آیا داعش از شرق به ایران حمله می کند؟/ چه تعداد داعشی در افغانستان است؟

تروریسم تکفیری در سال هایی خود را در منطقه بار دیگر عریان تر و وحشیانه تر معرفی کرد که همزمان با لشکرکشی آمریکا در ابتدای قرن بیست و یکم به عراق و تصرف این کشور بود. دیری نپاید که با شروع بیداری اسلامی در کشورهای خودکامه عربی، سوریه به محلی برای بازیگری و بازآفرینی نسلی از ترویست های تکفیری تبدیل شد که چهره ای بی رحمانه تر از خود در قالب گروه تروریستی داعش به نمایش گذاشتند. گروهی که رهبران آن از زندان «بوکا» تحت نظارت واشنگتن در عراق سر برآوردند. حتی مقامات آمریکایی چون هیلاری کلینتون به نقش آمریکا در پیدایش داعش اذعان کردند.

با سلحشوری و جوانمردی مردم عراق و سوریه و با حمایت های جمهوری اسلامی، داعش به پایان خط خود در سرزمین شام و عراق نزدیک شد ولی این پایان بازی داعش نبود. داعش همچون ویروس های تحت کنترل آمریکا به دنبال بدن دیگری برای انتشار می گشتند و قرعه به نام افغانستان افتاد. هرچند حضور داعش در این کشور به چند سال قبل باز می گردد ولی افزایش حملات خونین و ترورهای وحشیانه آنها در ماه های اخیر گویای سازماندهی و افزایش چشمگیر آنها در کشور همسایه شرقی ایران است.


رهبر معظم انقلاب در بیاناتی نسبت به حضور داعش در افغانستان هشدار داده و آمریکا را عامل اصلی آن برای بی ثبات سازی این کشور و توجیه حضور خود در منطقه دانسته است: «مان دست‌هایی که با ایجاد داعش، آن را ابزاری برای ظلم و جنایت علیه مردم در سوریه و عراق قرار داد، امروز پس از شکست در آن مناطق به‌دنبال انتقال داعش به افغانستان هستند و کشتارهای اخیر در واقع آغاز همین نقشه است. هدف امریکا از انتقال تروریست‌های داعش به افغانستان، موجه کردن ادامه حضور خود در منطقه و ایجاد امنیت برای رژیم صهیونیستی است.» (بیانات در 10 بهمن 1396)
قربانیان تاریخ تروریسم
افغانستانی ها قربانیانی هستند که چندین دهه است از جغد شوم تروریسم رها نیافته اند. القاعده و طالبان همواره در این کشور یکه تازان تروریسم بودند و حالا داعش نیز به جمع آنها پیوسته است.  حضور پررنگ داعش در ماههای اخیر با موجی از حملات انتحاری همراه بوده است. مسئولیت حمله تروریستی افغانستان را همچون بسیاری از حملات تروریستی ماه های قبل داعش بر عهده گرفته است. در هفته جاری در یک حمله تروریستی در نزدیکی یک دانشگاه نظامی در پایتخت افغانستان 11سرباز کشته و 16 سرباز نیز زخمی شده اند. این حمله دومین حمله تروریستی در کابل بود. روز شنبه نیز تروریست ها یک دستگاه آمبولانس پر از مواد منفجره را در نزدیکی وزارت کشور افغانستان منفجر کردند که در اثر آن 103 کشته و 235 زخمی به جا ماند. در طی هشت ماه گذشته بیش از 10 حمله تروریستی در افغانستان اتفاق افتاده است که در مجموع 437 کشته بر جا گذاشته اند. مردم این کشور بیشتر از گذشته ناامنی را احساس می کنند و نمی دانند با خروج از خانه آیا بار دیگر به خانه بازخواهند گشت یا نه. در سالی که داعش عراق و سوریه را درنوردیده بود، این گروه تروریستی نقشه جهانی خود را به عنوان خلافت اسلامی منتشر کرد که افغانستان به عنوان بخشی از ولایت خراسان در این نقشه جای داشت. داعش از زمان اعلام استان خوراسان در ژانویه 2015 که شامل بخش هایی از پاکستان، افغانستان، هند، بنگلادش و بخشی از کشورهای آسیای مرکزی می شود، نه تنها فرماندهان طالبان پاکستان را ترغیب کرد که با البغدادی بیعت کنند بلکه حافظ علی خان فرمانده طالبان پاکستان را به امیری استان خوروسان برگزید. فرماندهان داعش در افغانستان نیز در استان های شرقی افغانستان شامل بدخشان، نورستان، ننگرهار و در استان های جنوبی شامل قندوز، جوزجان و پروان سربازگیری می کردند.

