تحلیلگر برجسته عرب : فتح کرکوک پایان عملی همه پرسی کردستان عراق بود

به گزارش تسنیم،‌ عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور جهان عرب در سرمقاله امروز خود در روزنامه رای الیوم به وضعیت اقلیم کردستان عراق و مسعود بارزانی رئیس آن در سایه تحولات اخیر و بازپس گیری مناطق مورد مناقشه بویژه کرکوک از نیروهای پیشمرگه پرداخت و نوشت: نمی دانیم که محاسبات مسعود بارزانی درخصوص ضرورت رویارویی نظامی و مقابله نیروهای پیشمرگه کرد با نیروهای فدرال عراق که به سمت کرکوک پیشروی کردند، چه بود، اما با بازخوانی عمیق موازنه قدرت های منطقه ای و بین المللی این را می دانیم که اگر این رویارویی بوقوع می پیوست، چه بسا - در سایه نبود پشتیبانی هوایی و حمایت آشکار و صریح آمریکا- به نفع عناصر پیشمرگه و به طور کلی کردهای عراق تمام نمی شد لذا عقب نشینی این عناصر در نظر بسیاری، گامی حکیمانه بود زیرا خسارت ها را کاهش داد و از ریخته شدن خون دو طرف جلوگیری کرد.

عطوان افزود: اقلیم کردستان عراق تا روز همه پرسی جدایی طلبی یکپارچه و متحد پشت دولت محلی خود بود اما اصرار بارزانی برای برگزاری همه پرسی این اقلیم را به دو اقلیم تقسیم کرد؛ یکی در سلیمانیه و دیگری در اربیل. با این وضعیت، نه تنها احتمال وقوع جنگ داخلی بین این دو اقلیم – در سایه اتهامات زنی های متقابل آنها مبنی بر خیانت - وجود دارد بلکه تقریبا قطعی است.

این نویسنده نوشت: مشکل اساسی بارزانی در خارج از اقلیم کردستان و با دولت مرکزی عراق یا ایرانی ها و ترک ها نیست بلکه با داخل اقلیم و خود کردها است؛ از کردهای طرفدار حزب اتحادیه میهنی کردستان به ریاست مرحوم جلال طالبانی گرفته تا طرفداران حزب دموکرات به ریاست خودش و سایر تشکل ها و احزاب مستقل در این اقلیم.

وی افزود: سران کرد اقلیم کردستان عراق نه تنها از تاریخ درس نگرفته اند بلکه شک داریم که اساسا تاریخ را خوانده باشند زیرا آنها در همان دامی قرار دارند که "هم پیمانان آمریکایی و اسرائیلی آنها"، آنان را در چارچوب طرحی ابدی در آن گرفتار کرده اند و بارزترین جلوه آن هم به خدمت گرفتن آنها به عنوان ابزاری علیه ملت های کشورهای همجوار و خصوصا اعراب است.

عطوان گفت: همه محاسبات بارزانی اشتباه از کار در آمد زیرا همگان - از اسرائیلی ها و آمریکایی ها گرفته تا دوستان ترک - او را یاری نکردند و فراموش نمی کنیم که رقبای کرد بارزانی در سلمانیه و مجاورت آن نیز به یاری او نیامدند. این همان چیزی بود که بارزانی درباره آن با تلخی در کنفرانس مطبوعاتی سخن گفت.

این نویسنده تصریح کرد: بارزانی همه پرسی را درحالی برگزار کرد که بر کرکوک و چاههای نفت و فرودگاه آن سیطره داشت. علاوه بر این، بارزانی سنجار و خانقین را نیز تحت کنترل خود داشت. اما اکنون همه این مناطق را از دست داده است و به طور قطع، اقلیمِ جدیدِ رقیب را نیز که - متشکل از حلبچه، سلمانیه و کرکوک - است، از دست خواهد داد زیرا نسل "نئو طالبانی ها" به طور کلی با معلم خود یعنی مرحوم طالبانی تفاوت دارند. این طالبانی بود که موافق و همراه با حداقل توافق بین کردها و باقی ماندن روابط با اربیل و پرهیز از ایستادگی سرسختانه علیه همه پرسی بود زیرا عواقب این موضعگیری ها و بازتاب آن بر وحدت کردها را درک می کرد.

