هشت فوریت پایتخت

به گزارش اقتصادنیوز بررسی‌ها از چینش آرای اعضای شورای شهر تهران برای انتخاب شهردار جدید پایتخت نشان می‌دهد: آرای خاکستری که در مرحله مقدماتی به سبد هیچ یک از دو نامزد راه یافته به مرحله نهایی نیامده بود پس از برگزاری جلسه هم‌اندیشی صبح روز گذشته به‌طور کامل به سبد شهردار منتخب ریخته شد. نکته مهم در بررسی آرای دیروز آن است که پیروز حناچی شهردار منتخب شورای شهر پنجم از ابتدای ورود به کارزار انتخابات تا فینال، یک تعداد رای ثابت(۱۱ رای) را در سبد خود حفظ کرده بود. اگرچه در ظاهر این‌طور به نظر می‌رسد که شهردار منتخب آرایی را در طول تمام مراحل انتخابات از دست نداده است اما واقعیت چیز دیگری است. به نظر می‌رسد در روز انتخابات حناچی بخشی از آرای ثابت خود در دور گذشته را از دست داده است. در مقابل عباس آخوندی از ۱۱ رای ثابت خود در مرحله مقدماتی فقط یک رای را از دست داد. مرتضی الویری عضو شورای شهر تهران با انتشار تصویر برگه رای خود در روز گذشته نشان داد که بر خلاف مرحله مقدماتی رای خود را تغییر و به سبد شهردار منتخب ریخته است. در واقع در مراحل قبلی به دلیل آنکه اعضا امکان انتخاب بیش از یک نفر را داشتند بخشی از آرا هم‌پوشانی داشت از این رو در مرحله فینال بخشی از آرای مربوط به این هم‌پوشانی، سهم آخوندی بود. در مقابل آرای اضافه شده به حناچی علاوه بر الویری چهار رای خاکستری بوده که در مراحل قبلی انتخابات یا در سبد حناچی ریخته نشده یا او گزینه اولشان نبوده است. چهره‌هایی که ترجیح دادند در آخرین لحظه به سمت او چرخش کنند.یکی از اعضای شورای شهر ترکیب آرای دیروز را معنا دار می‌داند و می‌گوید: این رقابت نزدیک نشان داد با وجود همه فشارها برخی اعضا حاضر نشدند از اصول حرفه‌ای عقب‌نشینی کنند وگرنه رای شهردار منتخب می‌توانست افزایش یابد.

برخی ناظران می‌گویند صف‌بندی دیروز حاصل ائتلاف جریان سرمایه‌داری دولتی و قبیله‌های سیاسی علیه اندیشه اقتصاد آزاد و رقابتی بود. به گفته برخی کارشناسان، شهردار منتخب با وجود روحیه حرفه‌ای و وجهه علمی در معرض آسیب‌هایی جدی از این صف بندی قرار دارد. زیرا فشارهای برخاسته از تفوق این نوع نگاه می‌تواند علاوه بر چالش‌های بیرونی شهردار منتخب را با مسائل درونی نیز مشغول کند. پیروز حناچی شهردار جدید پایتخت، فردی است که دست‌کم یک دوره در حوزه سیاست‌گذاری شهری به‌عنوان دبیر شورای عالی شهرسازی و طی یک‌سال اخیر نیز به‌عنوان معاون شهردار تهران در دو حوزه حضور داشته است. شهردار هجدهم پایتخت منتقد سرسخت سیاست‌های شهرداری تهران طی دوره ۱۲ سال گذشته محسوب می‌شود. از همین رو طی دو دوره نامزدی برای شهرداری پایتخت(بهار و پاییز ۹۷)، تبدیل شدن پایتخت به بزرگ‌ترین کارگاه ساختمانی و شهر سواره‌ها را به‌عنوان دو المان انحراف مدیریت شهری در دوره گذشته معرفی کرده بود. جالب آنکه محتوای این دو برنامه که در دو دوره اخیر انتخابات شهرداری تهران به شورای شهر ارائه کرده حول همین دو دیدگاه تدوین شده است. او فردی است که در روزهای افتتاح اتوبان دو طبقه صدر، با اشاره به تجربه کلانشهرهای توسعه یافته دنیا، نتیجه مطالعاتی را منتشر کرد مبنی بر آنکه سال‌هاست که در شهرهای توسعه‌یافته شهرداران برای افزایش تردد خودروهای شخصی به واسطه ساخت بزرگراه و تونل، فرش قرمز پهن نمی‌کنند و برای توسعه حمل و نقل عمومی و توسعه فضاهای عمومی، پل‌ها و بزرگراه‌های دو طبقه را تخریب و به پیاده‌راه و فضاهای سبز عمومی تبدیل کرده‌اند. آنچه حناچی برای اداره شهر تهران طی سال‌های باقی مانده از این دوره مدیریت شهری با شعار «شهری برای همه» تدوین کرده و به شورای شهر به‌عنوان برنامه عملیاتی خود ارائه کرده در قالب ۱۰ سیاست کلیدی قابل دسته‌بندی است اما آنچه بیش از ۱۰ سیاست اشاره شده در برنامه شهردار جدید اهمیت دارد فوریت‌‌های شهر تهران برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است(البته برخی از سیاست‌ها و فوریت‌ها با یکدیگر هم‌پیوندی دارند) که از دیدگاه کارشناسان شهری در کنار سیاست‌های تدوین شده باید به فوریت در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد. به اعتقاد کارشناسان شهری، مدیریت شهری پایتخت باید ۸ فوریت مهم را در دستور کار خود قرار دهد.

