دست دادن «عادل» و طلب میانجی «سلمان»
به گزارش «ایسنا» قاسم الاعرجی و هیات همراه صبح دیروز در نشست مشترک با عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سفر اخیر خود به عربستان و دیدار با ولیعهد این کشور گفت: «محمدبن‌سلمان رسما از من درخواست کرد تا عراق واسطه‌ای بین ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها باشد. پیش از این نیز ملک سلمان این درخواست را داده بود.»
الاعرجی افزود: «من هم به آنها گفتم که شما باید با احترام و بهترین وجه با حجاج ایرانی رفتار کنید و اجازه دهید آنها وارد قبرستان بقیع شوند که طرف عربستانی هم وعده‌هایی در این زمینه دادند و الان هم بقیع به روی حجاج ایرانی باز است. ما معتقدیم روابط دوستانه ایران و عربستان به تامین امنیت منطقه کمک می‌کند.»
همزمان رحمانی‌فضلی نیز در پاسخ به وزیر کشور عراق گفت: «احترام و عزت حجاج ایرانی برای ما بسیار مهم است. ما همیشه دنبال روابط با عربستان بوده‌ایم. سیاست ایران همکاری موثر با کشورهای منطقه است و ما در قطع روابط هیچ‌گاه پیشقدم نبوده‌ایم.
امیدواریم کشورهای منطقه با حمایت مردم خود و دوری از دشمنان واقعی اسلام و دست در دست هم به‌دنبال حل مسائل مسلمانان باشند.» وزیر کشور عراق ماه گذشته در سفری رسمی به دعوت مقامات سعودی وارد عربستان شد و مورد استقبال امیر عبدالعزیز بن سعود بن‌نایف وزیر کشور تازه مستقر این کشور قرار گرفت. او همچنین در دیدار با محمد بن‌سلمان موافقت او را برای افزایش شمار حجاج عراقی کسب کرد.
ولیعهد سعودی نیز در این دیدار بر حمایت عربستان از عراق تاکید کرده بود. پیش از الاعرجی، حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق به دعوت مقامات سعودی به ریاض سفر کرده بود. پس از حیدرالعبادی، مقتدی صدر رهبر شیعی جریان صدر و سپس وزیر نفت عراق راهی عربستان سعودی شدند. این زنجیره دیدارهای مقامات عراقی از عربستان، پس از گشایش در روابط با عربستان و تغییر نگاه مقامات سعودی به عراق اتفاق افتاده است.
درخصوص اظهارات قاسم الاعرجی وزیر کشور عراق درباره درخواست محمد بن‌سلمان از او برای میانجیگری میان ایران و عربستان دو دیدگاه مطرح شده است:
دیدگاه اول بر این نظر است که این اظهارات تا حدودی منطبق با رویکرد جدید عربستان در قبال عراق و ایران در منطقه است. به‌خصوص که حضور ایرانیان در حج 96 و پس از آن دیدار و مصافحه وزرای خارجه دو کشور در حاشیه نشست سازمان همکاری اسلامی در استانبول نشان می‌دهد که عربستان از رویکرد تنش‌زای خود در قبال ایران فاصله گرفته است و سعی دارد تا صفحه جدیدی را در روابط ایجاد کند که استفاده از ظرفیت‌های عراق به دلیل ارتباطات بسیار خوب با ایران به‌عنوان یکی از این ابزارها در دستور کار قرار گرفته است. به‌نظر می‌رسد که اگر قائل به این رویکرد باشیم، باید بپذیریم که سفر مقتدی صدر به جده عربستان و دیدار با محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی نیز با هدف میانجیگری میان ایران و عربستان صورت گرفته است.
دیدگاه دوم اما با تردید در این اظهارات قاسم الاعرجی، وزیر کشور عراق این استدلال را مطرح می‌کند که موکول کردن درخواست میانجیگری به وزیر کشور عراق از سوی ولیعهد سعودی تا حدی خوش‌بینانه است. چون اگر مقامات سعودی خواستار چنین نقشی شده باشند، طبیعتا آن را با مقامات ارشدتر عراقی همچون خود نخست‌وزیر که ماه گذشته به عربستان سفر کرده بود یا به ابراهیم‌الجعفری وزیر خارجه عراق موکول می‌کردند. این دیدگاه با پرداختن به سفر مقتدی صدر رهبر شیعیان عراقی به جده و دیدار با محمد بن‌سلمان این نظر را مطرح می‌کند که این سفر نه تنها در راستای میانجیگری مقامات عراقی در روابط با تهران و ریاض قرار نداشت، بلکه در راستای ائتلاف‌سازی عربستان با شیعیان دارای اصطکاک منافع با تهران به رهبری مقتدی صدر و ایاد علاوی است که بنا دارند تا در انتخابات آینده عراق با حمایت‌های سعودی کرسی‌های زیادی را به خود اختصاص دهند.
همچنین اظهارات مقتدی صدر درخصوص حشد الشعبی، ایران و بشار اسد که با استقبال مقامات سعودی مواجه شده است، نشان می‌دهد که متغیر میانجیگری در شرایط کنونی در دستور کار مقامات عربستان قرار ندارد. چون نزدیک به یک‌سال است که کویت رهبری میانجیگری و نامه نگاری میان ایران و عربستان را بر عهده گرفته و تاکنون تلاش هایش به نتیجه روشنی نرسیده است. بنابراین اگر مقامات سعودی خواستار میانجیگری بوده باشند، در وهله اول، کویت و عمان از اولویت برخوردار بوده و در مرحله بعد عراق، آن هم از طریق درخواست رسمی به مقامات ارشد همچون نخست‌وزیر و وزیر خارجه این کشور.
