بازار « شستا » را بلعید / همه نسبت به آینده سهام خوش بینیم؟

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از دنیای بورس، شاخص کل بورس تهران روز شنبه با رشد ۲۳ هزار واحدی همراه شد و در یک‌قدمی ۶۶۹ هزار واحد ایستاد. در این روز به جز دو بنگاه بورسی که با افت قیمت سهم مواجه شدند مابقی شرکت‌ها سبزپوش بودند. بازار دیروز یک اتفاق جدید را نیز تجربه کرد؛ تفکیک زمانی معاملات نمادهای تازه‌وارد.

در واقع انجام معاملات در دو نوبت برای اولین بار در بورس اجرایی شد. جالب اینکه تک‌نماد «شستا» در دومین روز حضور خود بر تابلوی بورس به تنهایی صف خرید بیش از ۲ هزار میلیارد تومانی را یدک کشید و رکورد دیگری را برای بورس تهران به ارمغان آورد.

رکوردشکنی صف خرید تازه‌واردها

بورس تهران معاملات روز شنبه را هم با صعود همه‌جانبه قیمت‌ها پشت سر گذاشت و به رکورد جدیدی دست یافت. در این روز شاخص کل سهام مطابق انتظارات جهشی ۶/ ۳ درصدی را تجربه کرد و در یک قدمی کانال ۶۶۹ هزار واحد ایستاد. ارتقای ۲۳ کانالی نماگر اصلی سهام در روزی رقم خورد که نماد ۹۹ درصد از شرکت‌های فعال در بازار با برتری بلامنازع تقاضا و رشد قیمت‌ها همراه شدند.

این پایان کار نبود و عرضه‌های اولیه نیز رکورد بیشترین تقاضا در صف‌های خرید را شکستند. مازاد سنگین تقاضا در عموم سهم‌ها و هجوم بی‌سابقه مردم به سمت تالار سهام عملا مبانی ارزش‌گذاری را با چالش مواجه کرده و سهام فارغ از معیارهای کلاسیک ارزندگی هر روز به رکوردهای جدیدتری دست می‌یابند. به‌طوری که حتی عرضه‌اولیه بزرگی چون «شستا» هم نتوانست در این مسیر خللی بیفکند. تشدید تقاضا در این روزها را می‌توان نتیجه چند عامل عمده دید که از میان مهم‌ترین آنها، به نظر می‌رسد موضع‌گیری‌های اخیر دولت در حمایت از بازار سرمایه نقش پررنگی ایفا کرده است.

البته بروز نشانه‌هایی از کشف داروی موثر کرونا در سطح جهانی، خستگی کشورها از محدودیت‌های قرنطینه و تلاش برای فعال‌سازی دوباره اقتصاد و نهایتا، رشد محسوس قیمت‌های جهانی سهام و مواد خام هم در معاملات جمعه، از دیگر عوامل حمایتی قیمت در بورس تهران ارزیابی می‌شوند. باید اشاره کرد که تفکیک زمانی معاملات نمادهای تازه‌وارد و اصطلاحا دوشیفته شدن بازار نیز از نکات قابل‌توجه معاملات روز گذشته بود که در تاریخ معاملات بازار سهام سابقه نداشت.

حکایت نظرسنجی از اوج‌گیری انتظارات صعودی

معاملات بورس تهران طی روز گذشته بر وفق انتظارات رقم خورد. هضم آسان بزرگ‌ترین عرضه‌اولیه تاریخ بازار سرمایه در چهارشنبه گذشته امیدها به تداوم صعود شاخص سهام را دوچندان کرد تا به این ترتیب، انتظارات حداکثری از رشد قیمت‌ها در بین کارشناسان و سهامداران تشدید شود. نظرسنجی هفتگی سایت تحلیلی «دنیای‌بورس» نشان می‌دهد که ۹۰ درصد از کارشناسان شرکت‌کننده در این نظرسنجی انتظار رشد قیمت‌ها را داشته‌اند. در بین سهامداران شرکت‌کننده در این نظرسنجی هم ۸۰ درصد به صعود سهام در این هفته رای مثبت داده‌اند.

