دنده معکوس کاخ سفید برای انزوا

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، دونالد ترامپ که در ژانویه 2017 بر مسند ریاست بر کاخ سفید تکیه زد، تنها پس از چند روز و در نخستین اقدام خود در راستای شعار «آمریکا اول»، توافقنامه تجارت آزاد آسیا-پاسفیک که یکی از پروژه‌های محبوب باراک اوباما رئیس جمهوری پیشین آمریکا بود را لغو و خروج این کشور را اعلام کرد.

توافقنامه «تی تی پی» با خروج آمریکا، یکی از کشورهای مهم خود را از دست داد اما هر چه باشد، 11 کشور باقیمانده (مالزی، برونئی، سنگاپور، ویتنام، استرالیا، کانادا، شیلی، ژاپن، مکزیک، نیوزیلند و پرو )، همچنان بیش از 13 درصد از توان اقتصادی جهان را نمایندگی می‌کنند و ژاپن سومین قدرت اقتصادی جهان محسوب می‌شود.

** توافق آب و هوایی پاریس

در دوم ژوئن 2017 و نزدیک به چهارماه پس از نخستین خروج از توافقنامه بین المللی، ترامپ به بهانه آن که توافق آب و هوایی پاریس با منافع ملی آمریکا مغایرت دارد، اعلام کرد که از این توافق خارج می شود. در حالی که باراک اوباما رئیس جمهوری قبلی آمریکا آن را امضا کرده بود.

ترامپ اضافه کرد که خروج از این توافق، صنایع زغال سنگ و نفت را رونق خواهد بخشید. 

روز جمعه 4 اوت 2017 ، آمریکا طی نامه‌ای به سازمان ملل متحد، به طور رسمی تصمیمش را برای خروج از معاهده اقلیمی پاریس اعلام کرد. در نامه وزارت خارجه آمریکا تصریح شده است که واشنگتن تا زمان خروج نهایی از این پیمان در 2019 در مذاکرات مربوط به این معاهده جهانی حاضر خواهد شد.

در اواسط ماه ژوئن و همزمان با سفر ترامپ به پاریس، رئیس جمهوری آمریکا گفت که از گفت وگو درباره یک توافق نامه اقلیمی دیگر که منصفانه و متضمن منافع آمریکا باشد، استقبال می‌کند.

با این وجود، امضا کنندگان برجسته معاهده پاریس در واکنش به این سخنان رئیس جمهوری آمریکا از تکرار ناپذیر بودن مذاکرات سخن گفتند؛ چرا که مذاکرات برای توافق پاریس که در سال 2015 نهایی شد، خود ده‌ها سال به طول انجامیده بود.

مخالفت یک طرفه آمریکا با این پیمان حتی در بیانیه پایانی نشست سران کشورهای اقتصادی جهان که اوایل ماه ژوئیه 2017 در هامبورگ آلمان برگزار شد نیز مورد توجه قرار گرفت و رهبران گروه 20 تاکید کرده بودند که پیمان پاریس 'بازگشت ناپذیر' است.

**پیمان نفتا

پیمان نفتا یا توافق تجارت آزاد در سال 1994 بین سه کشور آمریکا، کانادا و مکزیک اجرایی شد. ترامپ در طول رقابت‌های انتخاباتی به شدت از این توافق انتقاد کرد و وعده داد، از آن خارج شود. او پس از ریاست‌جمهوری مذاکره در مورد اصلاح توافق را آغاز کرد.

سرمایه داران آمریکایی معتقدند با اجرای این پیمان از سال 1994، صدها میلیارد دلار از سرمایه های آمریکایی به کانادا و مکزیک منتقل شده و صدها هزار شغل در آمریکا از بین رفته است.

آنان همچنین تاکید دارند که به دلیل هزینه پایین تولید به ویژه در مکزیک، کالاهای ساخته شده در این کشور با قیمت پایین تر در اختیار مصرف کنندگان امریکایی قرار می گیرد که در نهایت باعث افت تولید در آمریکا، افزایش میزان بیکاری در این کشور و از همه مهم تر، ایجاد کسری تراز بازرگانی با کانادا و مکزیک می شود.

ترامپ هشدار داده است که اگر نفتا تغییرنکند، امریکا از بزرگترین پیمان تجارت آزاد جهان خارج خواهد شد.

تغییر در سازوکار حل و فصل اختلافات و اصلاح درباره مالیات بر صادرات خودروها عمده ترین خواسته های طرف امریکایی در مذاکرات برای تجدید نظر در «پیمان نفتا» عنوان شده است که البته تاکنون این درخواست ها مورد موافقت نهایی کانادا و مکزیک قرار نگرفته است.

**برجام

در راستای توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران، در سه‌شنبه 23 تیر 1394 (14 ژوئیه 2015) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه 1+5 (شامل چین،فرانسه، روسیه، پادشاهی متحد بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) برنامه جامع اقدام مشترک منعقد شد.

