تغذیه و ارتباط آن با میگرن

«الهه تقوایی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان این ‌که سردرد یکی از شایع‌ترین علل مراجعه به متخصصین مغز و اعصاب است، گفت: به‌ طور کلی دو نوع سردرد شامل اولیه و ثانویه وجود دارد که در سردرد اولیه علی‌رغم این ‌که مریض در ناحیه سر احساس درد دارد، هیچ اختلالی در ساختمان جمجه و گردن او وجود ندارد .

وی درباره سردردهای نوع ثانویه نیز عنوان کرد: سردردهای ثانویه به آن نوع از سردردهایی گفته می‌شود که علت آن مشکل ساختاری اساسی در سر یا گردن است .

تقوایی با بیان این ‌که سردردهای ثانویه علت‌های مختلفی از قبیل تومورهای مغزی، آبسه، عفونت یا لخته‌ای در مغز دارد، اظهار کرد: عوامل مختلفی ممکن است علت این سردردها باشد که درصد پایین‌تری را شامل می‌شود ولی به لحاظ وجود اختلال از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی در ادامه با اشاره به این‌ که براساس مطالعاتی که در سطح جهان صورت گرفته است، میگرن در بین زنان 18 درصد و در میان مردان شش درصد شیوع دارد، افزود: شیوع سردردهای میگرنی در ایران بین خانم‌ها 20 درصد و در آقایان 10 درصد شایع است که این میزان شیوع به دلیل تغییرات هورمونی بیشتر بعد از بلوغ، اتفاق می‌افتد .

این متخصص مغز و اعصاب با بیان این ‌که سن شیوع میگرن معمولاً در دوران بلوغ آغاز می‌شود، تصریح کرد: میگرن در خانم‌ها در دوران یائسگی کاهش یا بهبود پیدا می‌کند ولی در عین حال درصد بسیار کمی از افراد حتی بعد از این دوران نیز دچار میگرن می‎‎شوند.

وی در ادامه با اشاره به این‌که تقریبا 90 درصد سردردها از نوع سردردهای اولیه است، افزود: از شایع‌ترین سردردهای اولیه را می‌توان میگرن و سردردهای تنشی ذکر کرد.

تقوایی درباره دسته‌بندی میگرن ‎‎ ها نیز گفت: دو نوع میگرن شامل میگرن کلاسیک که در آن قبل از شروع سردرد بیمار دچار تغییرات بینایی می‌شود و این تغییرات به صورت جرقه‌های نور و تغییرات بینایی بروز می‎‎کند و میگرن ‎‎ های غیرکلاسیک که شیوع بالاتری دارد و بدون هیچ علائم پیش درآمدی و به طور ناگهانی شروع می‌شود، است .

تقوایی دربخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این ‌که ژنتیک نقش مهمی در ایجاد سردردهای میگرنی دارد، تصریح کرد: حدود 80 تا 90 درصد افرادی که میگرن دارند، به سابقه فامیلی خود اشاره می‌کنند .

این مقام مسئول در ادامه به عوامل محیطی موثر در بروز میگرن اشاره کرد و افزود: عوامل محیطی بعضاً نقش پررنگ‌تری نسبت به عوامل ژنتیکی دارند که با اصلاح این عوامل محیطی می‌توان بسیاری از حملات سردردهای میگرنی را از بین برد یا کاهش داد .

وی درباره نقش تغذیه به عنوان یک عامل تشدید کننده در میگرن نیز اظهار کرد: استفاده از مواد غذایی فرآوری شده، محصولات حاوی مواد نگهدارنده، انواع سس‌ها، غذاهای کنسرو شده، نوشابه، ترشیجات، ادویه‌ها، سیگار و مشروبات الکلی باعث تشدید سردرد می‌شود .

تقوایی با اشاره به باور اشتباه مردم درباره خاصیت بهبود و تسکین‌ ‎ دهندگی چای نیز تصریح کرد: مصرف چای پررنگ و قهوه به دلیل کافئینی که دارد، در همان مقطع زمانی سردرد را تسکین می‌دهد اما باعث افزایش تعداد دفعات سردرد می‌شود .

وی در این مورد خاطرنشان کرد: ما نمی‌گوییم فردی که زیاد چای و قهوه مصرف می‌کند آن را به طور ناگهانی قطع کند بلکه توصیه می‌کنیم در صورت مصرف به اندازه دو چای کم رنگ و تازه‌دم باشد .

این متخصص مغز و اعصاب به خانم‌های جوانی که دچار سردرد میگرنی هستند و در سن باروری قرار دارند هم توصیه کرد: در صورت مصرف قرص‌های پیشگیری نیز باید از قرص‌های حاوی استروژن پایین ‎‎ تر استفاده کنند .

وی اضافه کرد: از جمله عوامل دیگری که به طور شایع در افراد باعث تشدید سردرد می‌شود، استشمام است لذا افراد نباید از عطرها و مواد معطر زیاد استفاده کنند و در صورت امکان در محیط خانه نیز دستگاه تهویه هوا داشته باشند .

الهه تقوایی با اشاره به این‌ که بیماران باید در مکان‌های شلوغ و پر سر و صدا که ضرورتی به شنیدن صداها نیست، از گوش‌گیر و هدفون استفاده کنند، افزود: افراد بیمار باید توجه داشته باشند که آفتاب نیز موجب افزایش سردردها می‎‎شود بنابراین استفاده از کلاه نقاب‌دار و عینک آفتابی می‌تواند جلوی 80 تا 90 درصد نور اذیت ‎‎ کننده آفتاب را بگیرد .

