رشد ماهانه شاخص قیمت‌ها زیر ذره‌بین؛ آیا حباب تورم بنزین در دی‌ماه تخلیه شد؟+نمودار

بررسی‌ها نشان می‌دهد دمای اکثر شهرهای ایران در روزهای اخیر، کاهش یافته و به نزدیک صفر رسیده است. گزارش تورمی دی ماه نشان می‌دهد که تورم ماهانه همسو با تغییرات هوایی کشور با افت دما روبه‌رو شده است. سه دماسنج تورمی، این افت دما را تایید می‌کند. بر اساس آخرین آمارهای گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه در دی ماه به ۸/ ۰ درصد رسیده است که طی سه ماه اخیر کمترین نرخ بوده است. همچنین نرخ تورم نقطه به نقطه نیز با افت ۵/ ۱ درصدی نسبت به ماه قبل، به سطح ۳/ ۲۶ درصد رسیده است. نرخ تورم متوسط نیز به‌عنوان دماسنج سوم، این کاهش دما را ثبت کرده است، از سوی دیگر نرخ تورم متوسط نیز با افت ۴/ ۱ درصدی در دی ماه سال جاری به ۶/ ۳۸ درصد رسیده است. گذر شوک بنزینی، کنترل نوسانات ارزی و تورم منفی خوراکی‌ها سه دلیل مهم برای کاهش تورم دی ماه بوده است.

نکته قابل‌توجه در دی‌ماه کاهش نرخ تورم ماهانه حمل و نقل به رقم ۳ درصد است. این در حالی است که در آبان ماه (زمان اجرای طرح افزایش قیمت بنزین) این نرخ به میزان ۴/ ۵ درصد افزایش یافت و پس از آن نیز نرخ تورم ماهانه حمل‌و‌نقل به سطح ۱۴ درصد رسید. بنابراین با توجه به آمار ثبت‌شده در دی ماه، می‌توان عنوان کرد که در دی ماه تورم بنزین تخلیه شده و احتمالا در دو ماه پایانی سال، نرخ تورم ماهانه حمل و نقل به سطوح کمتر نیز خواهد رسید. این موضوع در گزارش تورمی «دنیای اقتصاد» با عنوان «دو جریان متفاوت در آبان ماه» پیش‌بینی شده بود. در این گزارش عنوان شد: «بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به توزیع بنزین ارزان‌قیمت در بخش حمل‌ونقل عمومی و عدم افزایش قیمت گازوئیل به‌نظر می‌رسد اثر این سیاست بر نرخ تورم در دو ماه آذر و دی تخلیه شود.» حال آمار دو ماه آذر و دی ماه این موضوع را تایید می‌کند.

کمترین تورم ماهانه در نیمه دوم

نرخ تورم ماهانه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه نسبت به ماه قبل است. به بیان دیگر، نشان می‌دهد که به‌طور متوسط چه میزان به سطح قیمت‌ها افزوده شده است. گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه در دی‌ماه سال جاری به رقم ۸/ ۰ درصد رسیده است. این رقم در آذر ماه سال جاری به میزان ۲/ ۳ درصد گزارش شده بود. بنابراین این آمار نشان می‌دهد که تورم ماهانه در دی‌ماه نسبت به آذرماه کاهش قابل‌توجهی را ثبت کرده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، این کمترین مقدار تورم ماهانه در نیمه دوم سال جاری است، زیرا آخرین بار در شهریور ماه، نرخ تورم ماهانه زیر یک درصد گزارش شده بود. حتی این رقم نسبت به دی‌ماه سال قبل نیز کمتر بوده و در سال قبل تورم ماهانه نخستین ماه تابستان به میزان ۲ درصد گزارش شده بود. پایین آمدن نرخ تورم ماهانه در دی ماه سال جاری، نرخ تورم نقطه به نقطه و متوسط را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است.

تداوم حرکت نزولی تورم نقطه به نقطه

نرخ تورم ماهانه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه نسبت به ماه قبل (به‌عنوان مثال دی نسبت به آذر) را بررسی می‌کند، اما اگر نرخ تورم نسبت به مدت مشابه سال قبل (دی ۹۸ نسبت به دی ۹۷) بررسی شود، باید سراغ تورم نقطه به نقطه برویم. در بسیاری از کشورها نیز ملاک سیاست‌گذاری، نرخ تورم نقطه به نقطه است و این نرخ به‌عنوان تورم یک سال مدنظر سیاست‌گذاری قرار می‌گیرد.

 بر اساس گزارش‌های منتشر شده در دی ماه، نرخ تورم نقطه به نقطه به میزان ۳/ ۲۶ درصد گزارش شده است. این رقم، در آذر ماه سال جاری به میزان ۸/ ۲۷ درصد گزارش شده بود، بنابراین طی یک ماه به میزان ۵/ ۱ واحد درصد از نرخ تورم نقطه به نقطه کاسته شده است. نکته قابل توجه این است که آخرین بار در شهریور ماه سال قبل بود که نرخ تورم نقطه به نقطه در این سطح قرار داشت، روند افزایشی پس از شهریور ماه سال قبل به نحوی بود که تا اردیبهشت سال جاری نرخ تورم نقطه به نقطه تا سطح ۵۲ درصد بالا رفت، اما با فروکش کردن نوسانات ارزی و تغییر انتظارات تورمی در سال جاری، روند نزولی شدن نرخ تورم نیز ادامه یافت تا در نهایت در دی ماه سال جاری این رقم به کانال ۲۶ درصدی وارد شود. می‌توان پیش‌بینی کرد در صورتی که روند کاهشی نرخ تورم نقطه به نقطه ادامه یابد، تا پایان سال جاری به سطح ۲۲ درصد نیز برسد.

