آیا هزینه‌های سرسام آور در فوتبال مقرون به صرفه است؟

از وقتی که پاری‌سن ژرمن با خرید ۲۲۲ میلیون یورویی نیمار از بارسلونا (بیش از ۲ برابر پولی که یک سال قبلش منچستریونایتد برای خرید پل پوگبا داده بود و رکورد نقل و انتقالات را شکسته بود) رکورد نقل و انتقالات را به نام خود ثبت کرده است، بحث ثبات مالی و وضعیت اقتصادی باشگاه‌های فوتبال دوباره داغ شده. در حالی که بسیاری از متخصصان این سوال را مطرح می‌کنند که این دست ولخرجی‌ها می‌تواند در درازمدت هم دوام داشته باشد یا نه، آلکساندر سفرین، رئیس یوفا بار دیگر از یک رقابت متوازن صحبت کرده و از رفرمی که شامل سقف دستمزد، اعمال مالیات لوکس، محدودیت تعداد بازیکن و و نقل و انتقالات به هدف «حفظ جادوی فوتبال» دفاع کرده است. شرکت KPMG برای روشن کردن این بحث، درآمد اجرایی و کل هزینه‌های نیروی انسانی (مربیان، بازیکنان و حتی کارمندان) باشگاه‌های ۵ لیگ برتر اروپایی را در ۵ فصل اخیر مورد بررسی قرار داده است.

 اگر ما نگاهی بیندازیم به مجموع اعداد مالی هر کشور، نتایج غیر قابل انکار است: در فصل ۱۲ – ۲۰۱۱ در هر ۵ لیگ (لیگ برتر انگلیس، لالیگای اسپانیا، بوندسلیگای آلمان، سری A ایتالیا و لیگ یک فرانسه) درآمد عملیاتی نسبت به هزینه دستمزد بازیکنان و مربیان رشد کرده و مازاد بوده.

 اگر درآمدهای حاصله از پخش تلویزیونی این لیگ‌ها را نگاه کنید، رشد درآمد لیگ‌ها تعجب هم ندارد. چون در دوره ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ درآمد حاصله از حقوق پخش تلویزیونی تا ۷۰ درصد نسبت به دوره قبلی آن رشد دیده می‌شود. در نتیجه درآمد عملیاتی در لیگ برتر انگلیس ۷۶ درصد بیشتر از قبلی بوده که باعث شده این لیگ نسبت به سایر لیگ‌ها بیشترین رشد را ثبت کرده است. از طرفی هزینه‌های مربوط به دستمزد در باشگاه‌ها (مربیان و بازیکنان) در همین دوره در لیگ برتر ۵۶ درصد رشد داشته که نتیجه‌اش سود بیشتر انگلیسی‌هاست.

 در همین حال، لیگ یک فرانسه دومین لیگ پرسود پس از لیگ برتر انگلیس است. درآمد عملیاتی این لیگ ۲۹ درصد رشد داشته در حالی که هزینه‌های دستمزدش ۱۹ درصد رشد را نشان می‌دهد. در بوندسلیگا رشد درآمد و رشد هزینه بسیار نزدیک بوده (۴۵ درصد در مقابل ۴۱ درصد). در آلمان، بازار حقوق رسانه‌ای رشد فوق‌‍‌العاده‌ای داشته و باعث شده باشگاه‌های بوندسلیگا ۴۶ درصد رشد درآمد کلی را (نه فقط درآمد عملیاتی) در فصل ۱۶ – ۲۰۱۵ ثبت کنند. به لطف درخشش غولی به نام بایرن مونیخ در اروپا و عملکرد درخشان تیم‌های ملی این کشور در مسابقات بین‌المللی در رده‌های سنی مختلف، فوتبال آلمان در داخل و خارج از این کشور رونق بیشتری پیدا کرده است که نتیجه‌اش قراردادهای اسپانسرشیپ بهتر از گذشته، بازارپردازی قوی‌تر، استادیوم‌های بهتر و سایر منافع بود.

 در سوی دیگر، لالیگا و سری A پایین‌تر رشدها را داشته‌اند. در لالیگا که درآمد حق تلویزیونی متمرکز شده و دیگر همه‌اش به رئال مادرید و بارسلونا نمی‌رسد. درعوض فوتبال ایتالیا شاهد رشد کمی بوده که به خاطر پایین آمدن ارزش فوتبال این کشور در فروش حقوق رسانه‌ایش بوده است.

تا اینجا کلیات ۵ لیگ اول دنیا بررسی شد. در ادامه نگاهی دقیق‌تر و جزیی‌تر شده به ۱۱ باشگاه با ارزش جهان در همین دوره زمانی.

در بین ۱۱ باشگاهی که بررسی شده، درآمد ۷ باشگاه نسبت به هزینه‌هایشان رشد بیشتری داشته، ۲ باشگاه تقریبا مساوی و نتیجه در ۲ باشگاه دیگر منفی بوده است.

رشد مالی همه باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس، غیر از چلسی تقریبا مشابه رشد میانگین کل لیگ برتر بوده است؛ لیورپول بیشترین رشد را هم در درآمد و هم در هزینه داشته و منچسترسیتی مثبت‌ترین تراز را ثبت کرده است. درآمد لیورپول ۱۰۲ درصد بیشتر شده اما هزینه‌هایش هم ۹۹ درصد رشد داشته در حالی که منچسترسیتی با رشد ۹۲ درصدی در درآمد و ۱۱ درصدی در هزینه مواجه است. یوونتوس، قهرمان ایتالیا و فینالیست دور قبل لیگ قهرمانان اروپا و همچنین پاری‌سن ژرمن هم شرایطی مشابه داشته‌اند؛ رشد درآمد و همچنین رشد هزینه.

چلسی و بایرن مونیخ دو نمونه از باشگاه‌هایی هستند که رشد هزینه و درآمدشان تقریبا یکسان بوده است.

بدترین عملکرد مالی را در ۵ فصل گذشته رئال مادرید و بارسلونا داشته‌اند. با وجود حکمرانی در فوتبال اسپانیا و جهان در این ۵ فصل، هرچند در درآمد رشد داشته‌اند اما از بالا رفتن هزینه دستمزدهایشان رنج می‌برند. البته این باشگاه‌ها در کل تراز مالی یک ساله‌شان نه تنها ضرر نکرده‌اند که بسیار سودده هم بوده است چون در این گزارش فقط درآمد عملیاتی در مقابل هزینه دستمزد مقایسه می‌شود اما این آمار می‌تواند هشداری به دو غول دنیای فوتبال بدهد.

نتیجه‌ای که می‌توان گرفت این است که قهرمانی در اروپا هزینه دارد. چون رئال مادرید، بارسلونا، بایرن‌مونیخ و چلسی که آخرین قهرمانان اروپا در بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ هستند و نسبت درآمد این باشگاه‌ها به نسبت هزینه‌های دستمزد اعداد منفی را نشان می‌دهد. می‌توان احتمال داد که تمدید قرارداد با بازیکنانی که حالا قهرمانان اروپا هستند برای باشگاه‌هایشان گران تمام شده است./ بازار ورزش