شروط ده‌گانه آل سعود برای قطر /اردوغان کنار دوحه ایستاد
به گزارش اقتصادنیوز، به‌دنبال تنش میان قطر و عربستان، دولت موریتانی هم در حمایت از عربستان روابط دیپلماتیک خود را با دوحه قطع کرد. پیش از این، عربستان، مصر، بحرین، دولت مستعفی یمن، دولت موقت لیبی و امارات هم روابطشان را با قطر قطع کردند. این قصه سر دراز دارد و به‌نظر می‌رسد عربستان بنا ندارد به این زودی‌ها کوتاه بیاید. اگرچه اعلام شده بود که امیر کویت برای میانجیگری میان عربستان و قطر به جده می‌رود اما در جبهه‌های دیگر هم رهبران عمان، آمریکا، روسیه و ترکیه خواهان میانجیگری شده‌اند. با این حال اقدام عملی برای میانجیگری را امیر کویت انجام داد و سفری رسمی به عربستان داشت و با همتای سعودی خود دیدار کرد.
در همین رابطه، پادشاه عربستان به امیر کویت ابلاغ کرد که برای آشتی با قطر، این کشور باید ظرف ۲۴ ساعت ۱۰ شرط از جمله قطع روابط با ایران را اجرا کند. از مهم‌ترین این شروط قطع روابط دیپلماتیک با ایران، اخراج تمامی اعضای جنبش حماس و بلوکه کردن حساب‌های بانکی و ممنوعیت تعامل با این افراد و عذرخواهی رسمی از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس است. همچنین قطر باید متعهد شود که هیچ نقش سیاسی مغایر با سیاست‌های این شورا نداشته باشد. اگر دوحه به این شروط پایبند باشد، نشستی با حضور کشورهای این شورا از جمله قطر برگزار خواهد شد. عربستان همچنین خواهان توقف فعالیت شبکه الجزیره و پایبندی دوحه به منشور عهدنامه‌ای است که در دوره ملک عبدالله، پادشاه پیشین عربستان در سال ۲۰۱۲ امضا شد. از جمله دیگر خواسته‌ها توقف تحریک علیه مصر در رسانه‌های قطری است. این رسانه‌ها همواره از زمان سرنگونی نظام محمد مرسی، رئیس‌جمهوری پیشین مصر از نظام کنونی انتقاد می‌کنند. محمد مرسی رهبر اخوان‌المسلمین مصر بود.
از بین رسانه‌های دیگری که از سوی قطر حمایت می‌شوند و به تحریک علیه شبکه‌های تلویزیونی رسمی کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس متهم شده‌اند می‌توان به روزنامه القدس العربی که در سال ۱۹۸۹ در لندن تاسیس شده، سایت الشرق‌الاوسط و سایت عربی هافینگتون‌پست به ریاست وضاح خنفر و الخلیج الجدید اشاره کرد. برخی کارشناسان معتقدند فشار بر قطر عملا تاثیر گذاشته است. قطر هفته گذشته محمد العتیبی، فعال عربستانی را بیرون کرد و گفته شد تعدادی از مسوولان حماس نیز قطر را ترک کرده‌اند.
با این حال، سفر امیر کویت مورد توجه رسانه‌های این کشور قرار گرفته است. خبرگزاری رسمی کویت «کونا» اعلام کرد امیر کویت که برای میانجیگری بین دوحه و کشورهای عربی به جده سفر کرده بود، بعد از پایان دیدارش با ملک سلمان بدون صدور بیانیه‌ای عربستان را ترک کرد. این خبرگزاری این دیدار را «دیداری برادرانه» خواند اما هیچ بیانیه‌ای از این نشست و نتایج دیدار امیر کویت با ملک‌سلمان بن‌عبدالعزیز منتشر نکرد.