اما حضور داعش در افغانستان با موانعی چون طالبان روبه رو بود. طالبانی که ورود یک رقیب ناسازگار را با اهداف و نفوذ خود ناهماهنگ می دانست. اختر محمد منصور یکی از رهبران سابق جنبش طالبان افغانستان در پیامی تشکیل گروه های جهادی جدید را در خاک افغانستان برای اسلام و مسلمانان و داعش زیانبار خواند و مغایر با اصول اسلامی و مسبب تفرقه در جنبش طالبان دانسته بود. وی در پیامی به داعش عنوان کرده بود: "طالبان هرگز  اجازه هیچ گونه فعالیت جهادی تحت لوای دیگر گروه ها را در خاک افغانستان نخواهد داد و در صورتی که افراد مرتبط با داعش مشکلاتی را برای طالبان در افغانستان ایجاد کنند، طالبان نیز ناچار به واکنش خواهد شد."  اختر محمد منصور در می 2016 توسط پهپاد آمریکایی کشته شد! همچنین حساسیت های نسبت به حضور داعش در افغانستان همزمان با جنایت های این گروه در عراق و سوریه، باعث شد تا این گروه در سال های قبل رشد چشم گیری نداشته باشد ولی این به معنای عدم گسترش تدریجی آن و افزایش فعالیت ها با کاهش قدرت در سوریه و عراق نبود. یک اصل وجود دارد: این قدرت سلاح داعش نیست که آنها را به پیش می برد، بلکه تفکر داعشی نیز در آنها رشد کرده است که پس از اشغال منطقه ای به سختی می توان آنها را از آنجا بیرون انداخت.

داعش گروهی است که نباید از بین برود بلکه باید از بدنی به بدن دیگر منتقل شود. این را آمریکا قصد دارد با قدرت بیشتری به پیش ببرد. داعش در سرزمین های شرقی ایران می تواند گزینه ای مناسب جهت تهدید منافع کشور باشد. تهدیدی که نه ایران و افغانستان بلکه کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان، چین و ازبکستان را نیز شامل می شود. مرز های ناامن و بدون کنترل افغانستان بهترین مسیر برای پیوستن افراد از کشور های خارجی به این گروه تروریستی است. در آبان ماه سال 1394 بود که نیروهای داعش تصاویری از لشکری به نام «جلال الدین حقانی» منتشر کردند. حقانی از رهبران تروریست شبکه حقانی در افغانستان و پاکستان بود که در سال 2014 کشته شد. داعش نام لشکر جدید خود را از حقانی الهام گرفت تا بتواند جوانان و افراد بیشتری را از افغانستان و پاکستان به سوی خود جذب کند. در تصاویری که از گروه جلال الدین داعش در افغانستان منتشر شد، افرادی با سنین پایین نیز مشاهده می  شدند که جذب پروپاگاندای داعش شده بودند. گروهی که به نظر می رسد در ماههای اخیر با سرعت بیشتری و با حمایت های خارجی در حال گسترش عملیات های مرگبار خود در سراسر افغانستان است.

