پیروزی حقوقی ایران در جدال دریایی
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روزنامه ایران پس از رویدادهایی همچون دستور موقت دیوان دادگستری بین‌المللی به نفع ایران و در انزوا قرار گرفتن ترامپ در جلسه سران کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل، این بار سازمان بین‌المللی دریانوردی محل تکرار همین رویکرد قرار گرفت.
روز پنجشنبه در یکصد و بیست و یکمین اجلاس شورای سازمان بین‌المللی دریانوردی (آیمو) سند اعتراضی جمهوری اسلامی ایران به تحریم‌های یکجانبه امریکا در حوزه حمل و نقل دریایی کشورمان مورد توجه و تأیید کشورهای مؤثر در امر دریانوردی بین‌المللی قرار گرفت و تنها مخالف آن، امریکا شد.
به گزارش ایرنا، محمد راستاد معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران پس از پایان این نشست درباره محتوای سند ارائه شده از سوی ایران گفت: «محتوای سند ارائه شده حاکی از این بود محدودیت‌هایی که اخیراً بر صنعت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اعمال شده، با روح کنوانسیون تأسیس سازمان بین‌المللی دریانوردی مغایرت دارد از این نظر که این کنوانسیون، تأکید بر این دارد که کشورها باید به گونه‌ای عمل کنند که تبعیضی متوجه کشورهای دیگر برای فعالیت‌های کشتیرانی تجاری نشود و باعث تهدید ایمنی دریانوردی و حفاظت از محیط زیست دریایی نشود.»
راستاد افزود:«ما اعتقاد داشتیم که اقدامات اخیر ایالات متحده امریکا و تحریم‌هایی که متوجه کشور در حوزه کشتیرانی کرده، در مغایرت آشکار با این کنوانسیون بین‌المللی است. بنابراین سندی که ارائه شد، خواستار این بود که سازمان بین‌المللی دریانوردی به عنوان مرجع قانونگذاری بین‌المللی دریایی، این مسأله را مورد توجه قرار داده و اینکه کشورها نباید به گونه‌ای عمل کنند که یک کشور از حق طبیعی خود محروم شود.»
به گفته او، کشورهای مؤثر در امر دریانوردی بین‌المللی از این سند حمایت و موضع ایران را بحق تلقی کردند و از آیمو خواستند حق جمهوری اسلامی ایران محترم شمرده و به آن توجه شود. راستاد افزود که با توجه به نقش و جایگاه سازمان بین‌المللی دریانوردی در حوزه کشتیرانی تجاری بین‌المللی ایران امیدوار است آثار مثبت این خروجی را در فعالیت‌های دریایی خود ببیند.
تحلیل بعیدی‌نژاد از نتیجه نشست آیمو
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن نیز در تبیین روند ارائه سند اعتراضی ایران و رویکرد حمایتی کشورهای عضو آیمو در قبال آن گفت:«حمایت اجلاس شورای سازمان بین‌المللی دریانوردی از سند اعتراضی ایران درباره تأثیر منفی تحریم‌های امریکا بر حوزه حمل و نقل دریایی کشورمان نشان می‌دهد کشورها با اقدامات امریکا مخالفند و آن را تهدیدی برای امنیت دریانوردی می‌دانند.» وی افزود:«اعضای شورا به روشنی این پیام را به امریکا دادند که این اقدامات مورد تأیید جامعه بین‌المللی نیست.»
بعیدی‌نژاد که روز پنجشنبه در چهارمین روز از اجلاس شورای آیمو شرکت کرده بود، به خبرنگاران ایرانی گفت: «بعد از دور جدید تحریم‌های امریکا ما درخواست کردیم که سازمان بین‌المللی دریانوردی درخصوص آثار منفی این تحریم‌ها بر ایمنی دریانوردی و کشتیرانی آزاد بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد و به این نتیجه برسد که این تحریم‌ها نقض تعهدات بین‌المللی امریکا در تضمین امنیت بین‌المللی دریانوردی است.»
او با بیان اینکه در همین راستا ایران یک سند پیشنهادی را به شورا تسلیم کرد و شورای آیمو پس از چند جلسه ضمن تأکید بر مواردی که جمهوری اسلامی ایران نسبت به تضمین امنیت و ایمنی دریانوردی بین‌المللی در سندش ارائه کرده بود، از تمام کشورها از جمله امریکا به روشنی خواست به هیچ وجه نباید اقداماتی را صورت دهد که چه به صورت تحریم و یا محدودیت‌های دیگر ایمنی و امنیت در دریا و آزادی کشتیرانی را مخدوش کند، گفت: «سندی که در این شورا تصویب شد، به طور طبیعی در مجمع عمومی این سازمان هم مورد بررسی قرار خواهد گرفت و ما طرحی داریم برای مجمع عمومی این سازمان که برای شرکت تمام اعضا صورت می‌گیرد، این موضوع را پیگیری کنیم.»