چنین اجماعی بر سر رشد قیمت به‌خصوص در بین تحلیلگران طی دوره‌های قبل کمتر دیده شده بود. نکته جالب در این نظرسنجی رای نسبتا بیشتر تحلیلگران به رشد قیمت‌ها در قیاس با سهامداران است. بسیاری از تحلیلگران طی روزهای اخیر در مورد رشد یکپارچه قیمت سهام ابراز نگرانی کرده بودند و چنین الگویی از رشد را فاقد مبانی بنیادی ارزش‌گذاری دانسته بودند.

با این حال، چنان که ملاحظه می‌شود شاهد پیوستن قریب به اتفاق این گروه به جمع صعودی‌های بازار و همراه شدن به خیل کثیر مردم در روند افزایشی سهام هستیم. چند عامل در همراهی تحلیلگران با روند عمومی بازار موثر ارزیابی می‌شوند وضعیت بازار جهانی و تحلیل رویکرد دولت در قبال سهام از این جمله است.

سایه‌روشن کرونا در بازار جهانی

بازار جهانی دو روز پایانی هفته را در ترافیک اخبار و آمار سپری کرد. از یک طرف، سقوط بی‌سابقه نرخ رشد سالانه اقتصاد چین به منفی ۸/ ۶ درصد و از طرف دیگر، افزایش تعداد بیکاران آمریکا به بیش از ۲۲ میلیون نفر آن هم در کمتر از یک ماه، موجی از نگرانی را در بازار جهانی برانگیخت. همچنین پیش‌بینی نهادهای مرجعی چون آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک درخصوص کاهش مضاعف تقاضا در کنار افزایش غیرمنتظره و بی‌سابقه موجودی نفت آمریکا، اهالی بازار طلای سیاه را به وحشت انداخت.

اما تمام این آمار منفی که حکایت از عمق اثرگذاری کرونا بر اقتصادهای بزرگ داشت، در سایه سیگنال‌های مثبت دیگری قرار گرفت و چهره قیمت‌ها را به‌خصوص در حوزه فلزات رنگین مثبت کرد. در واقع، دو خبر عمده تمام این آمار را به حاشیه برد. یکی، ادعای شرکت دارویی گیلیاد (Gilead) درخصوص کشف داروی موثر کرونا و دیگری، طرح سه‌مرحله‌ای ترامپ برای از سرگیری فعالیت‌های اقتصادی در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان.

همین دو خبر کافی بود که بازار جهانی معاملات هفتگی خود را با رشد شاخص‌های سهام و بهبود قابل‌توجه بهای فلزات مصرفی خاتمه دهد. روز جمعه، شاخص داو جونز (بورس نیویورک) جهش ۳ درصدی را به نمایش گذاشت؛ در نقطه مقابل، طلا در پی خروج سرمایه‌ها از پناهگاه‌های امن، ریزشی ۲ درصدی را به ثبت رساند و به این ترتیب، مرز ۱۷۰۰ دلاری را طی کمتر از یک هفته واگذار کرد؛ فلز روی ۵۰ دلار گران شد و بهای هر تن مس در بورس فلزات لندن ۲ درصد افزایش یافت و سطح ۵۲۰۰ دلاری را بازپس گرفت.

در این میان، تنها نفت وست‌تگزاس آمریکا بود که در جهت مخالف با شاخص نفت برنت و شاخص سایر کامودیتی‌های مصرفی در مسیر نزولی حرکت کرد. افزایش بی‌سابقه موجودی‌های نفت آمریکا برای دوازدهمین هفته متوالی را باید مهم‌ترین عامل فشار بر این شاخص نفتی طی روز جمعه دانست.