به هر حال داعش سرزمین افغانستان را که همچنان درگیر اختلافات قومی و مذهبی و کینه توزی های شیعه و سنی است برای فعالیت بیشتر جهت افزایش ناامنی و بی ثباتی انتخاب کرده است. در این میان کشورهایی چون آمریکا نیز با سرمایه گذاری بر این تحولات موج سواری جدیدی را در منطقه آغاز خواهد کرد. از سوی دیگر تجهیز مالی و نظامی داعش از سوی عربستان و پاکستان غیرقابل اجتناب است. عربستان براساس اهداف خود جهت ناامن کردن مرزهای شرقی ایران در کنار آمریکا قرار گرفته و پاکستان نیز که چندین دهه است با افغانستان اختلافات عمیقی دارد، به عنوان تسهیل کننده ارسال کمک ها فعال خواهد بود.

نگرانی از حضور داعش در افغانستان تنها محدود به ایران نیست و روسیه نیز از هجوم نیروهای داعش به این کشور خبر داده است. ضمیر کابلوف نماینده ویژه پوتین در افغانستان در 10 دیماه سال جاری در مصاحبه با اسپوتنیک گفته بود: « کابلوف در مصاحبه با «اسپوتنیک» گفته بود: براساس برآوردهای ما شمار تروریست‌های داعش در افغانستان بیش از 10 هزار نفر است و با توجه به کوچ حضور جنگجویان جدید از عراق و سوریه در این کشور تعداد این تروریست‌ها در حال افزایش است.»

شکست داعش در عراق و سوریه همراه بود با انتقال نیروهای داعش توسط آمریکا به مناطق جدید. انتقالی که حتی خبرگزاری بی بی سی مستندات آن را منشتر کرد و این نشانه ای خطرناک از ناامن سازی مناطق جدید بود. براساس شواهد نیروهای داعش عرب زبان در کشورهایی چون لیبی، سومالی و یمن حضور پیدا کرده اند و نیروهای غیرعرب زبان مانند افغانستانی ها، پاکستانی ها، ازبک ها، تاجیک ها و چچنی ها به آسیای میانه و آسیای شرقی به خصوص افغانستان منتقل شده اند. در درون ولایتی خودخوانده خوراسان توسط داعش، افغانستان جایگاه ویژه ای دارد. این گروه در ولایت هایی چون ننگرهار، هلمند، بدخشان و فاریاب تمرکز بیشتری دارد چرا که داعش می تواند در این مناطق به دلیل منابع مالی طبیعی مانند مواد مخدر، ذخایر مالی خود را افزایش دهد و در صورتی که نتواند از سرپل های غربی و منطقه ای خود تسلیحات و تجهیزات دریافت کند به راحتی از این ثروت ها برای حفظ قدرت خود بهره ببرد. حضور گسترده داعش در منطقه شرق ایران می تواند تهدیدات جدیدی را علیه مرزهای کشور و برخی از مناطق مرزی ایران ایجاد کند ولی ایران در دو سال قبل نیز نسبت به این حضور هوشیار بود و هشدارهایی درباره آن داده بود. این هشدارها در حالی بود که تهران اقدامات امنیتی و اطلاعاتی خود را نه تنها در غرب بلکه در مناطقی چون شرق کشور و به خصوص مرزهای مشترک با افغانستان و پاکستان افزایش داده است.

داعش در اوج قدرت خود در عراق و سوریه هرگز نتوانست تهدید جدی علیه مرزهای ایران ایجاد کند و به نظر می رسد با افزایش حضور داعش در مرزهای شرقی، تهران به طور رسمی محدوده امنیتی و هشدار نزدیکی عناصر داعش را به کیلومترها به آنسوی مرزها بکشاند تا براساس این خط قرمزها از هرگونه تحرک جدی تروریست ها جلوگیری کند و هزینه ماجراجویی آنها را افزایش دهد. به هر حال از اهداف اولیه تجهیز تروریست های تکفیری داعش در منطقه شرق آسیا بی ثبات سازی مرزهای شرقی ایران است که این امر هوشیاری بالای نیروهای اطلاعاتی و امنیتی را می طلبد که به خاطر حضور نیروهای بومی افغانستانی و تاجیکی در میان تروریست های داعش، ابعاد مقابله با آنها را پیچیده تر می سازد.