لرزه بر پایه‌های آتش‌بس موقت در چالش تجاری آمریکا وچین
به گزارش اقتصادنیوز وزارت بازرگانی چین اعلام کرد عمیقا از این تصمیم آمریکا ابراز تاسف می‌کنیم و بدون بردباری اقدامات تلافی‌جویانه درخور را اتخاذ خواهیم کرد. به این ترتیب بار دیگر پایه‌های بزرگترین توافق تجاری که مدت‌ها مورد مذاکره و پیگیری جهان بود، به لرزه درآمد. خصوصا با پیامی که صبح جمعه به وقت تهران، واشنگتن از پکن دریافت کرد، می‌توان گفت جنگ تجاری به نقطه جوش رسیده است. در پیام دریافتی آمریکا از چین که در آن اصلاحات نظام‌مند پیش‌نویس توافق تجاری میان دو کشور ارائه شده بود طرف چینی کاملا طرف آمریکایی خود را غافلگیر کرده است. در اصلاحات هفت فصل این پیش‌نویس از سوی چین، تعهداتی که با هدف پاسخگویی به درخواست‌‌های آمریکا بوده حذف شده است. این تعهدات شامل تغییر قوانینی بود که از نظر آمریکا آغازگر جنگ تجاری شده است. سرقت مالکیت معنوی، دستکاری نرخ ارز و... از جمله مواردی است که آمریکایی‌ها اصرار داشتند؛ اما در پیش‌نویس اصلاحی چینی‌ها حذف شده است. به این ترتیب برای آتش‌بس موقت پایان ناگواری پیش‌بینی می‌شود.
جنگ تجاری در نقطه جوش
جنگ تجاری دو غول اقتصادی دنیا بار دیگر به نقطه جوش رسید. دولت ترامپ با اجرایی کردن تهدید تجاری هفته گذشته خود، چین را با تعرفه‌های بالاتر هدف قرار داد، اقدامی که پکن قول تلافی آن را داده است. بنا بر گزارش وزارت بازرگانی چین، بامداد روز جمعه واشنگتن تعرفه ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات محصولات چینی را از ۱۰ به ۲۵ درصد افزایش داد. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، براساس بیانیه این وزارتخانه، پکن عمیقا از این تصمیم آمریکا ابراز تاسف می‌کند و بدون بردباری اقدامات تلافی‌جویانه درخور را اتخاذ خواهد کرد. در این بیانیه کوتاه آمده است امید می‌رود ایالات‌متحده نیمی از راه مربوط به خود را برای دستیابی به توافق تجاری طی کند و با همکاری و مشاوره موضوعات میان دو کشور حل شود. در این رابطه مذاکره‌کنندگان ارشد تجاری چین و آمریکا در اولین روز مذاکرات دو روزه خود، روز پنج‌شنبه به این نتیجه رسیدند که توافق تجاری را که هدفش پایان دادن به جنگ‌تجاری چند ماهه دو غول اقتصادی دنیا است و در آستانه فروپاشی قرار دارد، نجات دهند.
به گزارش «رویترز» تا هفته گذشته به نظر می‌رسید دو طرف در آستانه امضای توافق تجاری باشند، تا اینکه رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد به‌دلیل بدعهدی چین نسبت به تعهدات اولیه خود، تعرفه ۲۰۰ میلیارد دلار از واردات این کشور را افزایش خواهد داد. گائو فنگ، سخنگوی وزارت بازرگانی چین روز پنج‌شنبه در این رابطه گفت: «به‌تازگی آمریکایی‌ها اتهامات بسیاری زده‌اند، «بدعهدی»، «خیانت» و... اعتماد یکی از ارزش‌های چین است. این کشور به تعهدات خود پایبند خواهد ماند، امری که هیچ‌گاه تغییر نمی‌کند.» گائو که در جمع خبرنگاران سخن می‌گفت، افزود: «در پکن اختلافات در فرآیند مذاکرات برای هر دو طرف امری عادی بود.» در این باره روز چهارشنبه ترامپ در جمع هواداران خود در ایالت فلوریدا گفت چینی‌ها زیر توافق زده‌اند و مدعی شد از افزایش تعرفه بر واردات چین کوتاه نخواهد آمد مگر اینکه آنها از اخاذی کارگران آمریکایی دست بردارند. به گزارش «رویترز» تداوم جنگ تجاری میان دو غول اقتصادی دنیا به اقتصاد جهانی آسیب خواهد زد. به‌علاوه به‌دنبال تشدید تنشها و ترس از شکست در دستیابی به توافق تجاری، سرمایهگذاران پول خود را از بازارهای سهام بیرون کشیده‌اند، ابزاری که چین به‌عنوان سلاح متقابل در این دوئل تجاری می‌تواند از آن استفاده کند. در این باره سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به اینکه پکن آمادگی کامل دفاع از منافع خود را دارد از آمریکا خواسته است از اقدامات یک‌‌جانبه خودداری کند. او بدون اینکه اشاره‌ای به جزئیات کند گفت: «رفتار چین کاملا سازگار بوده است و هیچ‌گاه زیر فشار تسلیم نخواهد شد. چین خود را آماده پاسخ به هر نوع پیامد ممکن ساخته است.»