اردن نیز به جمع مخالفان پیوست. این کشور کوچک هاشمی با لغو مجوز شبکه قطری الجزیره، دفتر این شبکه در امان را تعطیل کرد و سطح روابط دیپلماتیک خود با قطر را کاهش داد. محمد مومنی، وزیر اطلاع‌رسانی و سخنگوی دولت اردن با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، بعد از بررسی دلایل بحران در روابط مصر، سعودی، امارات و بحرین با قطر، دولت امان تصمیم گرفته سطح روابط دیپلماتیک خود را با قطر کاهش دهد و مجوز فعالیت دفتر شبکه الجزیره در این کشور را لغو کند. به گزارش آسوشیتدپرس، این سخنگو اظهار کرد این تصمیم با هدف حصول اطمینان از ثبات منطقه‌ای و هماهنگ با سیاست‌های کشورهای عرب اتخاذ شده است که هدف آن خاتمه بخشیدن به بحران در منطقه است. مقامات اردن عصر سه‌شنبه رسما از سفیر قطر نیز خواستند ظرف چند روز آینده در جهت اجرای تصمیمش برای کاهش سطح روابط خاک اردن را ترک کند.
آیا دست هکر روسی در میان است؟
بازرسان آمریکایی مدعی شدند هکرهای روسیه در هک خبرگزاری رسمی قطر(QNA) و انتشار اخبار نادرست در وب‌سایت این خبرگزاری که به بروز بحران میان دوحه و ریاض منجر شد، دست داشتند. سی‌ان‌ان به نقل از محققان اداره تحقیقات فدرال آمریکا(اف‌بی‌آی) گزارش داد که هکرهای روسی در این هک که اخیرا رخ داده، دست داشته‌اند. این محققان معتقدند هدف روسیه از این اقدام ایجاد تنش در روابط آمریکا با هم‌پیمانانش بوده است. اف‌بی‌آی اخیرا یک تیم تحقیقاتی به دوحه، پایتخت قطر اعزام کرد تا به مقام‌های این کشور در بررسی جزئیات این اتفاق کمک کنند. محمد بن عبدالرحمان آل‌ثانی، وزیر امورخارجه قطر به سی‌ان‌ان گفت که هک خبرگزاری این کشور از سوی اف‌بی‌آی تایید شده است. وی ادامه داد: «آنچه که تاکنون به‌عنوان یک اتهام مطرح شده براساس اطلاعاتی نادرست است و ما فکر می‌کنیم که دلیل بحران موجود میان قطر و کشورهای همسایه هم اطلاعات غلط است. اخبار نادرست و جعلی منتشر شده در آژانس خبری دولتی قطر از سوی اف‌بی‌آی تایید شده است.» اگرچه اداره تحقیقات فدرال آمریکا هنوز درباره تحقیقاتش گزارشی منتشر نکرده اما سخنگوی سفارت قطر در واشنگتن به سی‌ان‌ان گفت که دوحه با همکاری اف‌بی‌آی به‌زودی نتایج را منتشر می‌کند. چنین به‌نظر می‌رسد که متحدان کشورهای عربی دست به‌کار شده‌اندتا بهانه‌ای برای ترمیم روابط قطر و همسایگان عربش بیابند. بر همین اساس، فارغ از انگیزه‌ها و دلایل پشت‌پرده برای برخورد با قطر اما یافتن یک متهم و انداختن تمام بحران به گردن او می‌تواند هم راهی به جلو برای ترمیم روابط باشد و هم نوعی عذرخواهی مودبانه و محترمانه طرفین از یکدیگر. برخی کارشناسان معتقدند این هکر روسی می‌تواند بهانه خوبی به‌دست اعراب و متحدانشان بدهد تا زمینه آشتی میان طرفین را فراهم کنند.
حمایت‌ها و همدردی‌ها با قطر
رئیس‌جمهوری ترکیه اعلام کرد که در مناقشه پیش‌آمده میان قطر و کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس از دوحه حمایت می‌کند. به گزارش الجزیره، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه پس از قطع رابطه چند کشور عربی با قطر، از دوحه حمایت کرد اما در عین حال گفت که اگر این مساله صحت داشته باشد که قطر از تروریسم حمایت می‌کند، خودش مداخله می‌کند. اردوغان روز سه‌شنبه به دفاع از قطر پرداخت و گفت که تمایل دارد تا روابط ترکیه را با قطر که هدف تحریم‌های عربستان و متحدانش قرار گرفته، تقویت کند. رئیس‌جمهوری ترکیه در یک سخنرانی در آنکارا گفت: «ما فکر می‌کنیم این تحریم‌ها علیه قطر خوب نیست. آنکارا به همکاری و تقویت روابطش با قطر ادامه می‌دهد همانطور که دوستان ما در بسیاری از شرایط و لحظات دشوار پشتیبان ما بوده‌اند.» ترکیه علاوه بر داشتن روابط خوب با قطر با سایر کشورهای حوزه خلیج‌فارس به‌ویژه عربستان هم روابط خوبی دارد. اردوغان در این سخنرانی بدون آنکه از ریاض انتقاد کند، از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس خواست تا از طریق گفت‌وگو اختلاف نظرها را کنار بگذارند. او گفت: تلاش‌ها برای به حاشیه راندن قطر راه‌حل مشکل نیست.