فوریت نخست، تکمیل خطوط ۶و ۷ مترو شهر تهران عنوان شده‌است. خط ۷ مترو یک بار در دوره گذشته مدیریت شهری افتتاح شد اما با روی کارآمدن تیم جدید مدیریت شهری، نتایج بررسی‌های جدید از میزان تکمیل تجهیزات این خط مترو، منجر به تعطیلی این خط مترو شد. طی دوره اخیر نیز بخشی از این خط مجددا افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است اما همچنان نیمه تمام است. در عین حال خط ۶ مترو نیز با وجود عزم راسخ برای افتتاح آن، هنوز نیمه‌تمام است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ناتوانی شهرداری طی ماه‌های گذشته در تامین کمترین بودجه موردنیاز (کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان) دلیل اصلی تاخیر در افتتاح این خط بوده است. از این رو کارشناسان شهری معتقدند شهردار جدید پایتخت باید هر چه زودتر وضعیت این دو خط مترو را تعیین تکلیف کند. به ویژه آنکه در حال حاضر تعداد زیادی از کارگاه‌های مترو در خط ۷، به حالت تعطیلی در‌آمده‌اند و همین موضوع منجر به واکنش‌های متعددی از سوی شهروندان به مدیریت شهری ناشی از رها کردن پروژه‌های نیمه‌تمام شهری شده است. فوریت دوم شهرداری، در حوزه آماده‌باش برای بارش‌های زمستانی و ایجاد وضعیت متفاوت برای ترافیک و آلودگی پایتخت است. در این زمینه کارشناسان پیشنهاد می‌دهند مدیریت شهری از یکسو باید هماهنگی‌های لازم با مراکز و مدیریت‌های موازی برای همراه‌کردن نیروهای پراکنده برای ایجاد آماده‌باش را انجام دهد و از سوی دیگر اقدامات و خدمات ویژه در معابر و خیابان‌ها برای کاهش آسیب‌های ناشی از بارش‌های فصل زمستان را آماده کند. فوریت سوم تعامل با بخش خصوصی برای جذب سرمایه و همچنین پیشبرد امور شهری است. طی یک‌سال گذشته مدیریت شهری طی دو دیدار با اعضای اتاق بازرگانی تهران تلاش کردند تا از فرصت حضور بخش خصوصی برای پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌های نیمه‌تمام همچون مترو و اتوبوس استفاده کنند اما تاکنون تزریق سرمایه بخش خصوصی به پروژه‌های شهری بالفعل نشده است. چهارمین فرصت استفاده از ظرفیت بازار سرمایه برای تامین منابع و درآمد است. انتشار اوراق بدهی، انتشار اوراق برای تکمیل مجتمع‌های ایستگاهی، اوراق مدیریت دارایی و واگذاری سهام شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری از جمله محورهایی است که شهردار جدید می‌تواند با استفاده از اهرم مالی تزریق شده از سوی آنها، خلق درآمد و منابع مالی جدید کند. در عین حال کارشناسان شهری پیشنهاد می‌دهند شهردار جدید تهران «تعامل غیرتشریفاتی و کاربردی با دولت» را به‌عنوان فوریت پنجم مدنظر قرار دهد. از دیدگاه آنها اگرچه ساده‌ترین مسیر برای ایجاد تعامل با دولت دریافت منابع نقدی است اما سخت‌ترین کار است. به گفته آنها هوشمندانه‌ترین مسیر برای برقراری یک تعامل موثر و سازنده آن است که شهرداری به دنبال تهاتر بدهی‌های دولت با مطالبات بانک‌ها از شهرداری و همچنین اعتبار گرفتن از دولت برای تامین اعتبار دوباره پروژه‌های حیاتی شهر با وام بانکی باشد.

