چرا هنگام ترس غش می کنیم؟

  

به طور طبیعی زمانی که فشار خون افت می کند، ضربان قلب باید شتاب بگیرد و برعکس. اما در مواردی که افراد غش می کنند، این سیگنال دهی ها بهم می ریزند؛ رگهای خونی گشاد می شوند و ضربان قلب کُند می شود و در نتیجه افت فشار خون و کُند شدن ضربان قلب موجب غش کردن فرد می شود. این نوع غش کردن، سنکوپ وازوواگال ( یا اصطلاحا شوک وازوواگال) نامیده می شود، که شایع ترین دلیل غش کردن است. این اتفاق معمولا با دیدن خون یا سوزن و یا زمانی که کسی می ترسد، دهیدراته شده و یا دچار گرما زدگی شده روی می دهد.

 

پارادوکس واکنش «جنگ یا گریز»

هر چند ممکن است اینطور به نظر برسد که واکنش جنگ یا گریز بدن باید مانع غش کردن ما بشود اما همیشه هم اینگونه نیست. برخی از افراد، در بخشی از واکنش جنگ یا گریز خود، ضربان قلب شان خیلی زیاد بالا می رود، و به جای اینکه تدریجا پایین بیاید، مغز این ترمز کردن را خیلی ناگهانی انجام می دهد. بنابراین قلب خیلی سریع از وضعیت تپش بسیارشدید به وضعیت بسیار آهسته می رسد و شما غش می کنید. واکنش جنگ یا گریز، به شیوه ای دیگر نیز ایفای نقش می کند.

وقتی ما می ترسیم یا خیلی مضطرب می شویم، آدرنالین ترشح می کنیم (اپی نفرین)، که یکی از هورمون های واکنش جنگ و گریز ماست. این هورمون به ما کمک می کند تا از شرایط بد فرار کنیم. یکی از کارهایی که این هورمون انجام می دهد، فرستادن خون به پاهاست. اگر فرار نکنیم (چون استرس ما هیجانی و روحی است نه جسمی)، خون جمع شده در پاهای مان زیاد شده و در نتیجه خون کمتری به سمت سرمان می رود و باعث می شود در چنین شرایطی، در معرض غش کردن قرار بگیریم. همین اتفاق در مواقعی که خون می بینیم روی می دهد که در میان 3 تا 4 درصد جمعیت، شایع است.

افرادی که با دیدن خون غش می کنند ممکن است در مواجهه با درد نیز غش کنند، مثلا هنگام واکسیناسیون یا آسیب دیدگی. مکانیسم این نوع غش کردن، گیج کننده است؛ با افزایش ضربان قلب و فشار خون شروع می شود، سپس فشار خون و ضربان قلب در زمان غش کردن افت می کند! معمولا افراد قبل از غش کردن احساس تهوع می کنند که می تواند به دلیل کمبود خون در قسمت پشتی مغز باشد، و ممکن است استفراغ کنند.

به عقیده ی بعضی از دانشمندان، دلیل این اتفاق می تواند ترکیبی از اثر اپی نفرین با تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از یک واکنش هیجانی به ترس یا اضطراب باشد که منجر به این الگو از تغییرات در ضربان قلب و فشار خون می شود.

غش کردن تا چه اندازه خطرناک است؟

بیشتر از 50 درصد افراد زمان هایی در زندگی خود غش می کنند. این اتفاق می تواند متناوب یا موقتی باشد، درست همانطور کهسنکوپ وازوواگال یا مشکلات تنظیم فشار خون، برای 70 درصد از آنهایی که غش می کنند وجود دارد.

غش کردن به دلیل مشکلات تنظیم فشار خون در صورتی می تواند خطرناک و جدی باشد که فرد در شرایط خطرناکی غش کند مثلا هنگام رانندگی یا اینکه به دلیل غش کرد از ارتفاع پرت شود و یا به خودش آسیبی بزند. اما این حالت به خودی خود، هیچ خطری ندارد. اما اگر غش کردن به علت بیماری های قلبی باشد (10 تا 15 درصد از موارد)، مثلا به دلیل ضربان غیر عادی قلب یا بیماری هایی که جریان خون از قلب مسدود می شود، می تواند بسیار خطرناک باشد. یک نگرانی دیگری هم که در مورد غش کردن وجود دارد زمانی است که هنگام ورزش کردن یا دراز کشیدن روی بدهد، یا برای آنهایی که سابقه ی شخصی یا خانوادگی بیماری قلبی دارند.

