اصلاحات بن سلمان منجر به تنشهای اجتماعی در عربستان خواهد شد

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- فاطمه صالحی: بسیاری از تحلیل گرانی که اوضاع عربستان را دنبال می کنند معتقدند که اصلاحات در این کشور بیشتر جنبه فرمایشی دارد و در حقیقت حاکمان جدید این کشور تحت فشارهای آمریکا و کشورهای غربی ناگزیر هستند این اصلاحات را اجرایی کنند.

در گفتگو با «هشام الهبیشان» تحلیلگر و فعال سیاسی اردنی به بررسی اصلاحات محمد بن سلمان در عربستان پرداخته ایم که در ادامه می آید.

*در حال حاضر عربستان شاهد اصلاحات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در چارچوب چشم انداز ۲۰۳۰ به رهبری محمد بن سلمان ولی عهد این کشور به ویژه در زمینه های خصوصی سازی و اعطای مجوز رانندگی به زنان و حضور آنها در ورزشگاه ها است. با توجه به اهمیت تحقق تحولات سیاسی و اقتصادی همزمان با هم، عربستان تا کجا می تواند اصلاحات اقتصادی و فرهنگی را در این کشور محقق سازد؟

در ابتدا باید بگویم که عربستان در حال حاضر شاهد تحولات جدیدی در ساختار حاکمیتی‌اش و به تبع آن تغییرات در سیاستهای فرهنگی و اقتصادی است. اقدامات نظام حاکم عربستان و یا حاکمان جدید در این کشور در قبال جنگ های جدید در منطقه عربی و خاورمیانه ما را به طرحی که مکس سینجر،  موسس پژوهشکده هادسون در سالیان گذشته به مسئولان وزارت دفاع آمریکا ارائه داد ارجاع می دهد.

براساس این طرح عربستان تجزیه شده و یک جمهوری اسلامی در شرق کشور که دربرگیرنده چاه های نفتی است تشکیل می شود. بر همین اساس حاکمیت پادشاهی در مناطق دیگر عربستان با حضور شاهزادگان جوان که از حمایت آمریکا برخوردارند باقی می ماند. البته این حاکمیت پادشاهی با توقف حمایت از آن در معرض سقوط قرار می گیرد و آنچه که مشخص است این است که سرفصلهای این طرح به صورت تدریجی در عربستان در حال اجرا است.

مساله مورد نظر در این بحث سخنان و حرف و حدیثها در خصوص اصلاحات و اعطای حقوق بیشتر به زنان نیست بلکه موضوع، طرح آمریکا برای هدر دادن اموال عربستان در درجه نخست و بعد از آن رها کردن این کشور در مسیری نامعلوم به شمار می آید.

زمانیکه از چشم انداز ۲۰۳۰ سخن می گوییم باید به صورت جدی به درگیری ها در شاخه های قدرت در خاندان حاکم عربستان بپردازیم البته نباید از بررسی اوضاع اقتصادی این کشور در دوره کنونی و در میان مدت غافل شد.

داده های اقتصادی عربستان نشان می دهد که ذخایر مالی عربستان تا سال ۲۰۲۳ به پایان خواهد رسید. علاوه بر آن شاهد کاهش ارزش سهام ها در کنار افزایش قیمت حامل های انرژی هستیم. سخنانی در خصوص حذف یارانه آب و برق به گوش می رسد این در حالیست که بودجه عربستان با کسری قابل توجهی مواجه است و فروش نفت تنها نیمی از هزینه ها را تامین می کند.

عربستان بر اساس این داده ها نیازمند گرفتن وام است بنابراین با توجه به موانع فرهنگی و سیاسی در عربستان می توان گفت که چشم انداز ۲۰۳۰ طرحی است که نمی شود به آن خوشبین بود و نتایج مثبت از آن گرفت. این طرح تنها بر روی کاغذ است و به نظر من اجرایی نخواهد شد.

*برخی معتقدند که اصلاحات صورت گرفته در این کشور در اثر فشارهای خارجی انجام شده و برخی دیگر معتقدند که این اصلاحات در نتیجه نیاز داخلی عربستان محقق شده است نظر شما در این خصوص چیست؟

بر کسی پوشیده نیست که تمام تغییراتی که حاکمیت جدید در عربستان ولو به صورت فرمایشی به دنبال اجرای آن است با اعمال فشار نهادها و موسسات بین المللی با هدف راضی کردن دولت جدید آمریکا و برخی کشورهای غربی صورت می گیرد.

حاکمیت عربستان تلاش دارد تا از طریق سخن گفتن درباره این تغییرات به غربی ها نشان دهد که در قبال ملت خوش رفتار است چرا که اخیرا انتقادات زیادی علیه حاکمان عربستان از سوی غربی ها در خصوص لزوم تغییرات و اصلاحات در این کشور به وجود آمده بود.

تمام این تغییرات و اصلاحات مشخصا با اعمال فشار از سوی کشورهای غربی صورت گرفته است. البته نباید از این نکته غافل بود که نیازهای داخلی عربستان به این تغییرات باعث شد تا مقامات جدید این کشور گونه ای دیگر با آنها برخورد کنند.

*بن سلمان خود را رهبر اسلام میانه رو می داند، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز اخیرا واکنش تندی به این مساله داشته است. نظر شما در خصوص کمکی که اصلاحات در عربستان به تحقق آرزوهای بن سلمان در خصوص جهان اسلام می کند، چیست؟

 ما باید در اینجا مساله مهمی را شرح دهیم. زمانیکه از اصطلاح اسلام میانه رو سخن می گوییم باید بدانیم که این اصطلاح از دیدگاه اسلام تعریفی ندارد چرا که اسلام دینی است که روش و آئین آن مشخص است.

ما چیزی به نام اسلام تندرو یا میانه رو نداریم. این اصطلاحات ساخته و پرداخته غربی ها برای مخدوش کردن وجهه اسلام است. برخی افراد تلاش می کنند تا رهبری اسلام میانه رو که مقصود از آن همان همراهی با پروژه های غربی ها و صهیونیستها برای تکه تکه کردن امت اسلامی است به دست بگیرند.

موضوع، درگیری میان بن سلمان یا اردوغان برای رهبری این اسلام و یا اصلاحات بن سلمان در عربستان که همچنان فرمایشی بوده و مخالفت برخی اقشار را برانگیخته، نیست بلکه موضوع در واقع رهبری اسلامی است که با بحران ها و مشکلات امت در ارتباط است. به نظر من حاکمیت جدید در عربستان هنوز با درک بحران ها و مشکلات امت ما بسیار فاصله دارد.

*ممکن است اصلاحات در عربستان برای جوانان و زنان و برخی گروه های اجتماعی خوشایند باشد اما می تواند روحانیون و وهابیون در این کشور را برنجاند آیا ممکن است که این اصلاحات به ایجاد شرایط برای بروز تنش های اجتماعی در کشور بیانجامد؟

در حال حاضر نمی توان در خصوص ماهیت تاثیر گذاری این اصلاحات که قرار است حاکمیت جدید در عربستان آن را اجرایی کند نظر داد چرا که تندروها در جامعه عربستان هنوز دارای نفوذ هستند و این مساله طبیعتا تنش های اجتماعی، امنیتی و فرهنگی به وجود خواهد آورد.

حاکمیت جدید در عربستان هم چنان این نفوذ تندروها را در جامعه این کشور در نظر می گیرد و از این طریق برای به تاخیر انداختن اصلاحات واقعی که جامعه عربستان به آن نیاز دارد بهانه می تراشد.