محله‌های ۲۰ دقیقه‌ای چگونه ایجاد شد؟ بازار مسکن در شهرهای ضدخودرو
به گزارش اقتصادنیوز در این طرح با کاستن از طول شبکه بزرگراه‌ها در میان محله‌ها، معابر آزادشده به «مسیر سبز مختص عبور آزاد دوچرخه و پیاده» اختصاص پیدا می‌کند. ساکنان ملبورن در محله‌های تغییر شکل‌یافته می‌توانند در کمتر از ۲۰ دقیقه بدون وسیله نقلیه شخصی به مقاصد سفر خود برسند. این طرح، قیمت‌ها در بازار مسکن ملبورن را تحت تاثیر قرار داده است.
انقلاب سال گذشته مقامات محلی ملبورن استرالیا علیه خودروهای شخصی با دو واکنش مثبت شهروندان روبه‌رو شد. بعد از پیشگام شدن شهرهای پرترافیک جهان برای «اعمال محدودیت تردد خودروهای شخصی» به شکل «کاستن از فضای حرکت وسایل نقلیه خصوصی» طی یک دهه اخیر، سال گذشته در شهر متراکم ملبورن، طرح «محله‌های ۲۰ دقیقه‌ای» برای مقابله موثر با ترافیک و ازدحام خودرو به اجرا گذاشته شد. این طرح به شکلی متفاوت از تجربه شهرهای ضدخودرو، معابر یک محله را از تسلط خودروهای شخصی به نفع پیاده‌ها آزاد می‌کند و امکان مسافرت سریع (کمتر از ۲۰ دقیقه) و مستقل از وسیله نقلیه خصوصی از منزل به محل کار و همچنین سایر مسافرت‌های درون‌شهری را فراهم می‌کند. در طرح «محله‌های ۲۰ دقیقه‌ای»، خیابان‌های اصلی حدفاصل بلوک‌های شهری به «معابر سبز» تبدیل می‌شود –هرمحله از چندین بلوک شهری و هر بلوک از چندین پلاک ساختمانی تشکیل شده است- به‌طوری‌که مقامات شهری ملبورن، با این طرح، «ابربلوک‌های شهری» با ویژگی دسترسی سریع اهالی محله به مراکز کار و خرید و تفریح ایجاد کرده‌اند.
اکنون به فاصله یک‌سال بعد از انقلاب ملبورن علیه خودروها با تغییر شکل شهر به «محله‌های ۲۰ دقیقه‌ای»، دو اتفاق مثبت در این شهر رقم خورده است. از یک‌سو شهروندان بیشتری به‌دنبال تغییر شکل محله خود –مطالبه از شهرداری برای تکثیر طرح محله ۲۰ دقیقه‌ای- هستند و از سوی دیگر، الگوی خرید مسکن در این شهر نیز تغییر کرده و تحت‌تاثیر این طرح قرار گرفته است. ساکنان ملبورن با درک «مزایای هفت‌گانه شهرهای ضدخودرو»، از عملیات آزادسازی معابر (تغییر کاربری بزرگراه‌ها به پیاده‌راه‌های سبز مخصوص دوچرخه‌سواری و عبور پیاده) استقبال کرده‌اند. در بازار مسکن ملبورن، یک‌سال بعد از انقلاب خودرویی، املاک مسکونی دارای بیشترین «نمره پیاده»، تا ۵/ ۱ برابر گرانتر از ساختمان‌های مستقر در محله‌های معمولی خرید و فروش می‌شود.
این طرح، با کمترین هزینه برای تغییر شهر به نفع پیاده‌ها، قابل اجرایی شدن است.
شهرهای ضدخودرو ۷ مزیت زیست‌محیطی، ترافیکی، روانی به لحاظ کاهش استرس شهروندان، رفاهی، اقتصادی به لحاظ رونق کسب و کاری تجاری، هزینه‌ای برای سفرهای درون‌شهری و همچنین دسترسی بهتر و سریع‌تر دارند. در قرن بیستم، با رونق صنعت خودروسازی و اولویت برای تردد ماشین‌ها، امکان پیاده‌روی شهروندان در اذهان برنامه‌ریزان شهری کمرنگ شد. درحالی‌که هنوز نیز ترجیح تردد ماشین بر پیاده‌روی در اغلب شهرها حاکم است، اما پیشگامانی در سراسر دنیا درصدد تغییر این وضعیت هستند. یکی از این پیشگامان، ملبورن استرالیا است.
براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در «طرح ملبورن» قرار است «محله‌های ۲۰ دقیقه‌ای» در این شهر ایجاد شود، مناطقی که در آن شهروندان با پیاده‌روی ۲۰ دقیقه‌ای از خانه، یا استفاده از دوچرخه و حمل‌ونقل عمومی، می‌توانند نیازهای روزانه خود را مرتفع سازند. استیفن کورنی، مدیرعامل بخش استرالیا و نیوزیلند شرکت آمریکایی «جی‌ال‌ال»، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های املاک و مستغلات جهان، در این رابطه می‌گوید: «سازماندهی شهرها پیرامون شهروندان و نه‌تنها ماشین‌ها، از لحاظ تجاری و اقتصادی بسیار سازنده است. در کنار منافعی که برای حوزه‌های سلامت، تعامل و ارتباطات و محیط‌زیست ایجاد می‌شود، مزیت‌های قابل‌توجهی در پیاده‌محور کردن شهرهایمان وجود دارد.»
