بمب هیدروژنی چیست و چه تفاوتی با بمب اتم دارد؟ + عکس

بمب هیدروژنی یا گرماهسته‌ای نوعی بمب هسته‌ای است که انرژی آن ابتدا از طریق فرایند شکافت هسته‌ای تامین می‌شود و گرما و فشار حاصله از این انفجار باعث شروع فرایند همجوشی هسته‌ای استفاده می‌شود. به همین دلیل بمب‌های گرماهسته‌ای انرژی بسیار بیشتری از بمب‌های هسته‌ای تک‌مرحله‌ای (بمب اتم) آزاد می‌کنند. این بمب‌ها از آن رو به «بمب هیدروژنی» معروف شده‌اند که فرایند همجوشی هسته‌ای با استفاده از هیدروژن انجام می‌شود.

بمب هیدروژنی چیست؟

نخستین آزمایش این نوع بمب در سال ۱۹۵۲ توسط آمریکا انجام شد. یک سال بعد شوروی نیز این بمب را ساخت و در سال‌‌های بعد بریتانیا، فرانسه ، چین و کره ی شمالی نیز به تولید و آزمایش آن اقدام کردند. امروزه تقریبا تمام بمب‌های هسته‌ای این پنج کشور که در حالت عملیاتی و فعال قرار دارد از این نوع است.

در این نوع بمب، با ایجاد یک انفجار اورانیومی یا پلوتونیومی، دمایی معادل چندین میلیون درجه سلیسیوس ایجاد می‌شود.ایزوتوپ‌های هیدروژنی که در بمب بکار رفته‌اند، تحت این شرایط با یکدیگر جوش می‌خورند و به هلیم تبدیل می‌شوند و در این همجوشی، انرژی بسیار زیادی را آزاد می‌سازند. بنابراین در این نوع بمب، ترکیبی از شکاف هسته‌ای و همجوشی هسته‌ای بکار رفته‌است. بمب اتمی نسبتاً کوچکی که شهر ژاپنی هیروشیما را نابود کرد، قدرت انفجاری معادل ۲۰۰۰۰ تن، تری‌نیتروتولوئن (تی‌ان‌تی)، که یک ماده انفجاری عادی امروزی است، داشت.

در مقابل، بزرگترین بمب هیدروژنی‌ای که تاکنون برای آزمایش، منفجر شده، معادل ۵۰ مگاتن تی‌ان‌تی قدرت انفجاری داشته‌است. نام این بمب بمب تزار بود که اتحاد جماهیر شوروی آن را در سال ۱۹۶۱ آزمایش کرد. این قدرت انفجاری ۲۵۰۰ برابر قدرت انفجاری بمب هیروشیماست.

توضیح بیشتر

اساس کار بمب های هیدروژنی بر ترکیب دو یا چند اتم با یکدیگر در فرایندی موسوم به همجوشی هسته ای قرار دارد. همجوشی همان فرایندی است که انرژی ستارگان، همچون خورشید، را تامین می کند و آنها را اینچنین گرم و درخشان می کند. بنابراین می توانید قدرت بمب های همجوشی را حدس بزنید.

در تصویر زیر دو نوع بمب هیدروژنی را مشاهده می کنید که در هر دو آنها شکل خاصی از هیدروژن سنگین یا دوتریوم ماده اصلی مورد نیاز در این سلاح است. این ماده تعداد اتم های بیشتری را برای شکست فراهم می آورد که در نتیجه باعث آزاد شدن انرژی بیشتری در یک لحظه می شود.
 

 

اما برای آغاز روند همجوشی، نیاز به انرژی بسیار زیادی است که به همین دلیل هم این بمب ها اول باید منفجر شوند. بنابراین بمب های هیدروژنی در اصل از دو بمب ساخته شده اند: یک بمب شکافتی و یک بمب همجوشی.

یک بمب شکافتی در داخل یک بمب هیدروژنی مقادیر زیادی از تشعشعات اشعه ایکس را آزاد می کند که بر روی بمب همجوشی تمرکز داده شده است. این اتفاق دقیقا پیش از آنکه لرزش انفجار بتواند بمب هیدروژنی را متلاشی کند رخ می دهد.

این انفجار اشعه ایکس، سپس بمب همجوشی را فعال می کند که انفجار آن آنقدر قدرتمند است که می تواند چندین اتم را با هم ترکیب کند و مقداری از ماده را به انرژی خالص تبدیل کند و انفجاری را ناشی شود که از هر بمب اتمی قدرتمندتر است.