عربستان تلاش می کند به ایران پیام بفرستد

محمد اکبری: استعفای حریری نخست وزیر لبنان بعد از سفر به عربستان و از رسانه عربستانی زنگ خطر تحولاتی تنش زا را در منطقه خاورمیانه به گوش می رساند. در حالی که لبنان پس از سالهای خلاء قدرت به روندی ثبات محور رسیده بود، این استعفا باعث تعجب و شگفتی بسیاری شد.

در همین حال حجم بسیار زیاد مواضع ضد ایرانی سعودی ها این سوال را بوجود آورد که آیا منطقه در شرف بحرانی جدید است؟ بسیاری این روند را از خصوصیات فضای پساداعش و تلاش عربستان برای یافتن پایی در معادلات جدید خاورمیانه دانستند. اما ورود فرانسه به موضوع حریری باعث شد او پس از رفتن به پاریس پس از دوری دو هفته ای از لبنان به این کشور بازگردد و استعفای خود را با اما و اگر هایی پس بگیرد. در این روند عربستان به دنبال چیست؟ آیا ارتباطی بین اصلاحات اقتصادی و سیاسی عربستان و بازدداشت شاهزادگان سعودی و حریری وجود دارد و کشاندن او به عربستان در جهت بازجویی از او در این مورد بود؟ آیا سعودی ها یک بازی باخته را شروع کردند و تبعات گسترده بین المللی آنرا درک نمی کردند؟ اینها و سوالات بسیاری از این دست باعث شده است فضای کنونی خاورمیانه در شرایطی از بیم و امید و خوف و رجا باقی بماند. در این باره با علی ساجد کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

استعفای حریری از عربستان و ورود فرانسه به موضوع و برگشت او به لبنان را چگونه ارزیابی می کنید. آیا عربستان در این موضوع وارد یک بازی از قبل باخته شده بود؟

شاید نتوان براحتی ادعا کرد که عربستان وارد بازی از پیش باخته شده است. این طرز سیاست ورزی سعودیهای تازه کار که عجیب انگاشته می شود بیشتر به سبک بازی آنان در منطقه و ناپختگی در اتخاذ تصمیمات دوراندیشانه و هدفمند مربوط می‌شود بدان معنا که ریاض بدنبال مهار نفوذ ایران و حزب الله در لبنان است. حال با هر بازی و سبک و سیاقی که شده در پی تحقق این هدف است. بنده بر این باورم که شاهزاده ناشی سعودی به گونه‌ای در پی ایفای نقش در خاورمیانه است که غیر قابل پیش‌بینی باشد در حالیکه این نشان از عدم پختگی است و نه احتراف در سیاست.

از آنجا که فرانسه بطور سنتی و تاریخی، لبنان را حوزه امنیتی و جای پای استراتژیک خود در خاورمیانه می‌داند در نقش یک میانجی وارد معادله شد تا بتواند در قواره یک بازیگر موثر ظاهر شود و این پوششی باشد بر غیبت فرانسه از تحولات اخیر منطقه.

به نظرتان رفتن حریری به عربستان در رابطه با بازدداشت های شاهزادگان و ارتباط حریری به موضوع فسادهای مالی در این کشور بود؟

تنها ارتباطی که بنظر میرسد میان دو داستان حریری و بازداشت شاهزادگان دارد این است که حاکمیت سعودی برای انحراف افکار عمومی و رسانه‌ای از آنچه در داخل روی می‌دهد به سمت داستانی با ابعاد بین المللی اقدام به فراخوانی حریری به عربستان کرد تا ضمن سرپوش گذاشتن بر اقدامات مستبدانه داخلی، این پیام را برای رقبا بویژه تهران مخابره کند که تا چه اندازه در کشوری همچون لبنان دارای تاثیرگذاری است.

عربستان در رابطه با فشار به ایران و محاصره منطقه ای ایران تلاش میکند امریکا را با خود همراه کند. آیا در این رابطه موفقیتی کسب خواهد کرد؟ تنش بین ایران و عربستان در روزهای اخیر بسیار شدید شده است. این روند به کجا خواهد انجامید؟

روابط ریاض-واشنگتن برای هر یک از طرفین یک رابطه راهبردی است. شاید بتوان ادعا کرد که در منطقه غرب آسیا آمریکا پس از رژیم صهیونیستی بیشترین و مستحکم ترین رابطه را با عربستان دارد. عربستان به حمایت سیاسی و سرمایه‌گذاری آمریکا نیاز دارد و متقابلا ایالات متحده نیز نیازمند نفت و اقدامات ضد ایرانی سعودیها در منطقه ملتهب خاورمیانه است. بر این باور نیستم که این ریاض بوده که آمریکا را با خود بر علیه ایران همراه کرده است زیرا با شکافی که بین تهران و واشنگتن از سال 1979 افتاد، ایالات متحده این ظرفیت را پیدا کرد که با هر کسی که علیه ایران عمل کند، همراه شود. و حالا هم که عربستان و آمریکا و رژیم صهیونیستی یک هدف مشترک در قبال ایران دارند و آن مهار و تضعیف جمهوری اسلامی است.

اما معتقد نیستم که تنش میان ایران و عر بستان به جنگ مستقیم منجر شود زیرا نه عربستان چنین قدرت و ظرفیتی دارد و نه ایران تمایلی به جنگ با یک کشور مسلمان. جنگ با ایران برای عربستان همانند جنگ با انصارالله نیست و به مراتب ویرانگرتر و خطرناکتر از آن است.