اگرچه بورس تهران در این روزها به دلیل ازدحام افراد تازه‌وارد توجه چندانی به روند قیمت‌های جهانی ندارد و الگوی رشد جدیدی پیدا کرده است، اما باز هم می‌توان رگه‌هایی از اثرگذاری بازار جهانی بر بخش‌های وابسته در بازار سهام را رصد کرد. به‌طور کلی، صعود قیمت فلزات مصرفی و بازیابی بخشی از قیمت‌های از دست‌رفته همچنان برای کامودیتی‌ها حائز اهمیت است و می‌تواند از منظر سودآوری به سهام بزرگ بورس تهران کمک شایانی توجهی کند.

حمایت‌های دولت و انتظارات از او

در روزهای اخیر شاهد موضع‌گیری‌های صریح‌تر دولت در حمایت از بازار سرمایه هستیم. رئیس‌جمهوری و رئیس بانک مرکزی در اظهارات خود به‌طور متناوب از سرمایه‌گذاری در بازار سهام به‌عنوان گزینه‌ای قابل‌اعتماد سخن گفته‌اند. این موضع‌گیری با سیاست‌های دولت هم تا حدی همراه بوده و در آخرین مورد با عرضه سهام «شستا» رنگ جدی‌تری گرفت. به نظر می‌رسد دولت در تلاش است تا افکار عمومی را برای تزریق هرچه بیشتر منابع مالی به بورس آماده کند تا به این طریق، بتواند کسری بودجه خود را نه با استقراض از بانک مرکزی و خلق پول بلکه از راه واگذاری دارایی‌های تحت تملک خود تامین کند.

همین مواضع به‌خصوص با اخبار عرضه‌اولیه‌های در راه، انتظار حمایت دولت از بازار سرمایه را تشدید کرده و در هجوم بی‌سابقه مردم به سمت تالار سهام اثرگذار ظاهر شده است. اخبار مرتبط با واگذاری‌های بیشتر از جمله هلدینگ دولتی فعال در حوزه صنایع معادنی (ایمیدرو) در نیمه اردیبهشت و همچنین انتشار خبرهایی درخصوص طرح واگذاری باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس در محافل بورسی به نگاه حمایت‌گرانه دولت به بازار سهام دامن زده است.

در نتیجه، در بین فعالان بازار سهام و اهالی تازه‌وارد، کمتر کسی به ریسک سهام وزن می‌دهد. در واقع، قریب به اتفاق معامله‌گران و همچنین کسانی که در صف دریافت کد بورسی قرار دارند، در پس‌زمینه ذهن خود به حمایت‌های دولت امید بسیار بسته‌اند. این گمانه‌زنی خالی از واقعیت هم نیست. کسری شدید بودجه دولت، تورم شدید و خطر افزایش استقراض از بانک مرکزی و خلق بی‌پشتوانه اعتبار می‌تواند عواقبی سنگین برای اقتصاد سیاسی کشور داشته باشد. همین فضای انتظاری سبب شده تا عملا تقاضا برای سهام در سایه حمایت‌های دولت و رویکرد کنترل‌گرانه سیاست‌گذار در سایر بازارهای دارایی، تا به اینجا به نفع بورس تمام شود.

تلاش برای نجات هسته

با ورود فزاینده پول‌های جدید، حجم و ارزش معاملات به میزان قابل‌توجه و غیر‌قابل‌باوری رشد کرد. اما ناتوانی هسته مرکزی باعث اختلال در سفارش‌گذاری‌های برخط، قطع ارتباط خریداران و فروشندگان و در نتیجه، افزایش ریسک سیستماتیک معاملات شد که تا هفته قبل مدام به شکل سکته‌های موقت در سامانه‌های برخط بروز می‌کرد. این اختلال به‌خصوص به دلیل حجم بالای تقاضا برای سهام عرضه‌اولیه‌های اخیر شدت می‌گرفت و عملا معاملات کلیه نمادهای فعال را تحت‌الشعاع قرار می‌داد.

