عربستان در لبنان به دنبال چیست؟

به گزارش ایرنا، پس از استعفای جنجالی «سعد الحریری» از نخست وزیری لبنان که سیزدهم آبان ماه 96 به صورت ناگهانی از ریاض و از طریق تلویزیون های اعلام شد، تنش میان لبنان و عربستان سعودی به طور بی سابقه ای اوج گرفت.

بسیاری از مقام های لبنانی حتی جریان های سیاسی همسو با عربستان سعودی، این استعفا را تحت فشار عربستان دانستند. «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان با دادن یک فرصت محدود به ریاض، تهدید کرده بود که در صورت بازنگشتن نخست وزیر کشورش به بیروت، این مساله را از طریق مجامع بین المللی پیگیری می کند.

«نهاد المشنوق» وزیر کشور لبنان و از رهبران حزب المستقبل (وابسته به الحریری) در واکنش به خواسته عربستان برای سفر اعضای خانواده الحریری و اعضای حزب او به ریاض برای بیعت با «بهاء الحریری» برادر سعد، گفته بود: در لبنان همه چیز با انتخابات معین می شود و ما گله گوسفند نیستیم که کسی با ما اینگونه رفتار کند.

در نهایت پس از فشار لبنان و میانجیگری برخی کشورها از جمله فرانسه، الحریری به بیروت بازگشت و پس از چند روز، استعفای خود را پس گرفت که این مساله بر گمانه زنی های بازداشت نخست وزیر لبنان در ریاض و اجبار او به استعفا قوت بخشید.

روابط ریاض و بیروت از آن تاریخ به سردی گرایید و دو کشور از پذیرفتن استوارنامه سفیر یکدیگر خودداری می کردند.

بعد از مدتی از افزایش یافتن این تنش ها، «نزار العلولا» به عنوان مسئول پرونده لبنان در دیوان پادشاهی سعودی، جایگزین «ثامر السبهان» شد که به مواضع تند خود ضد مقاومت معروف بود. السبهان بارها با حمله به حزب الله لبنان از آن به عنوان «حزب الشیطان» نام می برد.

در اوایل اسفند ماه سال گذشته نیز العلولا به عنوان فرستاده ویژه پادشاه عربستان به لبنان آمد و طی دو روز با مقام های ارشد این کشور و برخی از رهبران گروه های سیاسی دیدار کرد.

بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که سفر نزار العلولا به لبنان بیش از هر چیز با هدف تلاش ریاض برای بازسازی این روابط صورت گرفت. برخی نیز می گفتند یکی دیگر از اهداف سفر وی تلاش برای متحد ساختن احزاب جریان 14 مارس در رقابت های انتخاباتی این کشور بود که قرار است در روز ششم ماه مه (16 اردیبهشت) برگزار شود.

وی در این سفر پیام شفاهی پادشاه سعودی مبنی بر «حمایت عربستان از لبنان و حاکمیت و ثبات آن، و همچنین امیدواری به بهبود روابط دوجانبه بیروت و ریاض» را به عون رساند.

العلولا در نخستین دیدار یک مقام سعودی با سعد الحریری پس از سه ماه، از او برای سفر به ریاض دعوت کرد و الحریری به سرعت با پذیرش این دعوت، همان هفته به ریاض سفر کرد و با «سلمان بن عبدالعزیز» و «محمد بن سلمان» شاه و ولیعهد سعودی دیدار و گفت و گو کرد.

وی پس از این سفر در اظهار نظری، تردیدها درباره روابطش با عربستان سعودی را نادرست خوانده و گفته بود: خواهیم دید که چگونه عربستان از سعد الحریری و لبنان حمایت می کند.

مدتی از این سفر نگذشته بود که «ولید الیعقوب» سفیر عربستان در بیروت کمتر از چهار ماه از آغاز ماموریتش که البته بیشتر مدت آن را به علت عدم پذیرش استوارنامه اش از سوی بیروت در ریاض به سر می برد، از این سمت کنار گذاشته شد. رویدادی که کارشناسان آن را بی ارتباط با کاهش تنش در روابط دو کشور و نیز انتخابات پارلمانی پیش رو در لبنان ندانستند.

«ولید البخاری» در شرایطی به لبنان بازگشته بود که تا کمتر از 3 ماه پیش از برکناری الیعقوب، به عنوان کاردار، نفر اول سفارت سعودی به شمار می رفت که سرانجام در روز 30 نوامبر(9 آذر) در توئیتی با لبنانی ها وداع کرده بود.

البخاری با بازگشت به بیروت دیدارهای خود را از سرگرفت و فعالیت های خود را افزایش داد.