غش کردن ارثی است!

هر چند سنکوپ وازوواگال شایع است، اما هنوز دقیقا مشخص نیست چرا عده ای غش می کنند و بقیه نه! بیشتر محققان دریافته اند افرادی که مستعد غش کردن هستند، خون بیشتری به سمت پاها و لگن خود می کشند، بنابراین وقتی از جا بلند می شوند، خون بیشتری به سمت پاهای شان رفته و خون کمتری به سرشان می رسد. این افراد در هوای گرم بیشتر در معرض غش کردن هستند، زیرا بدن، رگهای خونی را گشاد می کند تا خون بیشتری را به سطح پوست برساند و دمای بدن را پایین بیاورد. اما این اتفاق می تواند به این معنا هم باشد که، این رگها مجددا خوب منقبض نمی شوند تا خون را به سمت قلب بفرستند تا قلب هم آن را در بدن پمپاژ کند.

آنهایی که سنکوپ وازوواگال را تجربه می کنند، احتمال اینکه زمینه ی ژنتیکی آن را داشته باشند، زیاد است، هر چند تاکنون هیچ ژن خاصی شناسایی نشده است. اگر سابقه ی خانوادگی غش کردن را دارید، احتمال اینکه شما هم غش کنید زیاد است! ضمنا مطالعات نشان داده غش کردن وازوواگال، در دوران کودکی و نوجوانی اوج می گیرد و با افزایش سن، کمرنگ تر می شود. بیمارانی که هنگام دیدن خون یا تماشای فیلم های ترسناک غش می کنند، معمولا در دهه ی بیست و سی و چهل زندگی شان به مراتب بهتر خواهند شد.

سیستم بدن در دهه ی بیست و سی و چهل زندگی، بسیار سالم و قوی می شود و با افزایش سن، سیستم بدن ریلکس تر خواهد شد. همچنین با افزایش سن، احتمال اینکه دارو مصرف کنیم بیشتر می شود. اگر فشار خون بالا داشته باشیم و برایش دارو مصرف کنیم، احتمال گشاد شدن رگهای مان بیشتر است، بنابراین اگر دچار استرس یا گرمازدگی شویم یا عمل جراحی داشته باشیم، احتمال اینکه غش کنیم بیشتر است.

اگر احساس کردید دارید غش می کنید چه باید بکنید

اگر مستعد سنکوپ وازوواگال هستید اما همچنان دوست دارید به دیدن صحنه های ترسناک ادامه دهید، چند کار وجود دارد که می توانید قبل از تماشای مثلا یک فیلم ترسناک انجام دهید.

. آب بنوشید و کمی نمک بخورید تا حجم پلاسمای خون تان بیشتر شده و حتی اگر رگهای تان گشاد شد و ضربان قلب تان افت کرد، بتوانید جلوی افت فشار خون تان را بگیرید.

. اگر نشسته اید، به جلو خم شوید و پاها و عضلات باسن تان را منقبض کنید. منقبض کردن عضلات پا باعث می شود خون، بالای کمرتان باقی بماند و در نتیجه غش نکنید.

اگر هم نشسته نیستید، چمباتمه زدن هم باعث می شود خون از پاهای و شکم تان به سمت سرتان برود. در مواردی که با کسی مواجهه می شوید که غش کرده، فورا او را بخوابانید، سپس پاهایش را به حالت ضربدری بالا بیاورید تا خون به سمت قلبش برگردد. یادتان باشد بعضی از افراد ممکن است هنگام غش کردن، تکان بخورند، معنی اش این نیست که لزوما صرع دارند. تکان های بدن معمولا تلاش بدن برای برگشتن به شرایط عادی است. اما اگر تکان ها ادامه پیدا کرد، فرد را به پهلو بخوابانید چون ممکن است صرع داشته باشد، فورا با اورژانس تماس بگیرید.