عطوان نوشت: جلال طالبانی درگذشت و بارزانی - با اصرار  بر پیچیده شدن پرچم اقلیم کردستان به جای پرچم عراق به دور تابوت طالبانی - از درگذشت وی سوء استفاده کرد تا نمک بیشتری روی زخم شدید اعراب بریزد اما فراموش کرد یا خود را به فراموشی زد که طالبانی اولین رئیس جمهور عراق فدرال جدید بود. این رفتار بارزانی دستکم از نظر شرکای عرب، حکیمانه نبود.

این نویسنده افزود: "دلایل این اصرار برای قطع روابط با اعراب را نمی فهمیم. این اعرابِ عراق اعم از شیعه و سنی بودند که به کردستان عراق یک دولت شبه مستقل دادند که نفت را صادر می کند و سفارتخانه های خارجی را در خود پذیرا است و روابط خارجی دارد و از سران جهان در اربیل استقبال می کند و درس های آموزش زبان عربی را – که زبان قرآن کریم است- در مدارس خود کاهش می دهد و این زبان را در رده زبان چهارم یا پنجم در اقلیم کردستان قرار می دهد".

این تحلیلگر عرب تاکید کرد: کسانی که برای "همه پرسی" برنامه ریزی کرده و آن را اجرا کردند، برای روز بعد از همه پرسی برنامه ریزی نکرده بودند؛ یعنی برای آنچه بعد از همه پرسی ممکن است روی دهد و واکنش هایی که مکن است به آن انجام می شود. چه بسا عدم برنامه ریزی آنها به خاطر اطمینان بین از حد  به خودشان و دل بستن به ضعف دولت مرکزی در بغداد و حمایت کامل آمریکا و اسرائیل از خود و رویکرد پراگماتیسم اردوغانیِ مبتنی بر منافع تجاری با اقلیم کردستان عراق بود. دلایل و انگیزه های ناشناخته آن هرچه که بود و هرکس پشت این محاسبات بود، باید بگوییم که اشتباه کردند و این امر نتایج فاجعه باری برای صاحبان آن به همراه آورد.

عطوان گفت: "برخی خبرها حکایت از آن دارد که توافقنامه ای بین هادی العامری از بارزترین فرماندهان نیروهای الحشد الشعبی و بافیل طالبانی از رهبران حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق زیر نظر ژنرال قاسم سلیمانی که در اقلیم کردستان عراق به امید تعویق همه پرسی حضور داشت، امضا شده است و این توافقنامه بر تقسیم کردستان به دو اقلیم تاکید دارد و چه بسا این توافقنامه، علت عقب نشینی نیروهای پیشمرگه وابسته به سلیمانیه (اتحادیه میهنی) از برخی مناطق کرکوک بدون هرگونه درگیری بود؛ اقدامی که باعث تشدید اتهامات زنی متقابل کردها مبنی بر خیانت شده است".

عطوان تصریح کرد: سیطره نیروهای فدرال عراق بر کرکوک و مناطق دیگر عملا همه پرسی و نتایج آن را ملغی کرد و چه بسا به مهیا شدن فضا برای آغاز گفت وگو بین نمایندگانی از اقلیم کردستان با دولت مرکزی عراق به منظور دستیابی به راه حل برای همه مشکلات و اختلاف های جدید یا قدیمی و اعتماد سازی دوباره تخریب شده –هرچند به طور جزئی- بین اعراب و کردها براساس اصول همزیستی و برابری در چارچوب احترام به ساختار فدرالی و قانون اساسی عراق منجر شود.