سفیر ایران در لندن با بیان اینکه «شورا تصمیم گرفته است که این موضوع را در دستور کار خودش نگه دارد و بنابراین ما به طور دقیق اقدامات امریکا را رصد و به مجمع عمومی سازمان گزارش خواهیم کرد»، گفت: «جمهوری اسلامی ایران فشار خواهد آورد تا اقداماتی که منجر می‌شود ایمنی و کشتیرانی آزاد در دریا به خطر بیفتد و کشتی‌های ایرانی نتوانند به آزادی در صحنه آبراه‌های جهانی حضور پیدا کنند، مقابله شود و فشار را بر امریکا بگذاریم تا ناچار شود که محدودیت‌ها را بردارد.»
این نخستین بار نیست که سیاست‌های تحریمی امریکا علیه ایران و تبعاتش سبب همراهی کشورها و نهادهای بین‌المللی با کشورمان می‌شود. در قابل توجه‌ترین این رویدادها می‌توان به روند رسیدگی دیوان دادگستری بین‌المللی به شکایت ایران از امریکا اشاره کرد. پس از خروج امریکا از برجام و دور نخست بازگشت تحریم‌های یکجانبه از سوی دولت واشنگتن، جمهوری اسلامی ایران دادخواستی را تقدیم دیوان دادگستری بین‌المللی کرد. شکایتی که بر اساس پیمان مودت منعقد در 1955 میلادی میان ایران و امریکا تنظیم شده و تحریم‌ها را ناقض آن معاهده می‌دانست. 15 قاضی مستقل این دیوان در نهایت پس از برگزاری جلسات دفاع و استماع ادله هیأت‌های حقوقی دو کشور و در شرایطی که ترامپ اعلام کرد قصد دارد به شکل یکجانبه از پیمان مذکور خارج شود، دستور موقتی را صادر کرد که در آن از امریکا خواسته شده زمینه صدور آزادانه دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی، اقلام کشاورزی، لوازم یدکی هواپیماهای مسافری غیرنظامی و خدمات فنی لازم آن به ایران را فراهم کند. لاهه همچنین از دو کشور خواست از هر اقدامی که روند رسیدگی بعدی به این پرونده را پیچیده‌تر و مطول می‌کند، خودداری کنند. رأیی که به معنای حکم به توقف تحریم‌ها بود و اگر چه مطابق انتظار با بی‌توجهی دولت خودکامه امریکا مواجه شد اما بسیاری از کارشناسان بین‌المللی آن را پیروزی حقوقی ایران در برابر امریکا ارزیابی کردند. خاصه آنکه احکام دیوان لاهه به عنوان رکن قضایی سازمان ملل متحد لازم‌الاجرا است ودر صورتی که یکی از طرف‌های دعوا از اجرای دستورات دیوان بین‌المللی دادگستری خودداری کند، کشوری که مدعی زیان دیدن از این اقدام است می‌تواند به شورای امنیت سازمان ملل متحد شکایت کند. بنابراین آن دستور موقت در ادامه رسیدگی‌ها و با صدور حکم نهایی می‌تواند زمینه طرح شکایت ایران از امریکا در شورای امنیت سازمان ملل را فراهم آورد.درست در حوالی همان اعلام رأی موقت بود که نقشه‌های ترامپ برای بهره گیری از فرصت ریاست دوره‌ای امریکا بر شورای امنیت سازمان ملل و حضور رؤسا و رهبران کشورهای عضو این شورا برای حمله به ایران و برجام با واکنش سرد آنها مواجه شد. رهبران حاضر در جلسه نه تنها با سیاست‌های ضدبرجامی ترامپ مخالفت کردند که همصدا با ایران علیه یکجانبه‌گرایی مطلوب ترامپ که تلاش دارد امریکا را در جایگاه فعال مایشاء جهان قرار دهد موضعگیری کردند.
جز این دومورد باید گفت که در شش ماهی که از خروج امریکا از برجام و تلاش‌های ترامپ برای همراه کردن کشورهای جهان با خود از طریق تحمیل تحریم به کشورها و شرکت‌های طرف تجارت ایران می‌‌گذرد یک حقیقت آشکارتر از همیشه مطرح می‌شود، امریکا در این جبهه‌سازی سخت شکست خورده است. کشورهای با اقتصاد ضعیف‌تر به دنبال بهانه‌ای برای معافیت از تحریم‌ها هستند و قوی‌تر‌ها از شکل‌گیری سازوکار مالی مستقل از دلار امریکا و محافظت شده در قبال تحریم‌های امریکا سخن می‌گویند و نمایندگان‌شان در نهادهای بین‌المللی از مواضع ایران حمایت می‌کنند. امریکا در این جبهه از پیش شکست خورده است. همچنان‌که دولت و مردم ایران برای مقابله با تحریم‌ها و آثارشان و شکست دادن سیاست‌های واشنگتن در جبهه اقتصاد برنامه‌ریزی می‌کنند.
