چگونگی تشخیص لوازم بهداشتی و آرایشی تقلبی

این چالش از طرفی به واردکنندگان و تولیدکنندگان ضربه می‌زند و از طرفی هم سلامت مردم را هدف قرار می‌دهد، چراکه اکثر این اجناس که با قیمت‌های بسیار پایین هم در بازار عرضه می‌شود دارای کیفیت مناسب نبوده و بسیار هم آسیب رسان هستند. 

به همین بهانه با محمد بقایی، مشاور مدیر کل فراورده های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو در خصوص افزایش عرضه فرآورده های آرایشی و بهداشتی تقلبی و قاچاق گفت‌وگو کرده ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

فارس:‌ منظور از کالای تقلبی به صورت دقیق چیست؟

در تعریف عبارت تقلب یا آنچه که در زبان انگلیسی به آن Counterfeit می گویند، به قرار دادن کپی یک محصول، بجای محصول اصلی، به قصد فریب مشتری تقلب گفته می شود.  در حوزه بازرگانی، محصولات تقلبی به کپی جعلی از محصول واقعی اطلاق می گردد که فرایند تولید آن با هدف کسب سود انجام می شود و طیف گسترده ای از کالاهای تقلبی را می توان در بازارهای بسیاری از نقاط دنیا از جمله کشورمان در حوزه هایی نظیر پوشاک، ساعت، کیف و کفش، لوازم الکترونیکی، نرم افزار، قطعات خودرو، اسباب بازی، آثار هنری و فیلم ،لوازم آرایشی و بهداشتی و حتی دارو شامل می شود.

اگرچه پول کاغذی، کماکان محبوب‌ترین و رایج ترین محصول تقلبی جهان بشمار می آید اما حوزه دارو و لوازم آرایشی و بهداشتی به واسطه سودآوری بالا بخصوص در زمان جعل اقلامی نظیر ملکول های جدید و داروهای  خاص و کالاهای برندهای معروف آرایشی و بهداشتی که بخش اعظمی از قیمت مصرف کننده شان را بهره مالکانه یا رویالیتی تشکیل می دهد یا سهم بازار بالایی دارند ، نیز  از حوزه های مورد توجه قاچاقچیان و باند های جعل بین المللی است .

فارس:  مفهوم کالای قاچاق چیست؟

از سویی دیگر قاچاق، از لحاظ لغوی به معنای «کاری که پنهانی و با تردستی انجام شود» است و بر اساس تعریف کنوانسیون 1977 عبارت است از تقلب گمرکی که شامل گذراندن مخفیانه کالا به هر طریقی از مرزهای گمرکی است که بدان وسیله شخص موجب اغفال گمرک و فرار از پرداخت تمام یا بخشی از مالیات ها و عوارض مربوط به ورود یا صدور شده یا اجرای ممنوعیت ها و محدودیت های موضوع قانون امور گمرکی را نادیده گرفته و یا منافعی مغایر با قانون امور گمرکی به دست آورد.

فارس: کدام دسته در حوزه فرآورده های آرایشی و بهداشتی شیوع بیشتری پیدا کرده است؟

متاسفانه با نگاهی دقیق تر به بازار کالاهای آرایشی و بهداشتی، در بخشی که به اصطلاح به آن کف بازار یا مکان‌های عرضه در کوچه و بازار می گویند و نه داروخانه های کشور که تحت نظارت و کنترل کامل، منظم و دقیق سازمان غذا و دارو قرار دارند، در می یابیم این حوزه به‌شدت هم به کالاهای قاچاق آلوده است و هم لبریز از کالاهای تقلبی شده است.

فارس: آیا آمار خاصی در رابطه با واردات قاچاق و تقلبی وجود دارد؟

بر اساس اظهارات رسمی  حدود ٦٣ درصد از کل کالاهای موجود در سطح بازار آرایشی و بهداشتی، یعنی عددی معادل ٩٠ درصد کالاهای خارجی وارداتی در سطح عرضه در سیطره ی کالاهای قاچاق یا تقلبی است و تنها ده درصد از این کالاها به صورت قانونی وارد و عرضه می‌شوندو بر اساس آمار نیمه رسمی رقم کالای قاچاق و تقلبی در حوزه محصولات آرایشی و بهداشتی حدود ١.٥ میلیارد دلار است .

فارس: آیا این موضوع صرفا مختص به برندهای خارجی است یا اینکه در رابطه با محصولات داخلی هم دچار قاچاق و تقلب شده‌ایم؟

شاید انواع این معضل را در هفت بخش به این صورت بتوان دسته بندی کرد که  کالای اصلی با برند خارجی که قاچاق شده، کالای تقلبی ساخته شده از روی برندهای خارجی در داخل و زیر پله ایی، کالای قاچاق شده تقلبی ساخته شده در خارج، کالای تقلبی برند های داخلی ساخته شده در داخل و زیر پله ایی، کالای قاچاق تقلبی برندهای داخلی ساخته شده در خارج، کالاهای مجهولالهویه ( برندهای من درآوردی) تقلبی ساخته شده در داخل و زیر پله ایی، کالاهای قاچاق مجهولالهویه ( برندهای من در آوردی) تقلبی ساخته شده در خارج را یافت.

اگر نگاهی کارشناسانه به این هفت نوع کالای موجود در سطح بازار داشته باشیم باید بگویم در مجموع همه این کالاها به دلیل عدم طی نمودن مراحل واردات، عدم پرداخت عوارض و حقوق گمرکی و دولتی، تهدید اشتغال و کارآفرینی ( تهدید اشتغال فردی ، تهدید و خطرآفرینی برای سرمایه گذار قانونمند ...) بشدت ساختار اقتصادی و اجتماعی کشور را به مخاطره می اندازد .