به گفته سه منبع آگاه دولتی و بخش‌خصوصی، اواخر جمعه‌شب به وقت پکن واشنگتن پیامی را از پکن دریافت کرد که در آن اصلاحات نظام‌مند پیش‌نویس توافق تجاری میان دو کشور ارائه شده بود. براساس این اصلاحات در هر یک از هفت فصل این پیش‌نویس، چین تعهدات خود را به منظور ایجاد تغییرات قانونی برای پاسخگویی به درخواست‌‌های آمریکا که منجر به جنگ‌تجاری شده‌اند، حذف کرد. موضوعات این فصول شامل این موارد می‌شود: دزدی مالکیت معنوی و اطلاعات مخفی تجاری، انتقال اجباری تکنولوژی، رقابت سیاستی، دسترسی به خدمات بازارهای مالی، و دستکاری نرخ ارز. به گفته این منابع مطلع این اقدام می‌تواند به معنی پایانی ناگوار برای ماه‌ها مذاکرات تجاری دو غول اقتصادی دنیا باشد.
البته واکنش بازارها به تصمیم دولت آمریکا متفاوت بود. در این رابطه شاخص ترکیبی شانگهای و «هنگ‌سنگ» هنگ‌کنگ افزایشی به ترتیب ۲ و یک درصدی یافتند، درحالی‌که شاخص «نیکی» ژاپن بعدازظهر تجاری را با یک درصد کاهش به پایان رساند. با توجه به اینکه سرمایهگذاران به‌دقت مذاکرات تجاری واشنگتن را دنبال می‌کنند، دلار ارزش خود را برابر ارزهای خارجی از دست داد. البته در کنار کاهش ارزش دلار، قیمت اوراق خزانه‌داری آمریکا افزایش یافت و سهام‌ها در وال‌استریت روندی نزولی پیش گرفتند. بر این اساس «بلومبرگ» در تحلیلی می‌نویسد در جنگ تجاری با آمریکا چین به مراتب زرادخانه‌های مالی قوی‌تر دارد که پولی ملی این کشور و کوهی از اوراق خزانه‌داری بخشی از آن هستند. این واقعیت در حالی است که ترامپ اهمیتی بسیار به بازارهای مالی می‌دهد و روندهای بازارهای سهام یکی از موضوعات اصلی توییت‌های او است. از روز یکشنبه، زمانی که او چین را تهدید تعرفه‌ای کرده است، شاخص «اس‌ان‌پی» روند نزولی داشته است.
از زمان انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ با وضع تعرفه‌های یک‌‌جانبه نظم تجارت جهانی را مختل کرده است؛ اقداماتی که به بهانه سیاست‌های تجاری ناعادلانه چین، اتحادیه اروپا و سایر شرکای تجاری اصلی آمریکا بوده است. ترامپ که از زمان تبلیغات انتخاباتی بارها کسری تجاری آمریکا با چین را مورد انتقاد قرار داده بود، در اولین گام واردات پنل‌های خورشیدی و ماشین‌های لباسشویی را از چین (به‌عنوان بزرگترین صادرکننده این اقلام به آمریکا) هدف تعرفه قرار داد. افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم در اوایل فروردین ماه و هدف قرار دادن ۲۵ درصدی ۵۰ میلیارد دلار از واردات چینی در اواسط تیرماه به ترتیب دومین و سومین حملات ترامپ در جنگ تجاری با چین بود. اهداف حمله سوم ترامپ به چین عمدتا کالای تکنولوژیک چین شامل ماشین‌آلات، قطعات نیمه‌رسانا، خودرو، قطعات هواپیما، و اجزای الکترونیکی واسطه بودند. سناریوی چهارمین حمله تجاری نیز وضع تعرفه بر ۲۰۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی بود. در آخرین اقدام، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد مابقی کالاهای وارداتی از چین را که معادل ۲۶۷ میلیارد دلار است، هدف افزایش تعرفه قرار می‌دهد؛ اقدامی که طی آن عملا کل کالاهای چینی صادرشده به آمریکا مشمول افزایش تعرفه می‌شوند. با این حال چین و سایر شرکای تجاری این کشور در اقداماتی مشابه تاکنون تعرفه‌های او را تلافی کرده‌اند. البته از نوامبر ۲۰۱۸ و پس از دیدار حاشیه «گروه ۲۰» رؤسای جمهور آمریکا و چین، هیچ‌یک از طرفین درگیر، تعرفه‌ها را افزایش نداده‌اند.
