از جان گذشتگان

تاجری که به خاطر کسب درآمد کالایی را وارد یا صادر می‌کند یا بنکداری که او هم برای به دست آوردن سود، کالا را توزیع می‌کند و خرده فروشی که او هم به خاطر به دست آوردن سود، کالا را به سفره‌های مردم می‌رساند، همه و همه منافع خود را دنبال می‌کنند و نظم جامعه حاصل رفتار سودجویانه تک‌تک این افراد است .

اما اگر فرض بر این است که همه رفتارهای انسان، عقلانی و با هدف بیشینه کردن منافع است،پس رفتار پزشک و پرستاری که می‌داند نزدیک شدن به بیماران مبتلا به کرونا ریسک بسیار بالایی دارد اما با این وجود چند هفته است در شرایط بسیار سخت، بی‌وقفه به کار خود ادامه می‌دهد، در کدام چارچوب فکری قابل تحلیل است؟  آیا پرستاران و پزشکان از جان گذشته یا آتش نشانان فداکار که از جان مایه می‌گذارند، تنها منافع شخصی را بیشینه می‌کنند؟

نحله‌ای از لیبرال‌ها معتقدند از خودگذشتگی هم نوعی بیشینه یابی و حداکثرکردن منافع است؛ چرا که این رفتار نیز تحت تأثیر امیال شخصی شکل می‌گیرد.آنها می‌گویند؛همه رفتارها و وظایف اخلاقی افراد، تحت الشعاع منافع شخصی انجام می‌شود؛ بنابراین از خود گذشتنی در کار نیست. در همین چارچوب ممکن است افرادی بگویند پزشکان به وظیفه خود عمل می‌کنند و در مقابل پول می‌گیرند پس لازم نیست از آنها قهرمان بسازیم.

 البته این استدلال لزوما غلط نیست و اصولا همه افراد جامعه کار می‌کنند تا رفاه خود را حداکثر کنند اما شواهد نشان می‌دهد رفتار برخی افراد در جامعه فراتر از بحث دستمزد و حقوق و بیشینه کردن رفاه است.

شاید بعضی از دوستان چنین نظری را قبول نداشته باشند اما حتی آدام اسمیت هم معتقد بود مردم تنها به دنبال منافع شخصی خود نیستند، بلکه به‌طور طبیعی با دیگران احساس همدردی می‌کنند و همچنین تمایل ذاتی به فضایل اخلاقی دارند. 

چند روز پیش تصویری از نامه اداری و دستور پزشکی برایم ارسال شد که به دلیل ابتلا به کروناویروس، خودش دستور بستری شدن خودش را داده بود.او قطعا زمان زیادی صرف مداوای بیماران مبتلا به کرونا کرده تا در نهایت خودش مبتلا و نیازمند درمان شده است و این یعنی از خود گذشتن واز جان مایه گذاشتن. 

شخصا دوست و خویشاوند پزشک زیاد دارم و بیشتر آنها را انسان‌های اخلاق مدار و دارای فضائل اخلاقی می‌دانم که در حال حاضر در قائله کرونا از جان مایه گذاشته‌اند. ویدئوها و تصویرهایی که این روزها از فداکاری و ازخودگذشتگی پزشکان و پرستاران و پرسنل آزمایشگاهی بیمارستان‌ها دست به دست می‌شود نیز نشان از روحیه فداکاری خارج از انتظار و غیر قابل باور کادر درمانی کشور را دارد.

به همین دلیل معتقدم وجود پزشکان و سربازان و پرستاران و... که برای جان انسان‌ها و اعتلای جامعه از جان مایه می‌گذارند، نشانه‌ای از زنده بودن اخلاق و روحیه فداکاری در جامعه‌ای است که فساد ناشی از تیولداری به زشت ترین شکل، در نظام اداری‌اش جاری است. پس اگر بر دستان این قهرمانان و از جان گذشتگان بوسه بزنیم، تندیسشان را بسازیم و سردیسشان را بر میدان‌ها بنشانیم و شهیدشان بدانیم کار زیادی نکرده‌ایم.

منبع: کانال تلگرامی نویسنده