نیروهای مسلح چگونه بانکدار شدند؟

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از ایرنا، چرخ ادغام بانک های وابسته به نیروهای مسلح در حالی به راه افتاده که در دهه 80 اغلب این بانک ها در قالب موسسات مالی و صندوق های قرض الحسنه فعالیت می کردند و کسی تصور نمی کرد روزی عمر آنها با الحاق به یک بانک دولتی به سر آید.

یکی از مسایلی که فرآیند ادغام بانک های نظامی را پیچیده تر می کند، ترکیب سهامداران این بانک هاست؛ برای نمونه و بر اساس اطلاعاتی که در سامانه کدال بورس منتشر شده، عمده سهام بانک انصار در اختیار شرکت ارتباطات سیار ایران، شرکت سرمایه گذاری یمین، موسسه صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر و صندوق بازنشستگی صداو سیما است.

یا در بانک مهر اقتصاد، سهام اصلی در اختیار موسسه بنیاد تعاون بسیج، موسسه خدمات علمی آموزشی رزمندگان اسلام، شرکت حمل و نقل بین المللی جوان سیر ایثار، موسسه تامین اقلام مصرفی بسیجیان و موسسه تامین درمان بسیجیان است.

همچنین در بانک حکمت سهام اصلی بین صندوق بازارگردانی حکمت ایرانیان یکم، بنیاد تعاون ارتش، هواپیمایی کاسپین، موسسه مسکن سازان بنیاد تعاون ارتش و موسسه صندوق بیمه بنیاد تعاون ارتش توزیع شده است یا در بانک قوامین شرکت ناجی پاس، شرکت چاپ و انتشارات راه فردا، بنیاد تعاون ناجا، شرکت مهندسی عمران و تولیدی نیرو، موسسه ناجی امین، شرکت تامین سرمایه امین یا شرکت تامین سرمایه تمدن فهرست سهامداران عمده دیده می شوند.

در موسسه کوثر نیز سهامدارانی چون صندوق بیمه عمر پرسنل سپاه، نیروی انتظامی، اترش، موسسه بنیاد تعاون وزارت دفاع، شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی نیروهای مسلح و بیمه کوثر حضور دارند.

حال پرسش این است که با فرآیند ادغام این بانک ها و موسسه های وابسته به نیروهای مسلح، تکلیف سهامداران اصلی و خرد آنها که همگی در بازار سرمایه حضور دارند، چه می شود.

شاپور محمدی رئیس سازمان بورس در این باره گفته است: با توجه به اینکه اکنون نماد معاملاتی این بانک‌ها متوقف است، برای ادغام سهام این بانک‌ها در بانک سپه، با مصوبه شورای عالی بورس، سهام اینها در خارج از ساعت معاملات انتقال می یابد.

حسن امیری معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس دی ماه امسال گفته بود: نماد بانک های مهر اقتصاد، حکمت، انصار، موسسه اعتباری کوثر و قوامین تا زمان تعیین تکلییف ادغام آنها در بورس متوقف می ماند.

وی با اعلام اینکه سازمان بورس در بحث ادغام بانک ها در جلسات خود با بانک مرکزی حافظ حقوق و منافع سرمایه گذاران است تاکید کرد: راهکاری برای خروج داوطلبانه سهامداران از این نمادها پیش بینی شده که هنوز به تصویب نرسیده است ولی احتمال دارد تا پایان سال عملیاتی شود.

** نیروهای مسلح چگونه بانکدار شدند؟

در یک دهه ای که بانک مرکزی سنگ ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی را برداشته، شاید برای نخستین بار باشد که موسسات مالی و اعتباری در یک بانک دولتی ادغام می شوند؛ پیش از آن، اغلب یا به طور جداگانه مجوز تاسیس بانک را گرفتند و یا با یکدیگر ادغام شده و بانک های غیردولتی بزرگتری را شکل دادند.

در اواخر دهه 80 که ادغام ها آغاز شد، برخی موسسه های مالی و اعتباری که اغلب به نهادهای عمومی و یا نیروهای مسلح متصل بودند، مجوز تبدیل شدن به بانک را دریافت کردند که شامل موسسه مالی و اعتباری سینا (بانک سینا)، موسسه مالی و اعتباری انصار (بانک انصار)، موسسه مالی و اعتباری ایرانیان (بانک حکمت ایرانیان)، و موسسه مالی و اعتباری قوامین (بانک قوامین) بود؛ موسسه مالی و اعتباری «اعتماد ایرانیان» که بدون مجوز از بانک مرکزی بود نیز به دستور این بانک منحل و در بانک قوامین ادغام شد. 

مروری بر آنچه بر این موسسات تاکنون گذشته خالی از لطف نیست؛ برای نمونه بانک انصار ابتدا با نام صندوق پس انداز انصار المجاهدین فعال بود و سپس به موسسه مالی و اعتباری انصار تغییر نام داد و در نهایت در خرداد سال 89 با نام بانک انصار از بانک مرکزی مجوز گرفت؛ این بانک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعلق دارد.

بانک قوامین نیز در ابتدای دهه 70 با نام صندوق قرض الحسنه ناجا فعال بود؛ در سال 79 به موسسه پس انداز و قرض الحسنه قوامین تغییر نام داد و در سال 83 به موسسه مالی و اعتباری تبدیل شد؛ پس از آن در سال 91 با مجوز بانک مرکزی به طور رسمی به بانک قوامین تغییر نام داد؛ این بانک، به عنوان بانک نیروی انتظامی شناخته می شود.

بانک حکمت ایرانیان نیز در ابتدای فعالیتش موسسه مالی و اعتباری ایرانیان نام داشت و در دی ماه سال 89 به بانک حکمت ایرانیان تبدیل شد تا بانکی برای کارکنان ارتش باشد.

موسسه اعتباری کوثر که به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تعلق دارد، در ابتدای کار یعنی در سال 87 در قالب صندوق پس انداز قرض الحسنه فعال شد و یکسال بعد موافقت اصولی بانک مرکزی را برای تبدیل شدن به موسسه اعتباری گرفت.

«مهر اقتصاد» دیگر نهاد مالی وابسته به نیروهای مسلح است که هرچند هنوز مجوز رسمی از بانک مرکزی برای فعالیت دریافت نکرده بود اما عملکرد و صورت های مالی آن تحت نظارت این نهاد قرار داشت تا زمینه برای اعطای مجوز آن فراهم شود؛ مهر اقتصاد فعالیت خود را در سال 1372 با نام موسسه قرض الحسنه بسیجیان آغاز کرد و در سال 79 درخواست تبدیل به موسسه مالی و اعتباری مهر را به بانک مرکزی داد.