ترامپ جسورتر می‌شود
کسری تجاری کالایی ماه مارس آمریکا برابر چین که تمرکز سیاست‌های «نخست آمریکا» کاخ‌سفید است، به پایین‌ترین سطح پنج سال اخیر کاهش یافت؛ اتفاقی که می‌تواند رئیس‌جمهوری آمریکا را در تشدید تنشها علیه غول اقتصادی آسیا جسورتر کند. انتشار آمارهای تجارت آمریکا در روز پنج‌شنبه توسط وزارت بازرگانی این کشور همزمان با شروع مذاکرات دو طرف در واشنگتن بود. در این رابطه رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرده است علاوه بر افزایش تعرفه ۲۰۰ میلیارد دلار از وارداتی چین از ۱۰ به ۲۵ درصد، تحقیقاتی را برای افزایش تعرفه ۳۲۵ میلیارد دلار دیگر از واردات این کشور آغاز خواهد کرد.
اسکات اندرسون، اقتصاددان ارشد بانک غرب در ایالت سن‌فرانسیسکو، درخصوص آمارهای روز پنج‌شنبه می‌گوید: «به دنبال کاهش شکاف تجاری آمریکا برابر چین، دونالد ترامپ می‌تواند ادعا کند تعرفه‌هایی که بر واردات چین وضع کرده، نتایج دلخواه او را به همراه داشته است. این موضوع به‌خصوص در ادامه مذاکرات دو طرف که در واشنگتن برگزاری می‌شود، اهمیت دارد.» به گزارش «رویترز» کسری تجاری کالاهای از لحاظ سیاسی حساس آمریکا برابر چین با کاهشی ۲/ ۱۶ درصدی به سطح ۷/ ۲۰ میلیارد دلار رسید؛ سطحی که از مارس ۲۰۱۴ بی‌سابقه است. یکی از علل اصلی این اتفاق افزایش صادرات دانه‌های روغنی سویا بود که رشد ۶/ ۲۳ درصدی یافت. البته با توجه به اینکه چین بزرگترین خریدار سویای جهان است، کارشناسان معتقدند تشدید تنشها اخیر می‌تواند منجر به کاهش صادرات این محصول آمریکا شود. براساس آمارهای روز پنج‌شنبه، واردات این کشور نیز از دومین اقتصاد بزرگ دنیا کاهش ۱/ ۶ درصدی را تجربه کرد.
البته در مجموع کسری تجاری ماه مارس آمریکا با افزایشی ۵/ ۱ درصدی به سطح ۵۰ میلیارد دلار رسید. در نظرسنجی که «رویترز» پیش از انتشار این آمارها صورت داده بود، اقتصاددان پیش‌بینی کرده بودند کسری تجاری ماه مارس این کشور به سطح ۲/ ۵۰ میلیارد دلار خواهد رسید. کسری تجارت کالایی این کشور نیز در مجموع با افزایشی ۷/ ۰ درصدی به سطح ۴/ ۷۲ میلیارد دلار رسید. البته آمارهایی تجاری آمریکا نوسانات قابل‌توجهی را در چند ماه نشان می‌دهند. این نوسانات عمدتا میان واردات و صادرات بوده است که حکایت از تشدید تنش‌های تجاری آمریکا برابر شرکای تجاری اصلی همچون اتحادیه اروپا، چین، کانادا و مکزیک دارد. کسری تجاری آمریکا برابر مکزیک با ثبت رکوردی جدید به سطح ۵/ ۹ میلیارد دلار افزایش یافت. البته با تعدیل تورمی، کسری تجاری کلی ماه مارس آمریکا با افزایش ۵/ ۰ میلیاردی، روی رقم ۱/ ۸۲ میلیارد دلار می‌ایستد.
