ظریف: جای مذاکره با آمریکا وجود دارد اما باید ابتدا به نتایج مذاکرات قبلی پایبند باشند/می‌توانیم «هنر دور زدن تحریم‌ها» را به دیگران آموزش دهیم/رفتار بد در منطقه پاسخ بد دریافت خواهد کرد
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از فارس؛ محمدجواد ظریف،
وزیر امور خارجه ایران در نشست بین‌المللی دوحه درباره اقدامات یک سال اخیر دولت آمریکا علیه ایران گفت، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا به هر دلیلی تصمیم به خروج از توافق هسته‌ای ایران (برجام) گرفته و اگر حالا می‌خواهد با ایران مذاکره داشته باشد، این گفت‌وگوها باید هدف مشخصی را دنبال کند و در ادامه با کنایه به مذاکرات رئیس‌جمهور آمریکا با رهبر کره شمالی گفت: «ما صرفا برای فرصت عکس گرفتن (با یکدیگر) و امضای یک سند دو برگی گفت‌وگو نمی‌کنیم».
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح امروز(شنبه) به منظور شرکت و سخنرانی در نشست بین المللی دوحه ( Doha Forum 2018 ) عازم قطر شد و در بخش بعدازظهر این کنفرانس به عنوان میهمان نخست در یک جلسه پرسش و پاسخ شرکت کرده است.
وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به سوال مجری این نشست که در حال مطرح کردن سوالی با مضمون «مداخله ایران در اوضاع کشورهای منطقه» بود، بلافاصله گفت: «مداخله چه کسی؟ این آمریکاست که در امور منطقه مداخله میکند. کشور ما در منطقه واقع شده است».
این پاسخ ظریف با تمجید و دست زدن حضار در سالن مواجه شد. مجری برنامه تلاش کرد با تغییر نوع سوال خود، وزیر خارجه را با مطرح کردن «حضور نیروهای ایران در خارج از این کشور» تحت فشار بگذارد، اما ظریف در پاسخ گفت: «این منطقه ما است و هر کجا که ما نیرویی مستقر داریم و یا مستشار نظامی‌ای اعزام کرده‌ایم، این اقدام کاملا با درخواست مستقیم دولت آن کشور صورت گرفته است. آیا آمریکا می‌تواند ادعای مشابهی داشته باشد؟!»
وزیر خارجه ایران در ادامه درباره هرگونه احتمال گفت‌وگو با آمریکا در آینده تأکید کرد: «ما هرگز با کشوری که برای ما 12 شرط تعیین کرده، آن هم پس از نقض قطعنامه شورای امنیت که خودش هم آن را تأیید کرده بود، وارد مذاکره نخواهیم شد. اگر قرار بر عمل به یک سری شروط باشد، این ما نیستیم که باید شروطی را رعایت کنیم بلکه خود آنها (آمریکایی‌ها) هستند که باید به یک سری شروط پایبند باشند، آن هم با کمتر بی‌قانون بودن».
ظریف ادامه داد: «من از آنها نمی‌خواهم که قانونمدار باشند چرا که این تقریبا غیرممکن است اما من می‌خواهم که کمتر بی‌قانونی کنند.»
مجری این نشست در ادامه به سخنرانی رؤسای جمهور ایران و آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر گذشته اشاره کرد و گفت که هیچ یک از آنها احتمال گفت‌وگوهای آتی میان دو کشور را رد نکردند و پاسخ وزیر خارجه ایران را در این رابطه خواست که ظریف تأکید کرد: «ما قبلا نیز با یکدیگر گفت‌وگو داشته‌ایم. ما یک سند (توافق) ایجاد کردیم... به عنوان شخصی که در مذاکرات برای تنظیم این سند (برجام) حضور داشت باید بگویم که هیچ سند بهتری از این توافق نمی‌توانست تنظیم شود و نه ایران و نه آمریکا نمی‌توانستند به توافق بهتری برسند. بنابراین، جای گفت‌وگو وجود دارد، اما شما ابتدا باید به نتایج گفت‌وگوهایی که در گذشته داشته‌اید پایبند باشید.»
وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: «اولین مرحله، ما باید ببینیم که آمریکا واقعا مایل است که نشان دهد هدر دادن وقت برای گفت‌وگو با آنها ارزش دارد یا خیر». مجری برنامه از وی پرسید که «آمریکا چطور باید این موضوع را نشان دهد» که ظریف پاسخ داد: «با اجرای تعهدات خود ذیل قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران تصریح کرد: «هیچ دلیلی برای مذاکره بیشتر وجود ندارد آن هم در شرایطی که نتایج یک دوره نسبتا طولانی و مذاکرات سخت که در گذشته انجام گرفته، روی هواست. و آمریکا به طور فعال در تلاش است تا این نتایج را تضعیف کند، اقدامی که تمام جامعه بین‌المللی به جز اندک انگشت‌شماری که به خاطر گرفتن منافع بیشتر از آمریکا، با آن مخالفت کرده‌اند».
مجری این نشست در ادامه گفت: «شما پاسخ دقیقی به سوال من (درباره چشم‌انداز گفت‌وگو با آمریکا) نداده‌اید» که ظریف پاسخ داد: «این تمام جوابی است که از من خواهید شنید».
وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به سوالی درباره «میزان اختلافات و مباحثات در ایران در خصوص هرگونه مذاکره و توافق با آمریکا» گفت: «خوشبختانه، امروز درباره هر مسئله و موضوعی، در ایران مباحثه‌ای وجود دارد. طیف و گستردگی دیدگاه‌ها درباره مسائل مختلف در ایران، درست به میزان گستردگی عقاید و نظرها در هر کجای این دنیاست.»
ظریف ادامه داد: «در ایران هم این دیدگاه وجود دارد که گفت‌وگو با آمریکا حلال تمام مشکلات است و هم این دیدگاه که گفت‌وگو با آمریکا بسیار مخرب خواهد بود و در طیف میانی این دو دیدگاه کاملا متضاد، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد، درباره اینکه آیا برجام توافقی بود که ارزش گفت‌وگو با آمریکا را داشت یا خیر، آیا اصلا توافق خوبی بود، البته اقلیتی در ایران هم هستند که معتقدند که برجام توافق خوبی نبود، هستند افرادی که معتقدند برجام، توافق خوبی بود و آمریکا در این رابطه ساده‌لوحانه رفتار کرد و هستند افرادی که بر این باورند برجام توافق خوبی بود و آمریکا با خروج از برجام بازنده بود. بنابراین، طیف دیدگاه‌ها میان مردم ایران در رابطه با این مسئله و درباره خیلی مسائل دیگر بسیار وسیع است».
مجری در ادامه در خصوص دیدگاه قریب به اتفاق مردم ایران در خصوص برجام و گفت‌وگو با آمریکا پرسید که وزیر خارجه ایران پاسخ داد: «اکثریت مردم ایران بر این باورند که برجام توافق خوبی بود اما اعتماد به آمریکا برای گفت‌وگوی بیشتر، اشتباه محض است».
ظریف در ادامه گفت: «ما مطابق با منافع کشورمان عمل خواهیم کرد. برجام یک توافق دوجانبه میان ایران و آمریکا نبود. برجام یک توافق چندجانبه بود که طرف‌های دیگری نیز دارد و از آنجایی که تأیید قطعنامه شورای امنیت را نیز دارد، یک توافق بین‌المللی است. بنابراین، مادامی که ما منافعمان را در باقی ماندن در این توافق ببینیم به آن پایبند خواهیم ماند. و به طور مشخص زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، این حق نیز برای ما بوجود آمده که هر زمان صلاح بدانیم از آن خارج شویم و اگر ما ببینیم که به نفع منافع ملی کشورمان است از این حق استفاده خواهیم کرد و البته یک عامل اصلی و اثرگذار بر این تصمیم، عملکرد اتحادیه اروپا در عمل به تعهدات خود خواهد بود».
مجری این نشست در ادامه درباره «میزان فشار ناشی از تحریم‌های آمریکا» پرسید که ظریف پاسخ داد: «به طور مشخص در حال حاضر ما تحت فشارهای اقتصادی به دلیل تحریم‌های آمریکا هستیم. آمریکا یک قدرت جهانی مهم است و می‌تواند شرایطی را برای دیگر کشورها تعیین کند، اما اینکه آیا این مسئله می‌تواند منجر به تغییری شود، من می‌توانم با اطمینان بگویم که خیر نمی‌تواند».
