خبر بد برای اقتصاد ایران؛ رکورد شکنی رشدنقدینگی و پایه پولی سال 98 درهشت سال اخیر+نمودار

بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که تا پایان سال قبل رقم نقدینگی به سطح ۲۴۷۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. همزمان با انتشار این آمار، رقم تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های جاری نیز در سطح ۲۳۸۵ هزار میلیارد تومان بوده است. بنابراین این موضوع نشان می‌دهد که در پایان سال قبل نسبت نقدینگی به تولید ناخالص داخلی به عدد یک رسیده است. اما میزان نقدینگی نسبت به سال قبل رشدی معادل ۳/۳۱ درصد بوده است. این رقم بیشترین سطح در نیم دهه اخیر است. آخرین بار در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۳ میزان رشد نقدینگی با ثبت رقم ۸/۳۱ درصد بیشتر از این سطح گزارش شده بود. همچنین رشد نقدینگی در پایان سال ۱۳۹۷ به رقم ۱/۲۳ درصد رسیده بود. بنابراین طی یک سال ۷/۸ واحد درصد به نقدینگی افزوده شده است. نقدینگی از دو جزء «پول» و «شبه پول» تشکیل شده است. پول معادل با اسکناس و مسکوک و سپرده‌های دیداری است، اما شبه‌پول به سپرده‌های غیردیداری (مدت‌دار) اطلاق می‌شود. رقم پول در اسفند ماه سال قبل به رقم ۴۲۷ هزار میلیارد تومان رسیده است، اما سطح شبه پول در پایان سال قبل به رقم ۲۰۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. بنابراین بر اساس این آمارها سهم پول از نقدینگی در پایان اسفند ماه به رقم ۳/۱۷ درصد رسیده است. البته در بهمن‌ماه این رقم به میزان ۵/۱۷ درصد گزارش شده بود. این رقم از ابتدای سال ۱۳۹۳ بیشترین سطح بوده است. اما افزایش سطح پول از نقدینگی به چه معنی است؟ هنگامی که سهم پول از نقدینگی افزایش و در نتیجه سهم شبه پول از نقدینگی کاسته می‌شود، اثرگذاری رشد نقدینگی بر نرخ تورم بیشتر می‌شود. بر اساس پژوهش‌های اقتصادی، همبستگی رشد «پول» با نرخ تورم بسیار بالا است. در نتیجه افزایش رشد پول می‌تواند یک تهدید برای نرخ تورم در ماه‌های آینده و بازارهای دارایی نظیر ارز، مسکن و طلا باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در پایان سال ۱۳۹۸ رشد نقطه به نقطه به ۸/۴۹ درصد رسیده است. این در حالی است که در شهریور ماه سال قبل این رشد به سطح ۳۶ درصد کاهش یافته بود، اما رخدادهای سال قبل در نیمه دوم سال قبل نشان می‌دهد که دوباره رشد پول، روی دور تند افتاده است. در مقابل، روند رشد «شبه پول» در پایان سال قبل به نسبت به رشد «پول» بیشتر بوده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که در پایان اسفند ماه رشد شبه پول معادل ۲۸ درصد بوده است. البته نسبت به سال قبل رشد شبه پول نیز روند افزایشی داشته است، زیرا در سال ۱۳۹۷ رشد شبه پول معادل ۶/۱۹ درصد بوده است. این موضوع نشان می‌دهد رشد شبه پول نیز در سال قبل صعودی بوده است. به نظر می‌رسد منفی بودن نرخ واقعی سود بانکی در سال گذشته، در افزایش سهم پول از نقدینگی نقش ایفا کرده است. در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ به دلیل پایین بودن نرخ تورم، نرخ واقعی سود بانکی مثبت بود و در این شرایط، بسیاری از افراد سپرده‌های خود را در بانک سپرده‌گذاری می‌کردند. اما جهش تورم در دو سال اخیر عملا باعث شده که سپرده‌گذاری در بانک‌ها بازدهی مناسبی نداشته باشد، در حال حاضر نیز بازدهی بالای بورس باعث شده اقبال به این بازار افزایش یابد. در این شرایط بسیاری از مردم سپرده‌های بلندمدت خود را به سپرده‌های کوتاه‌مدت تبدیل خواهند کرد. در نتیجه خطر برای افزایش تورم در سال جاری وجود دارد. بانک مرکزی در نظر دارد، با به کارگیری ابزارهای جدید سیاست‌های پولی نرخ تورم را در سطح هدف سال جاری کنترل کند. نرخ تورم هدف ۲۲ درصد با دامنه ۲ واحد درصدی اعلام شده است.

رشد ۲۰۰ درصدی ذخایر دیداری

روز گذشته علاوه بر آمارهای پولی، آخرین تصویر از ترازنامه بانک مرکزی نیز به روز شد. نکته نخست این است که رقم دارایی‌های خارجی بانک مرکزی به ۵۴۷ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد ۶/۱۷ درصدی را ثبت کرده است. این رشد سالانه بیشترین سطح در چهار سال اخیر است، بنابراین رشد دارایی خارجی بانک مرکزی نیز در بالا رفتن رشد پایه پولی نقش داشته است. البته به نظر می‌رسد این افزایش دارایی‌ها به دلیل بالا رفتن قیمت ارز است، اما به نظر نمی‌رسد به حجم دلاری ذخایر بانک مرکزی افزوده شده است. در آمارهای بانک مرکزی رشد سالانه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به رقم منفی ۲۰ درصد رسیده است. این در حالی است که بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی یکی از عوامل رشد پایه پولی در سال‌های گذشته بوده است. این موضوع نیز به دلیل تهاتر بدهی‌های بانک‌ها به بانک مرکزی با بدهی‌های دولت به بانک مرکزی بوده است که یک عملیات حسابداری تلقی می‌شود. میزان بدهی‌های بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان سال قبل به رقم ۱۱۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، این در حالی است که میزان بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان گزارش شده است. بدهی دولت به بانک مرکزی نیز در پایان سال قبل انقباض ۶/۵ درصدی را ثبت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در اسفند ماه سال قبل مجموع سپرده‌های قانونی و دیداری بانک‌ها به رقم ۲۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. رشد یک ساله سپرده‌های قانونی بانک‌ها ۳۴ درصد بوده، این در حالی است که رشد سپرده‌های دیداری بانک‌ها در بانک مرکزی ۲۰۰ درصد گزارش شده است. این سپرده‌ها شامل سپرده‌های ارزی دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی است.