اما چون مشکلات ناشی از تحریم‌ها اجازه تعمیر ریزساختارها و ارتقای توان هسته مرکزی معاملات را نمی‌داد، نهاد ناظر از هفته قبل دست به ابتکار عمل زد و معاملات روزانه را عملا دوشیفته کرد. به این ترتیب، از چهارشنبه هفته قبل و همزمان با عرضه اولیه نماد «شستا»، معاملات سهام عرضه‌اولیه‌ای به بعد از زمان معمول بازار موکول شد تا به این ترتیب اختلال کمتری در روند دادوستدها صورت گیرد. مساله‌ای که به نظر می‌رسد در عمل با موفقیت همراه بود. این تفکیک زمانی در جلسه معاملاتی دیروز به شکل تازه‌ای پیاده شد.

در واقع، دادوستدهای عرضه‌اولیه‌های اخیر (صبا، تملت، شگویا و زکوثر) که با حجم زیاد تقاضا مواجه بوده‌اند به بعد از زمان معمول معاملات (ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه) موکول شد؛ زمان شروع سفارش‌گیری در تک‌نماد «شستا» هم به بازه‌ زمانی مجزایی پس از انجام این معاملات(یعنی به ۱۳ و ۳۰ دقیقه) افتاد.

این تفکیک زمانی سبب شد تا روال معمول معاملات دچار اختلال نشود و و فعالان بازار با اطمینان خاطر بیشتری به دادوستد بپردازند. تنها مشکل در خلال دوشیفته شدن معاملات، حجم تقاضای منتظر برای نمادهای عرضه‌اولیه بود که تمایل چندانی به مشارکت در سایر سهم‌ها ندارد. با وجود این، حجم پول‌های ورودی به حدی است که عملا تفکیک زمانی معاملات هم تاثیری در وسعت و شدت رشد قیمت‌ها طی روز گذشته نداشت.

پیش از تفکیک زمانی و دوشیفته شدن بازار، بسیاری از معامله‌گران هر روز برای قرارگیری در صف خرید نمادهای عرضه اولیه‌ای اقدام می‌کردند و بعد از آنکه جایگاه خوبی در صف به دست نمی‌آوردند، از تقاضا برای سهام مذکور دست کشیده و نقدینگی خود را در تقاضای سهام دیگر به کار می‌گرفتند. اما این امکان در معاملات روز گذشته و در رابطه با نمادهای تازه‌وارد، و به‌طور خاص، نماد «شستا» از بین رفت و قربانی نجات هسته از اختلال هر روزه شد.

بازار « شستا » را بلعید

آمار معاملات دیروز حکایت از عطش شدید برای خرید سهام در صف‌های خرید بود. در بورس تهران، حدود ۴۸۰۰ میلیارد تومان سهم در سطح معاملات خرد دست به دست شد و در خلال این جابه‌جایی ۳۰۳ نماد از بین ۳۰۵ نماد فعال با رشد قیمت به کار خود پایان دادند.

نکته جالب توجه، ثبت ارزش ۲۵۰۰ میلیارد تومانی برای صف‌های خرید نمادهای بورسی در پایان معاملات دیروز بود. ضمن اینکه در این روز، بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان پول از جانب سرمایه‌گذاران خرد به معاملات بورس تهران تزریق شد. تمام این ارقام بدون محاسبه دادوستدهای «شستا» بود.

پیش از این، تصور می‌شد که عرضه سهام «شستا» به جذب مازاد تقاضا در بازار بینجامد و عملا روند پرشتاب قیمت‌ها به ویژه در سهام شرکت‌های کوچک را تعدیل کند. اما عرضه اولیه و سپس معاملات ثانویه «شستا» در روز گذشته نشان داد که نسیمی از سپرده‌های بانکی در حال وزیدن در تالار سهام است و این نسیم اثرگذار و پابرجاست. به‌طوری که روز گذشته حدود ۲۲۰۰ میلیارد تومان پول فقط در صف خرید اولین معاملات «شستا» نشست که در تاریخ معاملاتی بورس بی‌نظیر بود.

مجموعه این ارقام در کنار مازادی معادل برای سهام فرابورسی نشان می‌دهد که هجوم بی‌سابقه مردم به بورس کماکان ادامه دارد و در سایه حمایت‌های صریح دولت از بازار سرمایه و سرکوب بازارهای رقیب، به آینده سهام بسیار خوش‌بین است