مذاکرات رسمی برای برجام با پذیرفتن توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران در نوامبر 2013 شروع شد و کشورهای عضو این مذاکرات، به مدت 20 ماه درگیر گفت و گو درباره بند بند این مفاد بودند.

این توافقنامه که به امضای رئیس جمهوری سیاه پوست آمریکا رسیده بود نیز مورد غضب رئیس جمهوری نژادپرست آمریکا قرار گرفت و پس از 15 ماه از ریاست جمهوری دونالد ترامپ، در هشتم ماه مه به طور رسمی اعلام شد که آمریکا دیگر در این توافق نخواهد بود و تحریم های ثانویه که به موجب برجام اسقاط شده بود، برخواهند گشت.

متعاقب این اقدام، ایران و دیگر امضا کنندگان توافقنامه اعلام کردند که بدون آمریکا این توافق را ادامه خواهند داد و تلاش ها بر این شکل گرفت که کشورهای دیگر بتوانند در برابر تسری قوانین داخلی خود به جامعه بین المللی و اقدامات یکجانبه آمریکا مقابله کنند.

از این رو، اروپا، چین و روسیه اعلام کردند که حاضرند بهای خروج آمریکا از این توافق را بپردازند و این توافق را برای خود حیثیتی دانستند که در صورت شکست، استقلال آنها نیز به مخاطره خواهد افتاد.

**جنگ تجاری

دونالد ترامپ که وعده داده بود با افزایش تعرفه فولاد و آلومینیوم از صنایع فلزات کشورش دفاع کند در هشتم ماه مارس در حالی که گروهی از کارگران صنایع فولاد پشت سر او ایستاده بودند، متن این فرمان اجرایی را امضا کرد. 

وی دفاع از صنایع داخلی و شعار 'آمریکایی بساز و آمریکایی بخر' را یکی از اصلی‌ترین محورهای انتخاباتی خود قرار داده بود و بسیاری از مردم آمریکا نیز بر همین مبنا به او رای دادند.

این در حالی است که کارشناسان مسائل اقتصادی پشتوانه نظری این تصمیم ترامپ را 'کهنه و ناکارآمد' ‌خواندند و نسبت به آغاز یک جنگ تجاری میان ایالات متحده و اقتصادهای بزرگ جهان همچون چین و اتحادیه اروپا، هشدار دادند.

از سوی دیگر، چین که بزرگترین تولیدکننده فولاد در جهان است گفته بود در صورت افزایش تعرفه‌ها از سوی آمریکا این کشور هم 'اقدامات مناسب و ضروری' اتخاذ خواهد کرد.

ونگ یی وزیر خارجه چین تاکید کرد پکن و واشنگتن باید به سوی شراکت تجاری گام بردارند نه رقابت تجاری.

اتحادیه اروپا هم با انتقاد جدی از اظهارات ترامپ تاکید کرد تمهیداتی برای مقابله با آمریکا در نظر گرفته که از جمله آنها افزایش تعرفه بر برخی از کالاهای صادراتی آمریکا به محدوده یورو خواهد بود.

با این حال، چهل و پنجمین رئیس جمهوری آمریکا در 31 ماه مه 2018 میلادی اعلام کرد معافیت مالیاتی کانادا، مکزیک و اتحادیه اروپا برای ورود آلومینیوم و استیل به ایالات متحده ی آمریکا برداشته می شود و از این به بعد این کشورها باید 25 درصد مالیات استیل و 10 درصد مالیات آلومینیوم پرداخت کنند.

این تصمیم ترامپ هم همچون سایر اقدامات یکجانبه کاخ سفید با واکنش طرف های مقابل مواجه شد؛ جاستین ترودو نخست وزیر کانادا به این تصمیم واکنش فوری نشان داد و اعلام کرد که این روند به هیچ وجه پذیرفتنی نیست و کانادا نیز بر روی 100 نوع کالای آمریکایی تعرفه های مالیاتی در نظر خواهد گرفت که از اول ژولای 2018 مصادف با «روز کانادا» اعمال می شود.

کریستیا فریلند وزیر خارجه کانادا نیز اعلام کرد دقیقا به همان میزان تعرفه‌های تحمیلی آمریکا، کانادا به میزان 16.6 میلیارد دلار کانادا، علیه فولاد، آلومینیوم و دیگر کالاهای آمریکایی تعرفه وضع می‌کند و علیه این اقدام غیر قانونی آمریکا به سازمان تجارت جهانی و شورای نفتا هم شکایت خواهد کرد.

این اقدام تجاری کانادا اولین مورد در نوع خود بعد از جنگ های جهانی است. 