پیگیری برای به نتیجه رساندن لوایح دوقلو(لایحه درآمدهای پایدار شهری که هم‌اکنون به مجلس رسیده و همچنین مدیریت یکپارچه شهری) اولویت دیگر است. تصویب و اجرایی شدن این دو لایحه می‌تواند نقش مهمی در پیشبرد مدیریت شهری در مسیری متفاوت از مدیریت شهری در دوره گذشته داشته باشد. اولویت دیگر، سبک‌سازی ساختار شهرداری است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بدنه فربه و حجیم شهرداری تهران از جمله عواملی است که منجر به ناکارآمدی و افزایش هزینه‌های جاری برای شهرداری شده است، از این رو شهردار جدید باید در مسیر اصلاح ساختار و چابک‌سازی بدنه شهرداری گام بردارد. نهایتا آشتی با پیمانکاران به‌عنوان ضلع سوم در اداره شهر(ضلع نخست شورا و شهرداری و ضلع دوم شهروندان مشارکت‌پذیر) به‌عنوان هشتمین فوریت کاری برای شهردار جدید شناخته شده است. چراکه شهرداری می‌تواند با اعتمادسازی میان خود و پیمانکاران روند تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و توسعه شهر را تسریع کند.

در کنار فوریت‌های برشمرده شده از سوی کارشناسان، پیروز حناچی شهردار جدید پایتخت در برنامه خود به شورای شهر ۱۰ سیاست کاری را از جمله محورهای اصلی برای اداره شهر تهران معرفی کرده است. یکی از سیاست‌های تاکید شده در این برنامه «پایان دادن به غلبه سواره بر پیاده در شهر» است. در قالب این سیاست، به محدود شدن جریان احداث پروژه‌های بزرگراهی و تقویت سهم حمل و نقل عمومی و ایجاد فضاهای مناسب پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری اشاره شده است. حناچی در این بخش، در نظر دارد پهنه‌های محدوده کن-فرحزاد و روددره‌ها را به محدوده‌های ویژه پیاده‌روی اختصاص دهد. در همین زمینه قرار است در فاز نخست محور میدان انقلاب به چهارراه ولیعصر و در فاز دوم چهارراه ولیعصر تا هفت تیر را به پهنه ویژه پیاده‌روی و در عین حال احداث تراموا اختصاص دهد. تدارک زندگی شبانه در پهنه‌های ویژه پیاده‌راه و ایجاد مراکز خدماتی ویژه در این پهنه‌ها از دیگر اولویت‌های اجرای این سیاست عنوان شده است. همچنین یکی از نقاط ضعف اصلی برای پایان دادن به غلبه سواره، فقر فضاهای گردشگری ذکر شده که شهردار جدید پایتخت عنوان کرده بنا دارد از طریق اکران بسته‌های تشویقی برای سرمایه‌گذاری این ضعف را کاهش دهد. در عین حال برای کاهش ازدحام ترافیک شهری بنا دارد نظام هوشمند پارک حاشیه‌ای را ایجاد کند. همچنین در این حوزه سیاست اخذ عوارض مناسب از وسایل نقلیه را مدنظر دارد. مطابق با آمار ارائه شده در برنامه پیروز حناچی، روزانه ۵/ ۴ میلیون نفر و یک میلیون خودرو از شهرهای همجوار به شهر تهران وارد و خارج می‌شوند که می‌توان از طریق اخذ عوارض با هزینه واقعی حجم ورود خودرو به شهر تهران را کنترل کرد.