وی با بیان این‌که بی‌نظمی در خواب یکی از عوامل بسیار مهم در تشدید سردرد است، گفت: هم خواب زیاد و هم خواب کم در تشدید سردردها موثر است لذا توصیه می‌کنیم که افراد ساعات خوابیدن و بلند شدن مشخصی داشته باشند .

وی درباره ورزش و فعالیت‌های فیزیکی نیز بیان کرد: ورزش ایروبیک، خیلی محدودیتی ندارد ولی توصیه می‌کنیم بیمارانی که سردرد میگرنی دارند خیلی ورزش‌های سنگین انجام ندهند زیرا موجب تشدید سردرد می‌شود .

تقوایی استرس را یکی ‌دیگر از عوامل موثر در بروز سردردها خواند و اظهار کرد: گاهی اوقات حتی هیجانات مثبت نیز باعث تشدید سردرد می‌شود، پس ضروری است راه‌های مدیریت استرس را یاد بگیریم .

وی مصرف زیاد آب را از دیگر عوامل مهم در کنترل سردرد دانست و افزود: لازم است افراد در هر شرایطی حداقل شش تا هشت لیوان آب در طول روز استفاده کنند زیرا هر چه میزان خون‏‏رسانی به مغز افزایش یابد، سردرد بیمار کاهش می‌یابد .

این مقام مسئول با بیان این ‌که اصلاح تغذیه در کنترل سردرد حائز اهمیت است، بیان کرد: توصیه می‌کنیم که حتما افراد مواد غذایی که در روزهای حملات سردرد استفاده می‌کنند را در یک دفترچه یادداشت کنند .

وی ادامه داد: بیشتر اوقات خود فرد پی می‌برد که در روزهای مکرر حملاتش با استفاده از یک نوع ماده غذایی تشدید می‎‎شودبنابراین با حذف یا کم کردن مصرف آن غذا می‌تواند سردرد خود را کاهش دهد .

تقوایی در ادامه به استفاده از پوشش گرم به خصوص در ناحیه سر در مواقع سرما و خودداری از نشستن در معرض باد پنکه، کولرهای خانگی و به خصوص کولر ماشین اشاره و خاطرنشان کرد: چون ما نمی‌توانیم برای عوامل ژنتیکی درمانی داشته باشیم باید با رعایت کردن همین نکات که شاید چندان قابل توجه نباشند، به طور چشمگیری سردردها را کاهش دهیم .

وی با بیان این ‌که گاهی اوقات افراد بیشتر از سه بار در ماه یا دو بار در هفته دچار سردردهایی می‌شوند که برایشان ناتوان کننده و شدید است، اظهار کرد: اگر زمانی برسد که تعداد دفعات مصرف مسکن برای کنترل سردرد افزایش یاید، حتما برای درمان آن به عنوان درمان روزانه مراجعه کنند .

این متخصص در ادامه با اشاره به این‌که مصرف زیاد مسکن خود بعد از مدتی موجب تشدید سردرد شده و یک نوع سردرد به نام سردرد در اثر مصرف زیاد مسکن ایجاد می‌کند، گفت: به همین خاطر توصیه می‌کنیم که با مشورت پزشک متخصص درمان را به صورت روزانه شروع کرده و پس از مدتی که شدت بیماری کم کم کاهش پیدا کرد با صلاح دید پزشک مصرف آن قطع شود .

وی با بیان این‌که متاسفانه بسیاری از بیماران درمان‌ها را از یکدیگر یاد می‌گیرند و اگر برای یک فرد دارویی تجویز شده آن را برای بسیاری از افراد توصیه می‌کنند، تصریح کرد: داروها براساس شرایط جسمی و سن بیمار تجویز می‌شود و نباید دارویی که برای یک فرد موثر بوده است را فرد دیگر استفاده کند .

تقوایی در بخش دیگری از سخنان خود به سردردهای مداوم در یک طرف سر، سردرد همراه با تشنج، کاهش سطح هوشیاری، فلج یک سمت از بدن، استفراغ‌های خیلی شدید و جهنده اشاره و تصریح کرد: در پزشکی این علائم جزء علائم خطر به حساب می‌آید و در صورتی که فرد یکی از این علائم را همراه با سردرد داشته باشد باید حتما زیر نظر یک متخصص مغز و اعصاب ارزیابی شود .

این مقام مسئول اضافه کرد: باید سردردهایی که در سنین خیلی پایین یعنی زیر پنج سال و در سنین بالای 50 سال اتفاق می‌افتد را جدی گرفت و حتما برای پیشگیری از آن اقدام کرد .

تقوایی با اشاره به این‌ که طول مدت سردردهای میگرنی معمولاً سه تا 72 ساعت است، خاطرنشان کرد: در بسیاری از بیماران سردرد در همان یک دقیقه اول به اوج خود می‌رسد و در کنار آن بیمار احساس می‌کند که یک چیزی در سرش پاره یا منفجر می‌شود .

وی ادامه داد: این نوع علائم حائز اهمیت است و از دلایل این احساس، خونریزی‌های زیر عنکبوتی یعنی خون‏‏ریزهایی که در پرده‌های مننژی مغز اتفاق می‌افتد، است .

این مقام مسئول با بیان این‌ که در بسیاری از موارد سردردهای مریض شبیه سردردهای میگرنی است، گفت: این سردردها میگرنی نبوده به همین خاطر مریض به درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد و به درمان متفاوت از سردردهای میگرنی نیاز دارد .

تقوایی در پایان با اشاره به این ‌که این اصلاح سبک زندگی و تغذیه می‌تواند سردرد را در بیمارانی که تعداد حملات آن زیاد نیست کنترل کند، خاطرنشان کرد: برای میگرن یک درمان قطعی وجود ندارد و این گونه نیست که با مصرف یک داروی خاص مانند سرماخوردگی درمان شود اما قابل کنترل است.