راهکار خانگی جلوگیری از پوسیدگی دندان

دکتر شاداب صفرزاده خسروشاهی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری تسنیم، درباره راهکارهای پیشگیری از پوسیدگی دندان اظهار داشت: از دیرباز جایگاه دندانپزشکی در زندگی انسان نه‌تنها محدود به رفع درد و ناراحتی سیستم جونده نبوده، بلکه از سالهای نخستین  حیات بشر، علم دندان، عملکرد، تناسب و زیبایی را با سلامت فردی همراه ساخته و علاوه بر آن در زندگی مدرن، پیشگیری و ممانعت از پوسیدگی و نهایتاً از دست رفتن دندان، اهمیتی دوچندان به علم دندانپزشکی بخشیده است، به‌نحوی که شاید تأکید انسان مدرن امروز، بیشتر بر حفظ و نگهداری سالم دندان، ضمن توجه به زیبایی است تا صرفاً درمان دندانها.

وی ادامه داد: دانش پیشگیری در حال حاضر متمرکز بر بررسی اولیه عواملی است که می‌توانند در بروز پوسیدگی نقش داشته باشند. این عوامل شامل: باکتری‌های موجود در پلاک، مصرف کربوهیدرات قابل تخمیر، ترکیبات بزاق و روش‌های بهداشت دهان و بیماری‌های سیستمیک بیمار است.

صفرزاده خسروشاهی گفت: توصیه به استفاده از مواد پیشگیری از پوسیدگی، با توجه به سابقه بیمار و اینکه وی با توجه به فعالیت پوسیدگی در کدام دسته از بیماران قرار می‌گیرد، انجام می‌شود. همچنین مواد پیشگیری به دو دسته کلی از نظر نحوه کاربرد طبقه‌بندی می‌شوند: مواد قابل استفاده توسط خود بیمار و موادی که توسط دندانپزشک تجویز و استعمال می‌شوند.

دو بار مسواک‌زدن حتماً انجام شود

این متخصص ترمیمی دندانپزشکی تصریح کرد: روش‌هایی که توسط خود بیمار انجام می‌شوند شامل استفاده از محصولات حاوی فلوراید، قندهای ضدپوسیدگی و کنترل رژیم غذایی پوسیدگی‌زا بوده و روش‌هایی که پزشک در مطب برای بیمار انجام می‌دهد، استفاده از انواع وارنیش، ژل و سیلنت‌ها را شامل می‌شود. همچنین دو بار مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید، متداول‌ترین و آسان‌ترین روش کنترل پوسیدگی خانگی است.

صفرزاده خسروشاهی گفت: نخ دندان برای افراد با فضاهای بین دندانی بسته و مسواک‌های اینترپروگزیمال برای بیماران پریودنتال تجویز می‌شوند. همچنین خمیردندان‌های آنتی‌میکروبیال حاوی آمین یا یون قلع مانند آمین فلوراید یا استانوس فلوراید نیز در ممانعت از تجمع باکتریال مفید هستند. علاوه بر این در بیماران با ریسک بالای پوسیدگی، استفاده از خمیردندان حاوی تری‌کلوزان به‌علت ممانعت از متابولیسم باکتریال مفید است.

افراد با پوسیدگی بالای دندانی، خمیردندان‌های حاوی 5000ppm استفاده کنند

این متخصص ترمیمی دندانپزشکی افزود: مقدار فلوراید در خمیردندان، وابسته به ریسک پوسیدگی در بیمار است. در بیماران با ریسک پایین، استفاده از خمیردندان حاوی 1100ppm کافی است اما در بیماران با ریسک بالای پوسیدگی، نیاز به 5000ppm است. متداول‌ترین نوع  ژل خانگی، سدیم فلوراید 1/1 درصد که در بیماران بزرگسال با ریسک بالا و کودکان بالای 6 سال تجویز می‌شود. دهان‌شویه‌های سدیم فلوراید نیز با درصدهای 05/0 و 2/0 موجود هستند که بسته به ریسک پوسیدگی افراد به‌صورت روزانه یا هفتگی استفاده می‌شوند.