دومین سیاست پیش‌بینی‌شده در برنامه‌ شهردار جدید پایتخت، پرداخت بهای مناسب و واقعی خدمات از سوی بهره‌برداران از خدمات است. در این قالب به دنبال واقعی کردن نرخ عوارض شهری از یکسو عوارض نوسازی مالکان املاک مسکونی و از سوی دیگر عوارض کسب و پیشه است تا از این طریق هر شهروند به تناسب میزان استفاده از فرصت‌های شهر عوارض واقعی را پرداخت کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر از میان هر ۱۰۰ کسبه، ۱۷ نفر و از میان هر ۱۰۰ مالک املاک مسکونی ۳۳ نفر فیش عوارض خود را به شهرداری پرداخت می‌کنند. از این رو حناچی اصلی‌ترین چالش در اداره شهر را پایین بودن سهم درآمدهای پایدار در بودجه می‌داند و معتقد است که از طریق متنوع‌سازی سبد درآمدهای پایدار که هم‌اکنون فقط به مالیات ارزش افزوده اختصاص دارد می‌توان سهم این نوع درآمد را در بودجه تقویت کرد. سومین سیاست عنوان شده در برنامه حناچی ایجاد مدیریت یکپارچه شهری در راستای پیشبرد بهتر امور اداره شهر است. در عین حال ایجاد شفافیت اطلاعاتی از جمله محورهای اصلی کاری شهردار معرفی شده و بر همین اساس بنا دارد اتفاقاتی که در یک‌سال اخیر در برخی حوزه‌ها در انتشار شفاف اطلاعات رخ داده را تکمیل کند. در این قالب، تمام مطالعات شهرداری درباره پروژه‌ها و برنامه‌هایی که شهرداری قصد دارد اجرا کند در دسترس آزاد شهروندان قرار دهد، الکترونیکی شدن تمام مراحل صدور پروانه ساختمانی، تجهیز برنامه‌ها و طرح‌های شهری به پیوست آزاد از دیگر برنامه‌های حناچی در قالب سیاست پنجم است. بر این اساس، همه ملاحظات و آثار مثبت و منفی طرح‌های شهری در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در پیوست آینده برای مردم ترسیم می‌شود. ششمین سیاست معرفی شده در این برنامه همراه کردن شهروندان قبل از اجرای یک تصمیم است. به این صورت که شهرداری با طراحی یک سامانه این امکان را برای شهروندان ایجاد کند که با ثبت کدملی خود نظرات و پیشنهادهای خود را در مورد طرح‌های شهری ارائه دهند. بازتعریف ایستگاه‌های محلی زباله نیز دیگر سیاست شهردار جدید پایتخت در حوزه پسماند است. بررسی‌ها نشان می‌دهد محل تخلیه زباله در محله‌ها هم‌اکنون چهار اشکال اصلی شامل ضدمشوق بودن برای مدیریت پسماند، مانع تفکیک زباله از مبدا، محروم کردن بودجه شهر از فرصت فروش پسماند و نامناسب بودن منظره محله‌ها به دلیل نوع تخلیه زباله‌ها است.

«از میان برداشتن عرصه‌های ناکارآمد شهری و پیگیری آن در دولت»، « ظرفیت مغفول گردشگری و تفریحی در شهر و رفع آن از طریق جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی» و « ایجاد تبعیض مثبت در شهر برای دسترسی به خدمات» سه سیاست دیگر است. حناچی در برنامه خود اشاره کرده در حال حاضر میزان خدمات، زیرساخت‌ها و کاربری‌های شهری در مناطق شمالی پایتخت ۶ برابر محدوده جنوبی پایتخت است این در حالی است که به لحاظ تراکم مسکونی این مناطق اختلافی تا این حد ندارند از این رو این مساله نشان‌دهنده توزیع ناعادلانه خدمات شهری است. روز گذشته دقایقی پس از انتخاب پیروز حناچی به‌عنوان شهردار پایتخت کانال رسمی اطلاع‌رسانی شهرداری فیلمی کوتاه از دیدگاه شهردار جدید درباره شیوه اداره شهر را منتشر کرد که در آن به دو نکته اشاره شده بود نکته اول آن که حناچی اعلام کرده بود بودجه شهر به مرحله شکنندگی رسیده این در حالی است که نباید از خط قرمز اصلی یعنی توقف جریان شهرفروشی عبور کرد. او عنوان کرده بود اگر شهرداری نتواند روزانه ۲۵ میلیارد تومان منابع در شهر تهران تامین کند در اداره امور جاری باز می‌ماند. نکته دومی که حناچی به آن اشاره کرده بود ریشه شکل‌گیری بی اعتمادی عمومی نسبت به شهرداری تهران بود. او با تعریف داستانی این‌طور گفت: «حدود ۲۵ سال پیش، شهرداری تهران در محدوده پل رومی برای احداث پارک، بنا داشت ملک بزرگی را که در محل اجرای طرح قرار داشت خریداری کند. مالک ساختمان به شرط تبدیل ملک به پارک به نفع شهر، ملک را به‌صورت رایگان در اختیار شهرداری قرار داد. اما در نهایت آن ملک به جای پارک به برجی چند طبقه تبدیل شد. نمونه‌های زیادی از این اتفاق منجر به از بین رفتن اعتماد شهروندان به شهرداری شد» او در پایان فیلم گفته بود به عهدهایی که با مردم می‌بندم وفادار می‌مانم.