رئیس‌جمهور روسیه در گفت‌وگوی تلفنی با امیر قطر بر موضع دائم روسیه درباره حل بحران‌ها با روش‌های سیاسی تاکید کرد. به گزارش روسیا الیوم، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در گفت‌وگوی تلفنی‌اش با تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر درباره همکاری میان دو کشور به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری و سرمایه‌گذاری صحبت کرد. این تماس تلفنی پس از آن صورت گرفت که عربستان، امارات، مصر و بحرین روابط خود را با قطر به‌دلیل اظهارات منسوب به امیر این کشور قطع کردند.
توییت‌های جنجالی ترامپ و احتمال کودتا
در بحبوحه تنش میان اعراب، دونالد ترامپ دو توییت منتشر کرد که بسیاری را به این باور رساند که یورش اعراب به قطر با چراغ سبز او انجام گرفته است. او در توییت اول خود نوشت: «در سفر اخیرم به خاورمیانه، گفتم که دیگر نباید از ایدئولوژی افراطی حمایت مالی صورت گیرد... رهبران کشورها به قطر اشاره کردند. ببینید!.» او ادامه داد: «اینکه می‌بینم سفر به عربستان و دیدار با پادشاه و 50 کشور، نتیجه داده بسیار خوب است. گفته بودند موضعی سخت در قبال حمایت از افراط‌گرایی می‌گیرند.» او در توییت دوم خود نوشت: «... افراطی‌گری و همه نشانه‌ها به سوی قطر بود. شاید این آغازی باشد بر پایان وحشت تروریسم!»
این نشان می‌دهد که احتمالا تحریم همه جانبه قطر از سوی کشورهای عربی به رهبری عربستان با چراغ سبز کاخ سفید انجام شده است. به همین دلیل یک عضو برجسته خاندان حاکم امارات متحده عربی در اظهاراتی احتمال تغییر در رهبری قطر را مطرح کرد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، این عضو خاندان حاکم امارات به نام سلطان سعود القاسمی، اظهار کرد: «در حال حاضر شهروندان قطر می‌پرسند آیا این وضعیت قرار است منجر به تغییر در رهبری این کشور شود؟» او دیروز به آسوشیتدپرس گفت: «امیدوار است قطر به این مسیر خودسرانه و خودخواهانه‌ای که در پیش گرفته پایان دهد.»
این مسوول اماراتی افزود: «بعید نیست تدابیر دیگری علیه قطر اتخاذ شود اما امیدواریم چنین اتفاقی نیفتد.» اخیرا نیز روزنامه سعودی الریاض در گزارشی تحت عنوان «پنج کودتا در 46 سال… کودتای ششم بعید نیست» به مساله کودتاها در قطر پرداخت و امیر قطر را به برکناری تهدید کرد، زیرا اکنون بعضی از خاندان‌های قدرتمند در قطر از این حکومت ناراضی هستند. این روزنامه با به راه‌انداختن جنگ روانی علیه قطر برای کودتا زمینه‌سازی می‌کند. این روزنامه سعودی مدعی شد، «خاندان آل‌ثانی با ارسال نامه‌ای به سلمان بن‌عبدالعزیز، شاه عربستان از مسائل موجود عذرخواهی کردند. به این وسیله آنها از خاندان حاکم بر قطر اعلام برائت کرده‌اند.»