صفرزاده خسروشاهی بیان داشت: همچنین محصولات حاوی قندهای ضدپوسیدگی زایلیتول مانند آدامس که بر اساس عدم‌توانایی متابولیزاسیون توسط باکتری، از پوسیدگی ممانعت می‌کنند، یعنی 2 عدد با هم و هر بار به‌مدت حداقل 5 دقیقه و سه بار در روز، ترجیحاً پس از هر وعده غذایی توصیه می‌شوند. همچنین سایر مواد حاوی زایلیتول نیز مانند آب‌نبات و شربت‌ها نیز در دسترس هستند.

این متخصص ترمیمی دندانپزشکی گفت: همچنین دهان‌شویه‌ها و خمیرهای حاوی کلسیم یا مواد مشابه ساختار دندان نیز به‌صورت خانگی و توسط بیمار قابل استفاده هستند. موادی همچون نانوهیدروکسی آپاتایت، تری‌کلسیم فسفات و آمورفوس کلسیم فسفات در ساختار خمیردندانها یا به‌شکل خمیرهای تقویت کننده ساختار دندان به‌کار می‌روند.

صفرزاده خسروشاهی ادامه داد: به‌دنبال مصرف محصولات حاوی آمورفوس کلسیم فسفات، نمک‌های کلسیم و فسفات با بزاق آمیخته شده و پس از تجزیه، یون‌های کلسیم و فسفات آزاد می‌کنند و سپس فرم کریستالین پایدار آنها، هیدروکسی آپاتایت و فلوئورو آپاتیت روی دندان شکل می‌گیرند که ساختارهای پایه‌ای و مستحکم دندان بوده و باعث تقویت آن می‌شوند.

تأثیر رژیم غذایی در پیشگیری از پوسیدگی دندانی

وی گفت: علاوه بر مراقبت‌ها و بهداشت دهان، کنترل رژیم غذایی توسط بیمار نیز به پیشگیری از پوسیدگی کمک می‌کند. ارتباط بین میان‌وعده‌ها و بروز پوسیدگی ثابت شده است. مصرف میان‌وعده‌های شیرین مشخصاً ریسک پوسیدگی را بالا می‌برد. بهترین توصیه به بیماران، جایگزین کردن  میان‌وعده‌های شیرین با تنقلات غیرقندی و کم‌چرب مانند سبزیجات، میوه‌های تازه و غلات کامل است.

این متخصص ترمیمی دندانپزشکی با بیان اینکه اما در بیماران نیازمند توجهات بیشتر یا افراد ناتوان، کاربرد مواد پیشگیری توسط دندانپزشک، مفیدتر است، تصریح کرد: روش‌های حرفه‌ای که توسط دندانپزشک انجام می‌شوند شامل کاربرد ژل فلوراید 23/1 APF یا NaF دودرصد به‌مدت 4 دقیقه دو تا چهار بار در سال و وارنیش فلوراید در نواحی مستعد پوسیدگی دو تا چهار بار در سال است.

روش جدید پیشگیری از پوسیدگی دندانی در ایران

صفرزاده خسروشاهی گفت: نهایتاً در صورتی که همه شرایط برای روش‌های محافظه‌کارانه فراهم باشد، می‌تون نواحی مستعد پوسیدگی در سطح جونده دندان را با مواد مخصوص سیلنت‌تراپی مسدود کرد، این مواد پوشاننده می‌تواند شامل کامپوزیت،گلاس آینومر یا مواد مخصوص سیلنت‌تراپی باشد. همچنین اخیراً استفاده از رزین‌های با ویسکوزیته کم جهت نفوذ به خلل و فرج مینا که نشانه آغاز پوسیدگی است، به‌عنوان روش پیشگیری مفیدی برای ممانعت از تشکیل پوسیدگی مورد تأیید قرار گرفته و به‌عنوان روشی موفق در نظر گرفته می‌شود که می‌توان آن را جایگزین بسیاری از روش‌های درمانی تهاجمی کرد.

این متخصص ترمیمی دندانپزشکی خاطرنشان کرد: در نهایت، شرایط بیمار از لحاظ سلامت، مراقبت دهانی و وضعیت اجتماعی اقتصادی به‌عنوان عناصر کلیدی در تعیین روش‌های پیشگیری و مراقبت در نظر گرفته شده و بهترین راهکار برای وی تجویز می‌شود.