ویزیت همزمان چند بیمار در اتاق معاینه؛ تخلف یا قانونی ؟

ویزیت همزمان چند بیمار زمانی بغرنج می‌شود که بیمار برای پاسخ به پرسش‌های پزشک، مجبور به شرح مسایل شخصی و خیلی خصوصی خود در جمع شود و برای فرار از این شرایط، اطلاعات را به درستی بیان نکند.

حفظ حقوق و اسرار بیمار موضوعی است که سازمان نظام پزشکی کشور برای تحقق این مهم به راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای اقدام کرده است و در  هفتمین فصل از راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان به مساله رازداری و توجه به حریم خصوصی بیماران تاکید و جزییات آن عنوان شده است.

به گزارش ایسنا، ماده نخست این فصل اعلام کرده که اعضا موظفند به حق بیمار مبنی بر محرمانه بودن تمام اطلاعات وی اعم از اطلاعات حساس و غیر حساس که به هر شکل در مراحل مختلف تشخیصی و درمانی جمع آوری می‌شود و یا به هر ترتیب در اختیار تیم درمانی قرار می‌گیرد، احترام بگذارند. بر این اساس ارائه اطلاعات به افرادی به جز شخص بیمار و یا افرادی که از طرف او ماذون(مجاز) باشند، ممنوع است. در دومین ماده این فصل گفته شده تنها آن دسته از پزشکان و سایر حرفه‌مندان سلامت که عضو تیم درمانی بیمار هستند مجاز به دسترسی به اطلاعات مرتبط با تشخیص و درمان هر فرد بوده و افراد دیگر صرفا به دلیل پزشک بودن یا عضویت در زمره حرفه‌مندان پزشکی برای دسترسی به اطلاعات بیماران مجاز شمرده نمی‌شوند.

بر اساس ماده 3 فصل هفتم راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان اجازه نقض اصل رازداری توسط اعضا، تنها محدود به مواردی است که صراحتا در قانون ذکر شده است. در چنین مواردی قبل از جمع‌آوری اطلاعات مربوطه، بیمار حتی‌المقدور باید در جریان الزام قانونی مذکور قرار گیرد و سپس اطلاعات از وی کسب شود. همچنین ماده بعدی این راهنما الزام حرفه‌مندان پزشکی به ارائه اطلاعات بیماران به مراجع قضایی را تنها محدود به استعلام رسمی دادگاه می‌داند و تصریح می‌کند که سایر موارد شامل این الزام نمی‌شوند.

همچنین طبق این آیین‌نامه اعضا موظفند به حریم خصوصی بیماران احترام بگذارند. احترام به حریم خصوصی بیماران مستلزم خودداری از همه کارهایی است که بیماران آن را نقض حریم شخصی خود تلقی می‌کنند. در این راستا اعضای سازمان باید از اقداماتی مانند معاینه بیمار در حضور افراد دیگر، پرسیدن سوالات حساس از بیماران در حضور دیگران به نحوی که موجب شرم بیماران شود و مشاهده یا لمس غیر ضروری بیماران به ویژه درمورد بیماران غیر همجنس خودداری کنند. همچنین اعضا مکلفند از هر گونه تجسس در امور شخصی و خانوادگی بیماران خودداری کنند. لازم است از پرسیدن سوالات شخصی و غیر مرتبط به تشخیص و درمان بیماری، از بیماران خودداری شود. در صورتی که پرسیدن سوالاتی که ممکن است بیماران آن را ورود به حریم خصوصی خود تلقی کنند، برای تشخیص و درمان ضروری است، باید ضرورت پرسش‌ها با زبان ساده و قابل درک به بیماران اطلاع داده شود.

در ماده دیگری از این راهنما اعلام شده که در صورت درخواست بیماران لازم است اجازه داده شود که در روند تشخیص و درمان، فرد یا افراد مورد نظر بیماران آنها را همراهی کنند؛ این الزام شامل حضور بر بالین بیماری که در حال احیای قلبی ریوی است هم هست. مگر اینکه این همراهی مانع از انجام استاندارد مداخلات پزشکی باشد. همچنین لازم است معاینات حساس بیمار غیر همجنس حتی المقدور و با جلب رضایت بیمار در حضور پرسنل همجنس یا همراه بیمار انجام شود. در صورتی که انجام این معاینه توسط همکار همجنس از لحاظ علمی و عملی مقدور باشد و موجب ایجاد مشکل برای بیمار نشود، نسبت به آن اقدام و نتیجه معاینه را دریافت کند.

طبق راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای پزشکان، اعضا مکلفند از معاینه و ویزیت هم زمان چند بیمار در اتاق معاینه خودداری کنند. در عین حال ارتباط اعضای سازمان با رسانه‌ها به هر شکلی از جمله مصاحبه خبری، حضور در برنامه‌های تلویزیونی و ارائه هر نوع اطلاعات به رسانه‌ها تنها در صورتی موجه است که به هیچ وجهی در بر دارنده نقض حریم خصوصی بیماران نبوده و منجر به فاش شدن اطلاعات پرونده سلامت آنها نشود و در عین حال اعتماد عمومی را به حرفه و حرفه‌مندان سلامت مخدوش نکند.

در ماده دیگری از این راهنما اعلام شده که آن دسته از حرفه‌مندان که در نظام سلامت مسئولیت مدیریتی دارند، مکلفند در اظهار نظرهای رسانه‌ای خود پیرامون بیمارانی که از چهره‌های شناخته شده در جامعه به شمار می‌روند، به نحوی برخورد کنند که ضمن احترام به حریم خصوصی آنها موجب آزردگی خانواه و نزدیکان بیمار و موجب فاش شدن ناموجه اطلاعات سلامت افراد مذکور نشود. همچنین انجام هر گونه عکس‌برداری و فیلم‌برداری از بیماران با هدف تهیه محتوای آموزشی، استفاده در فرآیند پژوهشی مانند گزارش موارد خاص یا درمانی مانند عکس‌هایی که برای انجام عمل زیبایی گرفته می‌شود، تهیه برنامه سینمایی، مستند یا خبری و مانند آن تنها پس از کسب اجازه از بیماران و یا تایید کمیته اخلاق پزشکی معتبر در بیمارستان یا موسسه پزشکی مربوطه مجاز است. تصویربرداری اعضا از بیماران با هدف شوخی، کنجکاوی و سرگرمی ممنوع است.

در آخرین ماده از فصل هفتم راهنمای اخلاق پزشکی، اعلام شده که اطلاعات و نمونه‌های مربوط به بدن بیمار مانند عکس‌های رادیوگرافی، نمونه‌های بافتی، خون و مایعات بیولوژیک، محتوای ژنتیکی استخراج شده از بدن، بخشی از حریم خصوصی بیمار بوده و استفاده از آنها در صورتی برای مقاصد مختلف مانند اهداف پزشکی و پژوهشی مجاز است که یا رضایت صاحب آن گرفته شده باشد و یا اطلاعات و نمونه‌ها به شکل غیر قابل انتساب به صاحبان آنها بی نام شده باشند.