آیا تلفن همراه عامل سرطان است؟

تلفن همراه در برخی رسانه‌ها به عنوان عامل خطرناک بیماری مثل سرطان معرفی شده، در حالی که تاکنون هیچ مدرک علمی ارائه نشده است که در آن تلفن همراه عامل به وجود آورنده تومورهای مغزی و یا دیگر سرطان‌ها در بشر معرفی شده باشد. اجماع جهانی دانشمندان بر آن است که سیگنال‌های ضعیف و کم‌توان تولیدشده به وسیله تلفن همراه انرژی کافی برای تاثیر بر مواد ژنتیکی را ندارد.

از طرفی برخی معتقدند زندگی در نزدیکی محل نصب BTS (ایستگاه‌های تقویت سیگنال‌های تلفن همراه) خطرناک است. در صورتی که معمولا شدت سیگنال‌های رادیویی در منازل مسکونی مجاورBTS ‌ها از سخت‌گیرانه‌ترین حدود راهنماها و استانداردهای بین‌المللی هم کمتر است. تنها در نقاط خیلی نزدیک به آنتن‌ها ممکن است شدت سیگنال‌های رادیویی  نزدیک حد این پرتوها باشد. در اغلب موارد ایستگاه‌ها برروی ساختمان‌های بلند نصب می‌شوند و شدت پرتوهای رادیویی در محل استقرار مردم، از یک درصد حدود پرتوگیری از پرتوهای رادیویی طبق استانداردهای بین‌المللی هم کمتر است.

در مراکز درمانی به علائم هشدار تلفن همراه توجه کنید

البته ممکن است در بیمارستان‌ها در مورد استفاده از تلفن همراه محدودیت‌هایی وجود داشته باشد. دلیل این موضوع این است که سیگنال‌های رادیویی ارسالی توسط تلفن همراه ممکن است در فاصله‌های کم با وسائل و تجهیزات پزشکی تداخل ایجاد کند و باعث اختلال در عملکرد آنها شود. بنابراین توصیه می‌شود در مراکز درمانی به علائم هشدار و دستورالعمل راهنما در مورد تلفن همراه توجه شود.

برخی ممکن است تصور کنند که استفاده از تلفن همراه برای افرادی که از ضربان‌ساز مصنوعی قلب (Pacemaker) استفاده می‌کنند، خوب نیست؛ باید توجه داشت انواع ضربان‌ساز قلب در برابر سیگنال‌های رادیویی دارای سطوح ایمنی متفاوتی هستند، بنابراین افرادی که از ضربان‌ساز مصنوعی قلب استفاده می‌کنند و مایل به استفاده از تلفن همراه نیز هستند، باید از توصیه‌های متخصص قلب خود پیروی کنند.

بر اساس اطلاعات سایت سازمان انرژی اتمی، در صورت استفاده افراد دارای ضربان‌ساز مصنوعی قلب (Pacemaker) از تلفن همراه توجه به توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) می‌تواند راهنمای خوبی باشد. از جمله اینکه همواره فاصله ۱۵ سانتیمتری بین گوشی همراه و ضربان ساز مصنوعی قلب حفظ شود، از گذاشتن تلفن همراه در نزدیکی ضربان‌ساز مصنوعی مثلا در جیب خودداری شود، همچنین با مراجعه به راهنمای ضربان‌ساز مصنوعی قلب و اطلاع از سطح پرتورهای RF که در آن اختلال ایجاد نمی‌کند و نیز مراجعه به راهنمای تلفن همراه و اطلاع از سطح امواج RF تولیدی آن، اطمینان حاصل شود که کاربرد تلفن همراه ایجاد ریسک نمی‌کند.

اما درباره اینکه تلفن همراه برای کودکان می‌تواند چه مشکلاتی داشته باشد؛ باید توجه شود که تلفن‌های همراه اسباب‌بازی نیستند و بهتر است والدین در موارد لازم و در صورت ضرورت، تلفن همراه را در اختیار کودکان قرار دهند. در حال حاضر استفاده از تلفن همراه برای کودکان ممنوعیتی ندارد، ولی بهتر است سطح دسترسی و مدت کاربرد محدود شود.