وی در ادامه در خصوص «اثرات تحریم‌ها بر نهادها و افراد خارجی که بر اساس تحریم‌های جدید نمی‌توانند وارد ایران و اقتصاد این کشور شوند، گفت: «به دلیل اینکه آمریکا برای کسانی که تعاملات مالی با ما داشته باشند، مجازات تعیین کرده، و حتی برای کسانی که سعی دارند به ما دارو و غذا بفروشند، پیدا کردن نهادی که مایل به انجام این تبادلات با وجود این شرایط باشد، بسیار دشوار است».
وزیر خارجه ایران تأکید کرد: «مسئله دشوار برای ما اینجاست. در غیر این صورت ما در دوره‌های قبلی نیز با تحریم‌ها مواجه بوده‌ایم و به خوبی می‌دانیم که چطور اقتصادمان را در این شرایط مدیریت کنیم. اگر هنری در ایران وجود داشته باشد که ما بتوانیم آن را به دیگران آموزش دهیم، آن هنر دور زدن تحریم‌هاست».
ظریف در ادامه در پاسخ به اظهارات مجری این نشست که سعی داشت به شرایط دشوار اقتصادی در زمان جنگ تحمیلی با عراق اشاره کند، تأکید کرد: «آن شرایط مربوط به دوران جنگ بود و آن روزها، مدت‌های طولانی است که سپری شده است. یک جنبه خوب سیاست آمریکا در قبال ایران این است که طی چهل سال گذشته، ایالات متحده تلاش بسیاری کرد تا فشار زیادی بر ایران وارد آورد و ما توانستیم از این فشار آمریکا سربلند بیرون آییم و از شرایط دشوار نجات پیدا کنیم. در اوایل بسیار سخت‌تر بود و حالا بسیار آسان‌تر. ایالات متحده هرگز نمی‌تواند این ادعا را مطرح کند که ما بدون آمریکا قادر به ادامه حیات نخواهیم بود، نه برای دو هفته، نه برای ده هفته، نه برای ده سال. ما در تمام چهل سال گذشته موفق بودیم و توانستیم با وجود فشارهای سخت آمریکا به حیات خود ادامه دهیم و حتی قادریم برای چهل سال آینده نیز به این روند ادامه دهیم».
وزیر خارجه ایران درباره تلاش اروپایی‌ها برای یافتن جایگزینی برای انجام تبادلات مالی با ایران با وجود تحریم‌های آمریکا گفت: «من بر این باورم که ما به فروش نفتمان ادامه خواهیم داد و به انجام تبادلات و تعاملات اقتصادی با جامعه بین‌المللی ادامه خواهیم داد. کسانی که از ایران خارج شدند، ضرر کرده‌اند. در آینده مجددا تصمیم به بازگشت به ایران خواهند گرفت چرا که ایران بازار بسیار جذابی دارد، اما این بار ما کسانی که به راحتی تصمیم به ترک این کشور گرفتند وارد تعامل نخواهیم شد. سوال اصلی که باید پرسیده شود، مخاطبش ایران نیست بلکه باید از اروپا و جامعه بین‌المللی این سوال را پرسید که آیا آنها حاضرند اجازه دهند، آمریکا برای امور داخلی‌شان تصمیم‌گیری کند».
وی ادامه داد: «در گذشته این روند وجود داشت که یک سری قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت بود که آمریکا با استناد به آنها دیگران را مجاب به وضع تحریم‌هایی علیه ایران می‌کرد. شرایطی که الان مطرح است، این است که یک قطعنامه شورای امنیت وجود دارد، آمریکا می‌گوید ما آن را نقض کرده‌ایم و از شما می‌خواهیم که آن را نقض کنید و اگر از آن تبعیت کنید، مجازات خواهید شد. باید این سوال را از خودمان بپرسیم که آیا حاضریم در این شرایط ادامه دهیم؟ آن هم به خاطر کسی که صرفا به این جهت که رئیس‌جمهور قبل از خود را دوست نداشته تصمیم می‌گیرد بیاید و بگوید که من این قطعنامه را نقض میکنم و اگر شما به آن پایبند باشید، مجازاتتان میکنم. آیا این همان جهانی است که بقیه کشورهای جهان می‌خواهند در آن زندگی کنند؟ آیا این همان جهانی است که اتحادیه اروپا می‌خواهد در آن زندگی کند؟ من تردید دارد.»
