سیدحسن خمینی: اعتماد بشکند همه می شکنیم

دیروز یادگار امام در دیدار با رئیس و کارکنان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تبریک سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، این انقلاب را در زمره انقلاب‌های فرهنگی جهان برشمرد و یادآور شد: در این انقلاب هم پدیدآورندگان، هم شعار و هم آرمان‌ها فرهنگی بوده و برای حل یک معضل بزرگ فرهنگی در جهان آن روز قیام کرده است. آیت‌ا... سیدحسن خمینی با بیان اینکه بزرگ‌ترین شعار انقلاب این است که فرهنگ نظام سرمایه‌داری و فرهنگ سوسیالیستی نمی‌تواند از دیدگاه ما درست و راهگشا باشد، افزود: بحران‌های عمیقی که در دنیای سرمایه‌داری و دنیاى کمونیسم حاکم بود، اندیشمندان جهان را به این نتیجه رساند که ایشان برای حل بحران معنویت برنامه‌‌ای ندارند‌.

مشکلات فرهنگی

سیدحسن خمینی در مورد راه حل مشکلات فرهنگی با تاکید بر اینکه انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی است، گفت: حل مشکلات فرهنگی نیازمند توجه به سه نکته است، نخست تولید صحیح محصول فرهنگى، دوم توزیع صحیح آن و سوم ایجاد تقاضاى حقیقى در مخاطب. اگر به هرکدام از این موارد توجه نکنیم نتیجه مطلوب به دست نمی‌آید. وی تصریح کرد: اگر در آستانه انقلاب پیام ما دنیا را گرفت، مرهون این است که ما یک تولید مناسب با آن روزگار داشتیم، من احساس می‌کنم مشکل امروز ما تولید بن‌مایه‌های فرهنگی نیست بلکه مشکل ما «عدم تولید متناسب» است. یادگار امام ادامه داد: این امر محتاج این است که متون را مطابق فهم مخاطب ترجمه کنیم و متوجه باشیم اگر با گروه‌های مختلف اجتماعی صحبت می‌کنیم سخن ما مطابق فهم او باشد و این امر نیازمند شناخت درست از مخاطب است. در حوزه فرهنگ انقلاب کارهای بزرگی انجام شده است، اما باید بیش از این به مخاطب توجه کرد، زیرا اگر مخاطب را نشناسیم و درد امروز جامعه را ندانیم توان نسخه پیچی برای او را نخواهیم داشت. وی با بیان اینکه خوب و بد محصولات فرهنگی و غیر فرهنگی با «برای» معنا می‌شود، گفت: چیزی که براى یک نفر خوب است ممکن است براى دیگرى مناسب نباشد. به همین دلیل باید مخاطب را بشناسیم و دوم اینکه اگر فکر می‌کنیم جامعه باید متوجه مطلبی شود آن را ساده سازی کنیم. سیدحسن خمینی نکته بعدی در کار فرهنگی را توزیع دانست و تصریح کرد: ممکن است مطالب خوبی تولید کنیم ولی نتوانیم توزیع کنیم، توزیع به معناى رساندن محصول فرهنگى به دست مخاطبى است که ظرفیت شنیدن دارد. اگر «زبان مخاطب را نمی‌شناسیم» و «مطلب مطابق نیاز او نیست» توزیع مناسبى صورت نگرفته است. البته مهم‌ترین مساله در امر توزیع فرهنگى این است که مخاطب به توزیع‌کننده اعتماد داشته باشد و اگر اعتماد به توزیع‌کننده محصول فرهنگی از دست برود یکی از بحران‌های حوزه فرهنگ پدید می‌آید. مخاطب باید شما را خیر‌خواه و توانا و صادق بشناسد. اگر مخاطب از ما اعتمادش بریده شد هر چه بگوییم، حتى اگر نیاز داشته باشد، آن را نمی‌پذیرد. وی تاکید کرد: برای پیشرفت فرهنگی در مرحله اول باید تولید کرد، اما در مرحله دوم مخاطب باید حاضر باشد تا محصول را استفاده کند، گرچه در پزشکی ممکن است بتوانید بیمار را به زور بستری کنید، در عرصه فرهنگ حتما باید مخاطب به سخن شما اعتماد کند. بنابراین، اگر خدای ناکرده جایی اعتماد شکست، من هرچه بگویم شما کمتر گوش می‌کنید.

ایجاد تشنگی

یادگار امام ایجاد تقاضا را سومین حوزه مهم در کار فرهنگی ذکر کرد و اظهار داشت: ممکن است محصول را تولید و ساده‌سازی کنیم و از همه ابزار توزیع هم استفاده کنیم، اما مخاطب خودش را دردمند نداند. در همین زمینه یکی از کارهای معلمان اخلاق این است که ایجاد تشنگی کنند. یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های «زیاد گفتن» این است که در افراد احساس سیرى کاذب پدید می‌آورد. خیلی وقت‌ها مشکل یک کار فرهنگی این است که سخن را بیش از حد می‌گوییم. وی ادامه داد: دومین نکته در تقاضای محصول فرهنگی این است که توجه داشته باشیم اخلاق نیاز درجه دوم انسانی است، کسی که شکمش گرسنه است اخلاق نمی‌فهمد و حتی دزدی برای او تجویز می‌شود، بنابراین مسائل فرهنگی بعد از تأمین نیازهای اولیه انسانی شکل می‌گیرد. اگر نتوانیم نیازهای اولیه مخاطب را فراهم کنیم، درد او آن چیزی نخواهد بود که ما برای آن درمان معرفى می‌کنیم. البته به این معنا نیست که همه افراد در اوج فقر بى اخلاقی مى کنند، زیرا هر قاعده‌ای مستثنا دارد. سیدحسن خمینی تصریح کرد: نکته بعدی برای اینکه بعضا تقاضا وجود ندارد این است که دنیای امروز دنیاى پر رقیبی است و فقط یک تولید‌کننده و یک توزیع‌کننده در میان نیست واگر رقبایی پیدا شدند که توانستند راست یا دروغ، با تبلیغات دروغین یا به صحت، بازار را از شما بگیرند، محصول شما بی‌مشتری می‌شود. وی گفت: تمایز دنیای معاصر با قبل این است که امروزه برای بی‌اخلاقی فلسفه بافی شده است، در گذشته اگر فردی فساد داشت می‌دانست که غلط است ولی می‌گفت غریزه‌ام بر عقلم چیرگی پیدا کرد، اما امروز ممکن است فرد نپذیرد که آنچه انجام مى‌دهد فاسد و غلط است. این امر باعث می‌شود که تقاضای فرد برای محصول فرهنگی کم شود یا از بین برود. یادگار امام تاکید کرد: البته شک نکنید که اساسا نگه داشته شدن دین به خاطر وجود شخص ما نیست و ما باشیم یا نباشیم دین و اخلاق حاضر و مستمر است. وی یادآور شد: امروزه با کسانی مواجه هستیم که خودشان را فاسد نمی‌دانند و این موضوع کار را سخت می‌کند، زیرا کسی که خودش را گناهکار نمی‌داند با شما همدلی نمی‌کند. باید هنجار واقعى را در مخاطب تبدیل به هنجار ذهنى و ناهنجاری عینى را تبدیل به ناهنجاری پذیرفته شده کنید.