فارس: کالای قاچاق و تقلبی به چه شکل سلامت مردم را مورد مخاطره انداخته است؟

خطر بزرگ آنجایی است که سلامت مردم و مصرف کنندگان بی اطلاع و فریب خورده را مورد تهدید  قرار می دهد . هر هفت دسته کالایی فوق به دلایل زیر می توانند برای سلامت حال حاضر مصرف کنندگان از یک سوی و سلامت طولانی مدت آنها از سویی دیگر مضر و خطرناک باشند ؛

*  تولید ، بسته بندی ، انبارداری و حمل و نقل این کالاها هرگز در شرایط استاندارد نبوده و نیست و لذا می تواند بسیار بسیار خطرناک بوده و تهدیدی جدی بر سلامت مصرف کنندگان باشد

* در اکثر مواقع بخصوص در کالاهای رنگی آرایشی همانند لاک ، رژ لب ، ریمل ، پنکیک...، به دلیل بسیار ارزان تر بودن از رنگهای صنعتی و آلوده به فلزات سنگین همانند جیوه ، سرب و آرسنیک استفاده می گردد که سرطانزایی اثبات شده داشته و  سلامت مصرف کننده را بخصوص در آینده به خطر می اندازد .

* در بسیاری از موارد بخصوص در کالاهای رنگی به دلیل ارزانی از حلال های بسیار خطرناک استفاده می‌شود که تهدیدی جدی است برای سلامت مصرف کننده فریب خورده.

* به علت عدم رعایت استانداردهای ذکر شده در بند یک متقلبین برای فرار از بروز آلودگی های احتمالی مجبورند یا از مقادیر بالای نگهدارنده و یا از انواع ممنوعه آن  استفاده نمایند که در هر دو صورت بسیار خطرناک است

فارس: روش‌های شناسایی کدام است؟

دنیا امروزه با افزایش سطح دانش و ارتقای تکنولوژی متاسفانه با قاچاقچیان و جاعلان طرف است که توان جعل بسیار دقیق کالاها را دارند که مشابهت فراوانی با کالای اصلی دارد، جاعلان به انواع ماشین های چاپ ، بسته بندی، طراحان زبده ، اسانس های مشابه... دسترسی دارند و در برخی از مواقع کالای جعل شده حتی برای تولید کننده اصلی کالا نیز در نگاه اول قابل شناسایی نیست و با بررسی تخصصی و کارشناسانه میتوان به تفاوتهای موجود پی برد .این معضل بخصوص زمانی جدی تر می‌شود که کالا احتمالا یا توسط وارد کننده رسمی تقلب و قاچاق گردیده است یا در کنار و همراه کالای اصلی و قانونی با حربه هایی خاص در سطح عرضه از جمله با استفاده از شتاب دهنده های فروش از جمله انواع و اقسام هدایا و تخفیفات فروخته میشود.

از این رو در اکثر نقاط دنیا سیستمهای نظارتی و حاکمیتی که وظیفه حفظ حقوق ملی و دولتی  یا وظیفه حفظ سلامت عموم جامعه را بر عهده دارند به سیستمهای کد گذاری و کدخوانی متعددیمجهز هستند که توان رهگیری کالا را در مبادی ورودی کشور ، انبار و سطح عرضه دارا می باشند .

خوشبختانه با استقرار سیستم نرم افزاری و یکپارچه نظارتی کالاهای سلامت محور یا همانTitac امروزه این امکان برای عزیزان حوزه نظارتی و حاکمیتی ما در ایران نیز فراهم شده است و هر چند شاید از امکانات این سیستم موجود به نحو مقتضی استفاده و بهره برداری نشده باشد اما امکان بهره گیری از آن مهیا می باشد .

بر چسب اصالت که بخشی از ابزار اصالت یابی و نظارتی است، یکی دیگر از مواردی است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد . آموزش عمومی مداوم و بیشتر در رسانه های دیداری و شنیداری نیز یکی دیگر از مواردی است که در این وادی می تواند کارساز باشد .

البته مبحث آموزش از مقوله هایی است که می تواند برای اصناف نیز در راستای ذکر خطرات احتمالی مصرف کالاهای فوق و ...صورت پذیرد.

یکی دیگر از موارد آموزشی لازم بیان کامل خطرات احتمالی مصرف چنین کالاهایی برای عامه مردم بخصوص در سطح آموزش و پرورش و دانشگاه های کشور است.

 فارس: توصیه شما به مصرف کنندگان چیست؟

به مصرف کنندگان عزیز توصیه میکنم:

١- برای خرید کالاهای فوق حتما به داروخانه یا فروشگاه های دارای پروانه و معتبر سابقه دار مراجعه ککند.

٢- در هنگام خرید به برچسب اصالت کالا توجه کافی کنند.

٣- هر گونه تفاوت قیمت معنی داری را یک هشدار جدی تلقی کنند و از خرید کالاهایی که با نمونه های اصلی آن تفاوت قیمتی فاحش دارند خودداری کنند.

٤- امروزه با وجود سیستم ها و موتورهای جستجو قابلیت جستجوی سریع نام صحیح کالا ، شکل واقعی و مشخصات لیبل ... با سرعت بالا فراهم است لذا حتما موارد فوق را برای اطمینان از اصالت کالا از طریق اینترنت جستجو نمایند.

٥- همواره به تاریخ تولید و انقضاء کالا توجه نمایند و هر گونه دستکاری را مد نظر قرار داده و از خریداری کالای فوق خودداری کنند.

٦- هر گونه تغییر بافت محصول  یا دو فاز شدن وعدم یکنواختی آن را یک نشانه جدی تلقی کنند و از خریداری آن بپرهیزند.