آیا عربستان در مسلمان کشی میانمار نقش دارد؟

مردم روهینگیا یا آراکان یک ملت بدون حق شهروندی از نژاد هندوآریایی در استان راخین میانمار هستند که حدود یک میلیون و 300 هزار نفر جمعیت ساکن میانمار را تشکیل می دهند.

به رغم مشخص بودن تاریخ روهینگیا در میانمار در قرن هشتم، قانون این کشور این اقلیت قومی را یکی از نژادهای ملی نمی شناسد و از آزادی جابجایی، استفاده از آموزش و پرورش دولتی و مشاغل خدماتی بی بهره اند.

این گروه اقلیت طی سال های 1978 میلادی، 1991 و 1992 میلادی، سال 2012، سال 2015 و سال گذشته و امسال با سرکوب نظامیان در میانمار مواجه شده و هزاران نفر در این سرکوب کشته و سوزانده شده اند.

بسیاری از روهینگیایی ها طی سال های سرکوب به بنگلادش فرار کرده اند، جایی که 670 هزار پناهنده وجود دارد. هند، تایلند، مالزی، اندونزی، عربستان سعودی و پاکستان از کشورهایی هستند که اقلیت روهینگیا در آنجا پذیرش شده اند.

عربستان یکی از کشورهای پذیرنده روهینگیایی ها طی سال های گذشته بوده است و دو نقش متفاوت در این مورد و بحران راخین ایفا کرده است.

** پذیرش پناهندگان و مهاجران روهینگیا و همکاری اقتصادی با میانمار:

عربستان یکی از کشورهایی است که طی سال های گذشته به بهانه های مختلف اقتصادی و کار، گروه های اقلیت روهینگیا را پذیرش کرده تا از یکسو به بهره برداری سیاسی از این پذیرش بپردازد و از سوی دیگر از نیروی کار ارزان روهینگیایی های فقیر بهره ببرد.

تحت تاثیر قرار دادن تفکرات این اقلیت مسلمان در عربستان می تواند از دلایل اصلی پذیرش آنها باشد تا گروهی از این افراد با تفکرات وهابی و خشن به راخین بازگشته و نبردهای مسلحانه ای را با دولت برنامه ریزی کنند.

از سوی دیگر برخی اطلاعات نشان می دهد عربستان ازسال 2009 و در دوران ملک عبدالله برنامه خود در مورد روهینگیایی ها را آغاز کرد.

گفته می شود حدود 250 هزار مسلمان میانمار در سال 2009 در عربستان سعودی و در محله های فقیرنشین مکه زندگی می کردند. آنها سبزیجات می فروختند، خیابان ها را تمیز می کردند و کارهای غیرتخصصی را در اختیار گرفتند.

پس از مرگ ملک عبدالله پادشاه وقت عربستان حدود سه هزار تن از خانواده های روهینگیا در زندان های جده تحت بازداشت قرار گرفتند و برخی کشورها حاضر به پذیرش این گروه شدند.

اما از سال 2012 هنگامی که وضعیت راخین رو به وخامت گذاشت، بار دیگر نگاه ریاض به سمت میانمار رفت و کمک های مالی عربستان به روهینگیا آغاز شد.

ریاض ازسوی دیگر بدون شک با سرمایه گذاری در زیرساخت های نفتی میانمار که عمدتا در داخل استان راخین واقع شده است، بازی خود را در میانمار به پیش می برد و این بازی، با دو طرف یک سکه بود.

ازیک سو سرمایه گذاری نفتی در راخین و از سوی دیگر بازگرداندن روهینگیایی های افراطی و وهابی شده برای ایجاد نبردهایی که تنها صدها هزار روهینگیایی مظلوم، درد و رنج آن را متحمل می شوند.

ازسال 2012 میلادی با ورود عربستان مقاومت مسلحانه مردم روهینگیا نسبت به دولت میانمار آغاز شد که از سال گذشته میلادی این نبردها تشدید شد.

این گروه مسلح که ارتش رستگاری روهینگیای آراکان (آرسا) نام دارد توسط روهینگیایی ها تبعیدی در عربستان سعودی تشکیل شد و سرکردگی آن بر عهده 'عطاالله ابو عمار جونونی' یک روهینگیایی متولد پاکستان است که در عربستان سعودی بزرگ شده است.

در برخی از گزارش های بین المللی از جمله گزارش گروه بحران بین الملل عنوان شده که جونونی و شبه نظامیان دیگر دوره های آموزشی خود را در افغانستان و پاکستان گذرانده و منابع مالی خود را از روهینگیایی های مهاجر و بخشش هایی در عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه به دست می آورند.