مواضع سخت امارات؛ از جریمه و حبس تا تحریم
دولت امارات تهدید کرد شهروندانی که در شبکه‌های اجتماعی از قطر حمایت کنند، مجازات شده و به ۱۵ سال حبس و پرداخت ۵۰۰ هزار درهم جریمه محکوم می‌شوند. به گزارش روزنامه الشرق‌الاوسط، حمد سیف الشامسی، دادستان امارات با هشدار نسبت به هرگونه ابراز همدردی با قطر و طرفداری از آن اظهار کرد: «ابراز همدردی با قطر، طرفداری از این کشور، گرایش به آن و اعتراض به موضع‌گیری امارات در شبکه‌های اجتماعی یا هر گونه مداخله کلامی یا نوشتاری جرم محسوب می‌شود.» الشامسی گفت: امارات به‌دنبال سیاست‌های خصمانه و غیرمسوولانه قطر علیه امارات و برخی کشورهای عربی و کشورهای حوزه خلیج‌فارس تصمیم جدی گرفته و این تصمیم در راستای حفاظت از امنیت ملی کشور، منافع عالی آن و منافع مردم اتخاذ شد. وزیر مشاور در امور خارجه امارات نیز اعلام کرد که صبر کشورش در برابر حمایت قطر از تروریسم تمام شده و قطر باید سیاستش را تغییر دهد. انور قرقاش، در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان درباره بحران ایجاد شده میان قطر و کشورهای عربی و قطع کامل روابط دیپلماتیک با دوحه گفت: «اقدام کشورها در قطع روابط دیپلماتیک خود با قطر به‌دلیل افزایش سیاست‌های قطر در منطقه است؛ سیاست‌هایی که در نابودی امنیت منطقه و ثبات آن و نیز در حمایت از افراط گرایی و گروه‌های تروریستی دیگر سهیم است.»
قرقاش برخی اظهارات مبنی بر اینکه دلیل تحریم قطر واکنش به استقلال این کشور در تصمیم‌گیری‌ها بوده را رد کرد. وی گفت: «تصمیمات مستقل زیادی در شورای همکاری خلیج‌فارس گرفته می‌شود و استقلال قطر در تصمیم‌گیری هیچ تاثیری بر این اقدامات ندارد اما سیاست‌هایی که قطر اتخاذ کرده و امنیت کشورهای همسایه و برادر را از بین برد، اقدامی غیرقابل قبول است.»
قرقاش درباره تحریم قطر و هدف از آن گفت: «گام‌های زیادی اتخاذ شده که هدف نخستش ارسال پیامی واضح و آشکار به رهبری قطر است که رفتارهای سابقش قابل قبول نیست و از دوحه درخواست می‌شود تا در سیاست خود در منطقه تجدیدنظر کند.» وی ادامه داد: «این دشوار است که کشوری در همسایگی با تو در یک بلوک سیاسی و اقتصادی شریک باشد و از طرف دیگر به‌دنبال تضعیف و نابودی امنیت و ثبات در کشور تو و منطقه تو باشد.» قرقاش تاکید کرد: «تلاش قطر برای از بین بردن امنیت و ثبات در منطقه همان موضوعی است که هم‌زیستی با دوحه را سخت کرده است. ما فعلا با قطر تعامل داریم اما ممکن است کاسه صبرمان لبریز شود.» به گزارش رویترز بانک‌های کشورهای امارات متحده عربی هم از انجام معاملات به ریال قطر خودداری کرده‌اند. این خبرگزاری گزارش داده که بانک‌های کشورهای حاشیه خلیج‌فارس معاملات بانکی با قطر را به تعویق می‌اندازند با این امید که چشم‌انداز روشنی از آینده تنش دیپلماتیک بین قطر و عربستان سعودی و متحدانش مقابل آنها قرار بگیرد. قطر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان گاز در جهان از ذخیره ارزی کلانی برخوردار است که در چنین مواقعی می‌تواند از آن استفاده کند. ارزش ریال قطر هم در پرتو این تحولات در برابر دلار کاهش پیدا کرده است. یکی از کارمندان بانک مرکزی قطر که نامش افشا نشده به خبرگزاری رویترز گفته است که دولت قطر برای جلوگیری از سقوط ارزش ریال بخشی از منابع ارزی خود را به کار گرفته است.