کلان‌شهرهای جهان؛ پیشگام در پیاده‌روی
به گزارش «مجمع جهانی اقتصاد» مفهوم «قابلیت پیاده‌روی در شهرها»، پدیده‌‌ای است جهانی. بارسلونای اسپانیا یکی از این پدیده‌ها است که در اتخاذ روش‌های نوآورانه برای مدیریت ترافیک، آزادسازی فضاهای شهری به نفع پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی پیشگام است. برنامه‌ریزان این شهر در حال تبدیل معابر خودرویی به محله‌های پیاده‌روی و استفاده ترکیبی وسایل نقلیه عمومی هستند. شگفتی این تحول که تحت مدل «سوپربلوک» (بلوک‌های شهری) اجرا می‌شود نه‌تنها به‌خاطر برنامه‌ریزی شهری، بلکه روش زندگی متفاوت در قرن بیست‌ویک است، جایی که خیابان‌ها با هدف بهبود سلامت و ارتباطات از خودروها به نفع عابرین پیاده پس گرفته می‌شوند. در سال ۲۰۱۶، اولین مدل «سوپربلوک»، متشکل از چند بلوک ساختمانی که از ویژگی‌های ساختاری بارسلونا است، در محله پابلنو به اجرا درآمد. هرچند در ابتدا این طرح با مخالفت‌های شدید همراه شد، اما پایانی خوش داشت. امروز سوپربلاک پابلنو یکی از امن‌ترین و پویاترین محله‌های بارسلونا است و شهر درس‌های مهمی برای ادامه اجرای طرح گرفته است. تکمیل تمام سوپربلاک‌ها (۵۰۳ مورد) در سراسر شهر به این معنی خواهد بود که همه افراد به فضاهای عمومی مناسب پیاده‌روی دسترسی خواهند داشت، اتفاقی که سالانه مانع از ۶۶۷ مرگ ناشی از آلودگی و حوادث شهری می‌شود. با این حال از آنجایی که این پروژه درحال پیشرفت است احتمالا برخی چالش‌های کوتاه‌مدت ظهور می‌کند؛ من‌جمله تشدید موقت ترافیک در خیابان‌های اطرف یا افزایش قیمت مسکن در محله‌های مناسب پیاده‌روی.
یکی دیگر از نمونه‌ها، قطب اقتصادی اروپا، هامبورگ آلمان است. مدیران شهری هامبورگ برنامه‌ای را آغاز کرده‌اند که طی آن ۴۰ درصد از شهر به فضاهای سبز به‌هم مرتبط و عاری از خودرو تبدیل خواهد شد. در مصاحبه‌ای که سال ۲۰۱۳ در افتتاح این طرح آنجلیکا فریتچ، سخنگوی دپارتمان برنامه‌ریزی و محیط‌زیست هامبورگ با گاردین داشت، گفت: «با اجرای این طرح پارک‌ها، باغ‌ها، مراکز تفریحی، زمین‌های بازی و قبرستان‌ها توسط مسیرهای سبز به هم متصل می‌شوند.» او با مقایسه این طرح با تلاش سایر شهرها در ادامه افزود: «سایر شهرها، همچون لندن، محوطه‌های سبز دارند اما شبکه سبزی که از حاشیه تا مرکز شهر را در این طرح پوشش می‌دهد منحصربه‌فرد خواهد بود. در ۱۵ تا ۲۰ سال آینده شما می‌توانید تنها با پیاده‌روی یا دوچرخه سفری اکتشافی از سراسر شهر داشته باشید.»
یکی دیگر از پیشگامان این حوزه نیویورک‌سیتی است که طبق برنامه تحول شهری خیابان‌های خود را به پیاده‌ها اختصاص داده است. در تابستان ۲۰۰۹ به‌دنبال افزایش حوادث ترافیکی، دپارتمان حمل‌ونقل نیویورک خیابان برادوی را که پارک مرکزی منهتن را به میدان تایمز وصل می‌کند به روی ماشین‌ها بست و به‌طور موقت به عابران پیاده اختصاص داد. موفقیت این اقدام تا حدی بود که شهردار تصمیم گرفت آن را دائمی کند. سال بعد مدیران این شهر از شرکت معماری «اسنوهتا» خواستند پلازای دائمی جدیدی را طراحی کند. براساس طرح ارائه شده طی پروژه‌ای ۵۵ میلیون دلاری ۱۱۰ هزار متر مربع به فضای پیاده‌روی اطراف میدان تایمز افزوده می‌شد.