جاستین ترودو در پاسخ به این سئوال که آیا کانادا جنگ تجاری با آمریکا آغاز کرده است، گفت ما از مدت ها پیش گفته بودیم برای هر تصمیمی آماده ایم و در مقابل هر تصمیمی واکنش جدی و صحیح نشان خواهیم داد.

ترودو همچنین گفت که اعمال تعرفه های جدید در حالی که مذاکرات نفتا متوقف شده است و معلوم نیست به کجا ختم شود، بر روی کشوری که سربازانش همگام با سربازان آمریکایی در میدان های نبرد جنگیده اند به هیچ وجه پذیرفتنی نیست.

تعرفه های مالیاتی امریکا از امروز جمعه اول ژوئن اعمال می شود اما وزیر امور خارجه کانادا گفت این کشور برای اعمال تعرفه های مالیاتی بر روی کالاهای امریکایی یک ماه زمان در نظر گرفته است تا به رئیس جمهوری آمریکا فرصتی برای بازبینی تصمیمش بدهد.

وزیران خارجه فرانسه و آلمان و همچنین یونکر رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا به این مساله واکنش نشان دادند و تاکید کردند که در مقابله با این تصمیم، اقدام متناسب انجام خواهند داد.

اکنون با طرح شروط جدید ترامپ، توافق‌نامه 'نفتا' میان آمریکا، کانادا و مکزیک در آستانه فروپاشی قرار گرفته و آمریکا در آستانه خروج از نفتا قرار دارد. مذاکرات آمریکا و کانادا نیز متوقف شده است و نخست‌وزیر کانادا ضمن لغو سفر به آمریکا برای توافق نهایی گفت: عقل سلیمی در واشنگتن نیست.

**شناسایی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی

دیگر اقدام یکجانبه و خلاف مقررات بین المللی دولت جدید الورود کاخ سفید، شناسایی قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی بود. این اقدام با واکنش جدی 14 عضو شورای امنیت مواجه شد و این مساله در دستور کار این شورا قرار گرفت که با وجود دارا بودن حق وتو، آمریکا مانع از هر اقدامی از سوی شورای امنیت شد.

اما مجمع عمومی سازمان ملل متحد وارد عمل شد و با اکثریت آرا، این اقدام آمریکا محکوم شناخته و تعیین سرنوشت قدس به توافق نهایی دو طرف در مذاکرات صلح که زیر نظر سازمان ملل انجام می شود، منوط شد.

**کاهش کمک به سازمان ملل

دولت ترامپ که تصور می کند باید حق بیشتری در استفاده از تسهیلات سازمان ملل متحد برای دستیابی به اهداف خود داشته باشد، در ناکامی از استفاده ابزاری بیش از آنچه که تا کنون انجام می داده است به کاهش بودجه های کمکی این کشور به نهادهای سازمان ملل متحد روی آورد.

این اقدام نیز با واکنش های مختلف و همچنین جایگزین شدن دیگر کشورها در تامین هزینه های این سازمان ها که عموما کارهای بشردوستانه انجام می دهند، مواجه شد و تصمیم نابخردانه ترامپ که استراتژی خود را صلح از طریق قدرت تعریف کرده است، جایگاه این کشور را در بزرگترین نهاد بین المللی کاهش داد به گونه ای که بارها در یکسال گذشته شاهد انزوای این کشور در تصمیم گیری های بین المللی به خصوص در منطقه خاورمیانه بوده ایم.

**اقدام علیه روسیه

دیگر اقدامات شتابزده تندروهای کاخ سفید، مقابله با روسیه است تا شاید بتوانند از این طریق اتهام دخالت این کشور در انتخابات 2016 را کم رنگ کنند.

این مساله باعث شده است تا رقابت های پیشین این دو قدرت جهانی به تقابل کشیده شود و دولت ترامپ در آخرین اقدام خود که به دنبال طرح ادعای مسمومیت شیمیایی اسکریپال جاسوس پیشین روسیه در انگلیس انجام شد، 60 دیپلمات روسی از آمریکا اخراج شدند و دو کنسولگری این کشور هم تعطیل شد.

طرح مسایل دیگری همچون ارتباط دیپلماتیک با تایوان و دیگر مسایل محل اختلاف کشورها باعث شده است که این کشور در عرصه بین الملل روز به روز انزوای بیشتری را برای خود به ارمغان آورد.

به نظر می رسد جامعه بین الملل با نگاه به مجموع عملکرد 16 ماه گذشته کاخ سفید، این دولت را موقتی می دانند و سعی می کنند با آرامش و البته ایستادگی در برابر تصمیم های نامتعادل آن، دوران گذار را سپری کنند.

همچنین رفتار کشورهای مختلف، حکایت از آن دارد که سیاست «آمریکا اول» و رویاهای ریگانیسم در عمل ممکن نیست و آمریکا دیگر نمی تواند همچون گذشته در عرصه بین الملل یکه تازی کند.