این گروه که اکتبر سال 2016 حملات شدیدی علیه برخی ایستگاه های پلیس انجام داد، با پاسخ شدید نیروهای دولتی مواجه شد که روستاهای روهینگیایی ها را مورد حمله قرار دادند و ضمن آواره کردن بیش از 80 هزار نفر، تجاوزهای گروهی، قتل عام و به آتش کشیدن خانه ها را به گونه های انجام دادند که نهادهای بین المللی خواستار پایان دادن این شرایط و انجام تحقیقات مستقل پیرامون رفتار نیروهای امنیتی میانمار علیه مسلمانان شدند.

این گروه شبکه نظامی شکل گرفته از سیاست عربستان امسال طی هفته های گذشته نیز حملات مسلحانه ای علیه نظامیان میانمار شکل داد که پیامد آن واکنش نیروهای نظامی میانمار به همراه کشته شدن دستکم 400 روهینگیایی و فرار حدود 300 هزار نفر دیگر از این استان میانمار به بنگلادش شد.

البته این مساله را هم نباید از ذهن دور کرد که ریشه های اولیه خشونت در حکومت راخین، چندجانبه و به اختیار مقامات استعماری بریتانیا در تعریف کلمه 'روهینگیا' در میانمار بر می گردد و بعدها وسیله ای در دست دولت برمه (میانمار) برای جعلی خواندن روهینگیا شد تا مشروعیت تاریخی آنها را نادیده انگارند.

مقامات عربستان سعودی اعلام کردند که این کشور در طول یک دوره چهار ساله در مجموع 190 هزار پناهنده روهینگیا را در اختیار داشته و کمک مالی محدود به روهینگیا ارائه کرده اند.

در عین حال، عربستان سعودی با دولت های میانمار و چین در زمینه صنعتی کردن روند تولید و توزیع منابع طبیعی در داخل راخین همکاری کرده است.

عربستان سعودی و همسایگان کوچک تر این کشور در خلیج فارس ازسال 2011 نیز در صنعت نفت میانمار درگیرند. ریاض و پکن نیز تفاهم نامه ای را امضا کردند که براساس آن چین قصد دارد 200 هزار بشکه نفت خام در روز از طریق خط لوله نفت و گاز بین المللی در میانمار برداشت کند.

امارات متحده عربی نیز جاده ها و هتل ها را به منظور بهره برداری از صنعت نفت در راخین آماده کرده است و در سال 2014، قطر، متان را از طریق میانمار به چین منتقل کرد.

دو روی سکه بازی عربستان در اینجاست که اگرچه عربستان سعودی حمایت خود را از روهینگیای ها حفظ کرده است، اما با همکاری دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، حاضر به نادیده گرفتن وضعیت روهینگیایی ها در صورت ناکامی در استراتژی منطقه ای گسترده خود هستند، به ویژه اگر این کار باعث ایجاد تنش با چین شود.

برخی رسانه ها نیز مدعی شده اند 'محمد بن سلمان' ولیعهد آل سعود در راستای چشم‌انداز برنامه توسعه 2030 عربستان قصد دارد منطقه راخین را که گذرگاه منابع و ثروت‌های زیرزمینی مانند نفت است به منطقه عاری از انسان تبدیل کند.

ادعا شده است ابوظبی با دولت میانمار قرارداد ساخت اتوبان و هتل در راخین امضا کرده و دولت عربستان نیز به اراضی مسلمانان در راخین چشم دوخته و این اراضی را خریداری می ‌کند.

'آنه گیلمان' عضو دپارتمان تجارت بین‌ المللی آمریکا معتقد است آل سعود قصد دارد روهینگیا را به کشور خود ملحق و آنجا را منطقه ای امن برای تأمین مواد غذایی عربستان سعودی تبدیل کند. عربستان سعودی می‌خواهد بحران اقتصادی خود را با تصرف و حاکمیت بر اراضی مسلمانان راخین حل کند.

ادعا می شود حمله گروه مسلح ارتش رستگاری روهینگیای آراکان (آرسا) که توسط روهینگیایی ها تبعیدی در عربستان سعودی شکل گرفته است این هدف عربستان را دنبال می کند، تا روهینگیایی ها مجبور به تخلیه منطقه و فرار به سمت بنگلادش شوند، هر چند منابع معتبری این روند را تاکنون تایید نکرده اند.

از سوی دیگر کارشناسان هشدار می دهند با توجه به حمایت عربستان از حدود 500 هزار روهینگیایی از زمان ملک عبدالهت و سکونت بسیاری از آنها در مکه و مدینه و نزدیکی با تفکرات تند وهابی انتظار می رود اسلام سعودی در لایه های اجتماعی اقلیت روهینگیا شکل گیرد و افراط گرایی با ادعای جهاد در میانمار افزایش یابد.

ورود کشورهای مختلف اسلامی با دیدگاه های متعادل در جهان اسلام مانند اندونزی، مالزی و ایران و ایفای نقشی مهم برای حل بحران روهینگیا این توانایی را خواهد داشت تا از نفوذ بیشتر سعودی ها بکاهد.