید موتورسیکلت‌های انژکتوری به جای موتورسیکلت کاربراتوری از ابتدای سال جاری، طی شش ماهه نخست تنها ۴۸ هزار موتورسیکلت انژکتوری تولید شده و این در حالی است که عمده تولید موتورسیکلت در نیمه نخست سال بوده و تنها ۲۵ درصد تولید این وسیله نقلیه در شش ماهه دوم سال مدنظر قرار می‌گیرد.

اختلاف ۶ برابری میزان آلایندگی موتورسیکلت‌های کاربراتوری

مهدی دهقان ‌آزاد – کارشناس مسوول استانداردهای موتورسیکلت سازمان ملی استاندارد ایران – در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اعلام مطالب فوق با اشاره به این که موتورسیکلت کاربراتوری اختلاف دو تا شش برابری در میزان افزایش آلایندگی با گذشت زمان پس از استفاده نسبت به وضعیت کارخانه‌ای، اظهار کرد: موتورسیکلت کاربراتوری که در ناوگان حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گیرند پس از آن‌که گواهی تاییدیه نو از سازمان ملی استاندارد اخذ کردند و مورد استفاده قرار گرفتند پس از گذشت زمان افزایش دو تا شش برابری در میزان آلایندگی هوا نسبت به زمان تولید در کارخانه و اخذ گواهی تاییدیه نو دارند.

به گفته وی، موتورسیکلت‌های انژکتوری پس از استفاده نسبت به زمان تولید در کارخانه تنها یک تا سه درصد در بحث میزان آلایندگی دچار تغییر شده و در قیاس با موتورسیکلت کاربراتوری شرایط بسیار مطلوب‌تری دارند.