کاردار سفارت عربستان در بیروت همچنین روز نهم فروردین ماه، در حاشیه مراسم ورود بزرگترین هواپیمای جهان به فرودگاه بیروت که متعلق به هواپیمایی امارات بود، گفت: کشورش موضوع برداشته شدن هشدار امنیتی به گردشگران سعودی به لبنان را بررسی می کند.

برخی کارشناسان این موضع البخاری را ادامه روند ترمیم روابط دوجانبه ریاض و بیروت دانستند که یکی از ابعاد گل آلود شدن آن، کاهش زمینه سفر گردشگران کشورهای عربی خلیج به لبنان و نیز خروج بسیاری از پول های آنان از بانک های لبنان بود.

روز جمعه گذشته نیز البخاری به همراه «حمد الشامسی» سفیر امارات در نماز جمعه مسجد اموی بعلبک حاضر شد و پس از آن با مفتی اهل سنت آن منطقه، «حسین صلح» نامزد حزب المستقبل در حوزه انتخابیه «بعلبک-هرمل» و چند تن دیگر دیدار کردند. این دیدار با واکنش های مردمی بویژه در فضای مجازی روبرو شد و بسیاری با انتشار عکس شهدای ارتش لبنان و حزب الله و قربانیان حوادث تروریستی، اعلام کردند که حامیان تکفیری ها در اینجا جایی ندارند.

وی پیش از این با استاندار بعلبک-هرمل نیز در دفتر خود دیدار کرده بود.

در رویدادی مرتبط شهرداری بیروت در تصمیمی غیرمنتظره نام یک خیابان ساحلی در این شهر را «سلمان بن عبدالعزیز» نامگذاری کرد. الحریری در مراسم رسمی این نامگذاری گفت که بین لبنان و عربستان تاریخی ناگسستنی وجود دارد و البخاری نیز روابط دو کشور را مستحکم خواند.

این اقدام نیز با واکنش منفی گسترده از سوی مردم به ویژه جوانان لبنانی روبرو شد. در اعتراض به این کار هشتگ خیابان ننگ (#جاده_العار) ایجاد و به یکی از ترندهای توئیتر تبدیل شد. جوانان لبنانی همچنین با نصب تابلویی این خیابان را به «عهد التمیمی» دختر مبارز فلسطینی تغییر نام دادند.

بعد از مراسم رسمی نامگذاری خیابان ملک سلمان نیز یک دیدار خصوصی پنج نفره میان نزار العلولا، ولید البخاری، سعد الحریری، «سمیر جعجع» رئیس حزب «نیروهای لبنانی» و «ولید جنبلاط» رهبر حزب سوسیالیست ترقی خواه در هتل فنیسیای بیروت شکل گرفت که البته از محتوای آن خبری منتشر نشد.

روزنامه «الاخبار» در مقاله ای نوشت که باید به این دیدار توجه ویژه ای داشت، زیرا این دیدار در سایه اتفاقات داخلی و بین المللی صورت می گیرد و نخست یادآور اوج مداخله گری عربستان پس از ترور «رفیق الحریری» در سال های 2005 تا 2009 است و دوم اینکه این سفر فرستاده ویژه دربار سعودی دیگر آن کینه سابق را ندارد و از منطق خاصی پیروی می کند.

روزنامه «المُدن: نیز نوشت: این سیاست جدید عربستان در لبنان است: متحدان و گردشگری.

العلولا در سفر اخیر خود که به بهانه پرده برداری از نام این خیابان انجام شد، این جلسه را ترتیب داد تا پس از مدت ها سه متحد ریاض را به هم نزدیک کند. سمیر جعجع، دیدارش با سعد الحریری را «آغازی دوباره» خواند.

پس از ماجرای استعفای الحریری، وی بارها ملاقات با جعجع را رد کرده و یک بار در اظهار نظری گفته بود که «بعدا نام کسانی که در ماجرای ریاض از پشت به من خنجر زدند را اعلام خواهم کرد»، اما هیچ گاه چنین اتفاقی نیفتاد.

ناظران سیاسی از جعجع و «اشرف ریفی» (هم حزبی سابق الحریری که به دلایل مواضع تندش حالا از او جدا شده است) به عنوان کسانی یاد کردند که با زد و بند با سعودی ها، مقدمات کنار زدن او از نخست وزیری را ترتیب داده بودند.

در ادامه تحرکات کاردار سفارت عربستان در بیروت یکشنبه گذشته وی به دیدار ولید جنبلاط رفت.

وی دیروز (جمعه) نیز، به همراه محمد الشامسی سفیر امارات، «نزیه النجاری» سفیر مصر، «کریم بودالی» سفیر تونس، «علی العامری» سفیر عراق، «محمد اکرین» سفیر مغرب و «عبدالله الدعیس» سفیر یمن به شهر طرابلس رفت. آنها پس از اقامه نماز جمعه در مسجد «المنصوری الکبیر» این شهر، به بازار و بندر طرابلس نیز رفتند.