ورود به کانال ۳۰ درصدی

آمارهای گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده نشان می‌دهد که تورم متوسط در دی ماه سال جاری به رقم ۶/ ۳۸ درصد رسیده است. نرخ تورم متوسط، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به دی ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل را در نظر می‌گیرد، به همین دلیل دارای حافظه ۲۴ ماهه است. البته برخی از کارشناسان معتقدند که نرخ تورم ماهانه و نقطه به نقطه، تصویر بهتری از شرایط تغییر قیمت‌ها ارائه می‌کنند، به همین دلیل بسیاری از ارزیابی‌ها بر دو متغیر نخست استوار است. نرخ تورم متوسط در آذر ماه ۴۰ درصد گزارش شده بود و نشان می‌دهد که ۴/ ۱ درصد از این متغیر در دی ماه کاسته شده است. به نظر می‌رسد تا پایان سال جاری نرخ تورم متوسط به میانه کانال ۳۰ درصدی کاهش یابد.

چرا نرخ تورم کاهش یافت؟

مرکز آمار ایران در این گزارش، شاخص بهای مصرف‌کننده را در ۱۲ گروه اصلی مشخص کرده است. برخی از این گروه‌ها به دلیل اهمیت بیشتر اثر قابل‌توجهی در تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده و در نتیجه اثر بیشتری در نرخ تورم کل خواهند داشت. در ماه‌های گذشته، بالا رفتن تورم خوراکی‌ها یکی از دلایل بالا رفتن نرخ تورم نقطه به نقطه شده بود، اما نکته قابل توجه این است که نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها در دی ماه سال جاری منفی شده است. به بیان دیگر، در دی‌ماه نسبت به آذرماه سطح عمومی قیمت‌ خوراکی‌ها به میزان ۴/ ۰ درصد کاهش یافته است. بیشترین کاهش نرخ تورم، در سبزیجات مشاهده می‌شود که نسبت به ماه قبل افت ۲/ ۴ درصدی را ثبت کرده است. این در حالی است که در آذر ماه سال جاری نرخ تورم ماهانه سبزیجات به شکل قابل‌توجهی بالا رفته بود. به این دلیل که در فصل سرما میزان عرضه برخی کالاها نظیر گوجه فرنگی، پیاز و خیار کاهش یافته بود و در نتیجه قیمت این کالاها رشد کرده بود. همچنین گوشت قرمز و گوشت ماکیان در دی ماه نرخ تورم منفی ۹/ ۱ درصدی را ثبت کرده است، در نتیجه روند نزولی نرخ تورم گوشت همچنان در دی ماه تداوم داشته است. بیشترین تورم ماهانه در خوراکی‌ها مربوط به میوه و خشکبار است که در این ماه افزایش ۳ درصدی را ثبت کرده است. در مجموع این آمارها نشان می‌دهد که تورم خوراکی‌ها فشار کاهشی بر نرخ تورم دی ماه ایجاد کرده است، این در حالی است که در آذر ماه سال جاری نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها به میزان ۲/ ۴ درصد گزارش شده بود.

گذر شوک بنزینی؟

نکته دیگری که در گزارش دی ماه سال جاری قابل توجه به نظر می‌رسد، کاهش نرخ تورم ماهانه گروه حمل و نقل است. در آذر ماه، یعنی یک ماه پس از افزایش قیمت بنزین نرخ تورم گروه حمل و نقل به ۱/ ۱۴ درصد رسیده بود، اما در دی ماه سال جاری تورم ماهانه این گروه ۳ درصد گزارش شده است. بنابراین مطابق انتظار از سطح تورم ماهانه این گروه کاسته شده است و احتمال دارد حتی تا ماه آینده این اثر به کلی محو شود. البته نرخ تورم نقطه به نقطه این گروه معادل ۷/ ۵۱ درصد است که با توجه به شوک افزایش قیمت در دو ماه اخیر، این افزایش قابل قبول است. اما در شاخص بهای مصرف‌کننده نه در این ماه و نه در ماه گذشته، افزایش قیمت بنزین باعث نشد که گروه‌های دیگر شاخص بهای مصرف‌کننده به جز حمل و نقل با افزایش سطح قیمتی روبه‌رو شوند. بنابراین می‌توان با توجه به آمار جدید عنوان کرد که شوک بنزینی از تورم شاخص بهای مصرف‌کننده گذر کرده است.

همچنین می‌توان گفت علاوه بر گذر شوک بنزینی و کاهش نرخ تورم خوراکی‌ها، ثبات نرخ دلار در ماه‌های گذشته نیز بر کنترل نرخ تورم موثر بوده است. البته در دی‌ماه نرخ دلار نوسانات محدودی را تجربه کرد که بر نرخ تورم اثر قابل توجهی نداشت. در نتیجه با توجه به این سه مولفه، در دی ماه از سطح تورم ماهانه، نقطه به نقطه و متوسط کاسته شده است و احتمالا این روند تا دو ماه پایانی سال جاری نیز ادامه خواهد داشت. «دنیای اقتصاد» در روزهای آینده به بررسی روند نرخ تورم در ماه‌های پیش رو خواهد پرداخت.