محصولات جانبی تلفن‌های همراه چقدر بازدارنده‌اند؟

تلفن‌های همراه با رعایت استانداردهای ایمنی طراحی و ساخته می‌شود؛ با این حال محصولات جانبی تلفن‌های همراه، از جمله حفاظ‌های موبایل، باطری‌های مخصوص و یا برچسب‌هایی وجود دارد که سازندگان آن ادعا می‌کنند با کاربرد آنها، جذب امواج تلفن‌های همراه کاهش می‌یابد. با وجود این، تاکنون هیچ دلیل علمی وجود ندارد که تایید کند این حفاظ‌ها قادر به کاهش شدت پرتوگیری ناشی از امواج الکترومغناطیسی هستند. همچنین باطری‌ها و کارت‌هایی تولید شده که ادعا می‌شود با ایجاد نویز اثرات پرتوهای تلفن‌های همراه را خنثی می‌کنند. اما پایه علمی این ادعا به وسیله مجامع علمی تایید نشده و انجمن آزمایشگاه‌های مستقل اروپا آن را تایید نکرده است.

سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند با کاهش مدت زمان مکالمه و استفاده از هندزفری جهت افزایش فاصله گوشی از بدن، میزان جذب انرژی از امواج رادیویی تابشی از تلفن‌های همراه را کاهش دهید اما در حال حاضر هشدار خاصی در ارتباط با کاربرد تلفن‌های همراه ضرورت ندارد.

البته با توجه به اینکه ریسک کاربرد تلفن همراه هنوز دقیقا معلوم نیست، نمی‌توان اظهار کرد که استفاده از هندزفری ریسک را کاهش می‌دهد بلکه می‌توان گفت به دلیل افزایش فاصله تلفن تا سر می‌تواند باعث کاهش مقدار انرژی جذب‌شده از میدان‌های رادیویی تلفن‌های همراه در ناحیه سر شود. هندزفری را می‌توان برای راحتی در مکالمه با تلفن‌های همراه به کاربرد. از طرفی ممکن است در صورت قراردادن تلفن همراه در محل نامناسب جذب انرژی در بافت‌های دیگر مانند کمر که تلفن در نزدیکی آنها قرار می‌گیرد، افزایش یابد.

همچنین برخی تولیدکنندگان لوازم جانبی تلفن‌های همراه ادعا می‌کنند می‌توانند سر را در مقابل پرتو رادیویی محافظت کنند، اما با توجه به این‌که خطرات میدان‌های رادیویی تلفن‌های همراه هنوز اثبات نشده است، نمی‌توان ادعای سازندگان این‌گونه لوازم جانبی برای تلفن‌های همراه را منطقی دانست. بعضی از این لوازم چیزی به جز یک غلاف فلزی که تلفن را پوشانده، نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که این‌گونه لوازم آن‌طور که در تبلیغات آنها ادعا می‌شود مفید نیستند و حتی بعضی از آنها می‌توانند در عملکرد صحیح تلفن اختلال ایجاد کنند و سبب افزایش انرژی دریافتی شوند.

آیا حدودی برای پرتوگیری امواج رادیویی وجود دارد؟

در بسیاری از سازمان‌ها و کشورها استانداردهایی برای پرتوگیری از امواج رادیویی و مایکروویو تدوین شده است. این استانداردها حدود را برای پرتوگیری شاغلان و مردم ارائه داده‌اند. در ایران نیز، استاندارد ملی با عنوان «حدود پرتوگیری پرتوهای غیریونساز» با کد مصوب ۸۵۶۷ در سال ۱۳۸۵ توسط کارشناسان امور حفاظت در برابر اشعه کشور به تصویب موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران رسیده است. این استاندارد براساس آخرین یافته‌های بین‌المللی که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت است، تنظیم شده و از سایت رسمی سازمان انرژی اتمی ایران قابل دسترسی است.

با توجه به شدت بسیار کم میدان‌های الکترومغناطیسی اطرافBTS ‌ها در محل‌های استقرار مردم، اندازه‌گیری مرتب میدان‌های اطراف هزاران آنتن در سطح کشور توسط کارشناسان امور حفاظت در برابر اشعه ضرورت ندارد. این امور تجهیزات اندازه‌گیری مورد نیاز برای تخمین سطح پرتوگیری رادیویی در مردم و شاغلان را در اختیار دارد و کارشناسان براساس ضوابط مشخص‌شده، پرتوهای اطراف BTSها را اندازه‌گیری و کنترل می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که دارندگان مجوز یا پروانه برای نصب BTSها مقررات مربوطه را رعایت می‌کنند.

در نهایت اگرچه هنوز داده علمی اثبات شده‌ای مبنی بر خطرناک‌بودن تلفن همراه در دست نیست اما همه افراد می‌توانند با رعایت دو نکته پرتوگیری از امواج رادیویی اطراف آن را به حداقل ممکن کاهش دهند: کاهش مدت مکالمه و استفاده از هندزفری برای مکالمات طولانی و قرار دادن گوشی در حداکثر فاصله از بدن در مدت مکالمه؛ زیرا با افزایش زمان مکالمه، میزان انرژی جذب‌شده از میدان رادیویی افزایش می‌یابد.