به عقیده صاحب‌نظران، در شهرهایی که اولویت با پیاده‌روی و استفاده از دوچرخه یا حمل‌ونقل عمومی است، مردم انگیزه بیشتری برای تعامل و کمک به توسعه جوامع شهری دارند. استیفن کورنی در این خصوص می‌گوید: «وقت گذراندن بیشتر در خارج از خانه، رفاه مردم را بهبود می‌دهد و ماشین‌های کمتر در خیابان‌ها به معنی هوای سالم‌تر است.» کریستوفر لینبرگر، کارشناس برنامه‌ریزی شهری و یکی از اصلی‌ترین حامیان پیاده‌محورشدن شهرهای آمریکا نیز شواهدی از مزایای اقتصادی این تحولات ارائه می‌کند. مطالعه او پیرامون بازارهای شهری در آمریکا نشان می‌دهد قیمت اجاره واحدها – اعم از تجاری، مسکونی و خرده‌فروشی – در محله‌های پیاده‌محور به‌طور قابل‌توجهی بالاتر است و نسبت به مناطق خودرویی رشد سریع‌تری دارد. با این حال در این مناطق، خانوارها هزینه‌های حمل‌ونقل به مراتب پایین‌تر و دسترسی بهتری به محل کار خود دارند.
منافع اقتصادی
به‌عنوان بخشی از برنامه «طرح ملبورن»، گروه تحقیقاتی-حمایتی «ویکتوریا والکس» با همکاری شوراهای محلی، قابلیت پیاده‌روی چندین محله ملبورن را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. براساس این ارزیابی‌ها، بن روزیتر، مدیر بنیان‌گذار این سازمان می‌گوید بهبود فضای پیاده‌روی بسیار مورد استقبال مردم قرار گرفته است: «واکنش‌های بسیار مثبتی وجود دارد. مردم می‌خواهند در محله‌هایی که از قابلیت پیاده‌روی بالاتری برخوردارند زندگی کنند، جایی که خود را مستقل از ماشین‌ها می‌بینند. در بازار مسکن تبلیغات املاک روزافزون بر مبنای نمره پیاده‌روی صورت می‌گیرد، چون می‌‌دانند نمره بالاتر پیاده‌روی، متقاضی بیشتری دارد.» نمره پیاده‌روی عددی است بین یک تا ۱۰۰ که فضای پیاده‌روی ساختمان یا محله را می‌سنجد. نمره‌دهی یک ساختمان به واسطه الگوریتمی بر مبنای فاصله به نزدیک‌ترین جاذبه رفاهی است. برای یک ناحیه نیز نمره پیاده‌روی بیانگر تعداد مکان‌های است که مسیر پیاده‌روی به آنجا وجود دارد؛ تعداد مکان‌هایی بیشتر، نمره بالاتر. براساس بررسی‌های صورت گرفته، ارزش یک ساختمان با نمره پیاده‌روی ۸۰، به ازای هر متر مربع ۵۴ درصد بالاتر از ساختمانی است که نمره پیاده‌روی ۲۰ دارد.
روزیتر وضعیت امروز شهرها را ناشی از برنامه‌ریزی‌های پس از جنگ‌جهانی دوم می‌داند، زمانی که با شیوع وسایل نقلیه موتوری، به‌جای انسان‌ها، ماشین‌ها در اولویت قرار گرفتند. این کارشناس استرالیایی در این باره می‌گوید: «واقعا پیچیده است و من فکر می‌کنم برای سال‌ها دولت‌ها در برنامه‌ریزی‌های خود اینکه آینده چطور خواهد بود را نادیده گرفته‌اند. اکنون اما آنها از رشد سریع جمعیت و حجم بی‌نظمی‌های شهری غافلگیر شده‌اند.»
سلامت و رفاه
به گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، منافع عظیمی در حوزه‌های سلامت و محیط‌زیست برای شهرهای پیاده‌محور وجود دارد. مطالعات شرکت طراحی و مهندسی «آروپ» استرالیا و «ویکتوریا والکس» نشان می‌دهد در صورتی که نیمی از سفرهای کوتاه کمتر از یک کیلومتری که در شهرهای ملبورن و گیلانگ با خودروهای شخصی صورت می‌گیرد به پیاده‌روی تبدیل شود، ۴/ ۲ میلیون سفر خودرویی کمتر در هفته رخ خواهد داد. به اعتقاد روزیتر، طراحی شهری، عاملی کلیدی است. به‌عنوان مثال خیابان‌ها نیاز به پیاده‌رو، خطوط عابر پیاده و چراغ‌‌های پیاده‌روی دارند؛ محله‌ها باید مجهز به امکانات رفاهی همچون فروشگاه، مدارس و فضاهای تفریحی باشند؛ برای بلوک‌های ساختمانی کوچک‌تر باید پارک‌های عمومی تعبیه شود. به گفته این محقق برنامه‌ریزی شهری: «سه چیز مهم است: ارتباطات، تراکم و مقصدها که باید از طریق محیط‌های پیاده‌روی خوب، ایمن و جذاب حمایت شوند.»
