ایران چگونه «بازی» عراق را از آمریکا بُرد؟

در این گزارش آمده است: اگر در هر یک از بازارهای عراق قدم بزنید، خواهید دید که قفسه فروشگاه‌ها مملو از کالاهای ایرانی است، از شیر و ماست گرفته تا مرغ و ... کافی است در عراق تلویزیون را روشن کنید خواهید دید که در همه شبکه‌ها برنامه‌هایی همسو با ایران پخش می‌شود.

ساختمان جدیدی در عراق ساخته می‌شود؟ پس حتما سیمان و آجر آن از ایران آمده است. حتی جوانان عراقی برای آنکه قدشان بلند شود از قرص‌های مکمل غذایی ساخت ایران استفاده می‌کنند. همه اینها اما نیمی از کل داستان هم نیست. نیویورک‌تایمز مدعی شده است در سراسر عراق نیروهای مورد حمایت ایران سخت در تلاش‌ هستند تا کریدوری برای انتقال کمک و تجهیزات به سوریه و لبنان ایجاد کنند.

در لابی‌های قدرت عراق حتی در بین ارشدترین مقامات کابینه این کشور نیروهایی همسو با ایران وجود دارند. وقتی آمریکا 14 سال پیش برای سرنگونی صدام به عراق حمله کرد، به عراق به‌عنوان یک پایگاه غرب در خاورمیانه امید بست به همین دلیل خون و ثروت زیادی را صرف عراق کرد. حدود 4500 آمریکایی در آنجا جان خود را از دست دادند و بیش از یک تریلیون دلار در آنجا هزینه شد.

از روز نخست اما ایران به نکته دیگری در عراق رسیده بود: شانس تبدیل عراق به یک مشتری. عراقی که تا پیش از این در دهه 1980 درگیر جنگی خونین با ایران بود و در آن از سلاح‌های شیمیایی استفاده می‌کرد و سنگرهای شنی کنده بود و جنگی سنگین را رقم زده بود که تاریخ‌دانان برای تحلیل آن به جنگ جهانی اول رجوع می‌کردند. ایرانی‌ها این را به درستی دریافتند که اگر در استفاده از فرصت تبدیل عراق به یک مشتری موفق شوند، این کشور می‌تواند برایشان به یک سکوی پرتاب تبدیل شود تا نفوذشان را در منطقه گسترش دهند.

نیویورک‌تایمز اذعان کرده است که در این رقابت ایران برنده و آمریکا بازنده بوده است. طی سه سال اخیر، آمریکایی‌ها تنها بر مبارزه علیه داعش تمرکز کردند، بیش از 5 هزار نیرو به این کشور بازگرداندند و تلاش کردند تا این شبه‌نظامیان را از دومین شهر بزرگ عراق خارج سازند. اما ایران هرگز چشم‌انداز ماموریت خود را فراموش نکرد: سلطه بر این همسایه به نحوی که عراق هرگز دوباره نتواند تهدید نظامی علیه ایران محسوب شود.

هوشیار زیباری، وزیر دارایی عراق که سال گذشته از سمت خود خلع شد، گفته است:‌ «نفوذ ایران بر عراق سلطه افکنده است و این از همه چیز مهم‌تر است.» نیویورک تایمز با اشاره به نفوذ ایران در عراق آن را دلیلی برای تجهیز عربستان سعودی در برابر افزایش سلطه ایران دانسته و افزوده است که عراق تنها بخشی از پروژه گسترش نفوذ ایران است. ایران نفوذ خود در لبنان، سوریه، یمن، افغانستان و کل منطقه را نیز افزایش داده است.

گذشته از اختلافات شیعه و سنی، بحث روز بین ایران و عراق مسائل ژئوپلیتیک و اختلافات کشورهای منطقه از یک‌سو به رهبری عربستان سعودی و ازسوی دیگر به رهبری ایران است. نفوذ ایران در عراق فقط در حال افزایش نیست بلکه در حال گسترش به عرصه‌های گوناگون و متنوع شدن هم هست تا جایی که امروزه این نفوذ در عرصه‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مشاهده می‌شود.

کامیون‌هایی که از مرز ایران و عراق عبور می‌کنند، محصولات ایرانی از غذا، لوازم منزل و دارو را با خود به این بازار حیاتی وارد می‌کنند. ایران در همه حوزه‌های بازرگانی بر حجم فعالیت خود افزوده است. پس از امضای یک قرارداد با شهرداری، حتی زباله‌های شهر نجف از سوی یک شرکت خصوصی ایرانی جمع‌آوری می‌شود.

نیویورک‌تایمز در بخشی دیگر از این تحلیل نوشت حالا که انتخابات پارلمانی عراق قریب‌الوقوع است، گروه‌های شیعه در حال سازماندهی خود برای حضور موفق در عرصه سیاست هستند و این می‌تواند متضمن نفوذ هرچه بیشتر ایران بر نظام سیاسی عراق باشد. در واکنش به همه اینها، آمریکا اعلام کرده پس از جنگ با داعش هم نیروهای خود را در عراق حفظ خواهد کرد.

دیپلمات‌های آمریکایی تلاش کرده‌اند تا بر نقش نیروهای امنیتی دولت در مبارزات تاکید کنند و سعی می‌کنند تا از حیدرالعبادی به‌عنوان نخست‌وزیر عراق حمایت کنند چون به‌نظر می‌رسد او بیش از آنکه به ایران روی خوش نشان دهد به آمریکایی‌ها روی خوش نشان می‌دهد. اما واقعیت این است که پس از عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از عراق در سال 2011، وفاداری آمریکایی‌ها در عراق زیر سوال رفته است که اشتباهی بزرگ در سیاست خارجه برای آمریکایی‌ها محسوب شد و مسوولیت آن بین دو دولت آن دوران تقسیم می‌شود.

این روزنامه در ادامه به موفقیت‌های ارتش عراق و نیروهای مردمی این کشور علیه داعش اشاره کرده و مدعی شده که ایران در پی آن است تا از عراق و سوریه تا مدیترانه حضور داشته باشد. این روزنامه آمریکایی در بخش دیگری از گزارش خود با عنوان «جاده‌ای به دریا» می‌نویسد: بزرگ‌ترین پروژه ایران در شرق عراق مربوط به ساخت جاده‌ای ۱۵ مایلی (حدودا ۲۴ کیلومتر) در استان دیاله است. به نوشته نیویورک‌تایمز، این جاده با هدف انتقال کمک‌ها به سوریه ساخته می‌شود.

ترجمه و تنظیم از شادی آذری