ظریف افزود: «و حالا ما شاهد نشانه‌هایی هستیم، نشانه‌هایی می‌بینیم که کسانی هستند که حاضرند به جای دلار با استفاده از واحد پول ملی خودشان با ما وارد معامله شوند، کسانی هستند که حاضرند در اروپا از طریق SPV (کانال ویژه مالی اروپا) با یورو به جای دلار با ما وارد معامله شوند، هستند کسانی که حاضرند با استفاده از یوآن با ما وارد معامله شوند. آیا این به جزء منافع درازمدت آمریکاست که اقتصادش را و دلار را مسلح کند؟ من بر این باورم که در نهایت این آمریکا و مردم این کشور هستند که آسیب خواهند دید آن هم صرفا به خاطر فشارها و مسلح ساختن اقتصادی که آمریکا در حال انجام آن است».
مجری برنامه از ظریف پرسید، «بالاخره نمی‌خواهید بگویید که نفتتان را به کجا خواهید فروخت؟» که وزیر خارجه کشورمان پاسخ داد: «اگر من به شما بگویم که به کجا قرار است بفروشیم که شما جلوی آن را خواهید گرفت، بنابراین من هرگز به شما نخواهم گفت به کجا نفتمان را خواهیم فروخت». این پاسخ هوشمندانه ظریف نیز واکنش و خنده تمجیدآمیز حضار را به دنبال داشت.
چشم‌انداز روابط ایران و عربستان
در ادامه مجری برنامه از ظریف درباره چشم انداز روابط ایران و عربستان سعودی به ویژه از زمانی که «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در این کشور به قدرت رسیده است پرسید.
ظریف پاسخ داد: «ما در فارسی مثالی داریم که وقتی شما به خواستگاری میروید 50 درصد مسئله حل است. 50 درصد بقیه به پاسخ طرف دیگر آنها بستگی دارد. متاسفانه عربستان سعودی به دنبال کاهش تنشها نیست. در واقع سعودیها به این معتقد هستند که افزایش تنشها به نفع منافع آنها است. ببینید با قطر چه کردند. نگاه کنید به زندانی کردن نخستن وزیر یک کشور دیگر. نگاه کنیدذ در یمن چه کردند.»
وزیر خارجه ایران ادامه داد: «آنها (عربستان سعودی) فکر میکنند می‌توانند قتل بکنند و از زیرش در بروند و وقتی شما اینگونه فکر می‌کنید دیگر هیچ پایانی بر آن وجود ندارد. و آمریکا و متحدان غربی عربستان سعودی نیز در هر شرایطی از این کشور حمایت میکنند. رفتار بد در منطقه پاسخ بد دریافت خواهد کرد.»
آمریکا در جنایت جنگی یمن، همدست عربستان است
ظریف در پاسخ به سوالی درباره قتل جمال خاشقچی نیز افزود: «من عادت ندارم در امور داخلی کشورهای دیگر مداخله کنم. آنها مکانیسم خودشان را برای این موضوع دارند و خودشان باید در این زمینه تصمیم بگیرند چرا که موضوع خود آنها است. اما چیزی که ما از رفتار آنها دیدیم طی چند سال اخیر غیرقابل قبول است. من درک میکنم آنچه که در استانبول اتفاق افتاد کاملا تاسف بار بود اما بدتر از چیزی که در یمن طی چهار سال گذشته رخ داده بدتر نبود. 85 هزار نفر، 85 هزار کودک از قحطی و گرسنگی مردند. احتمالا بدترین فاجعه انسانی تاریخ منطقه درحال رخ دادن است. امیدوارم توافقی که اخیرا در سوئد حاصل شد بتواند آغازگری برای پایان دادن بر این تراژدی باشد.»
وزیر خارجه ایران ادامه داد: «من فکر میکنم دیگر زمان آن است به این بحران که میلیونها یمنی را درگیر کرده است پایان بدهیم. ما در آوریل سال 2015 طرحی برای پایان دادن به جنگ در یمن ارائه کردیم؛ آتش بس، ارسال کمکهای بشردوستانه، مذاکرات یمنی-یمنی و یک دولت فراگیر با روابط خوب با همه کشورهای همسایه. من فکر میکنم 4 سال پیش بر اساس همان فرمول میتوانستیم به نتیجه برسیم و امروز نیز بر اساس همین فرمول میتوان به نتیجه رسید و اکنون نیز هر کاری لازم باشد برای تضمین نتیجه براساس این فرمول انجام خواهیم داد.»
وی افزود: «اما من فکر میکنم که جامعه بین المللی 4 سال ایستاد و بمباران مردم یمن را تماشا کرد. اما آنها تصمیم گرفتند تا ایران را متهم کنند که به حوثیها سلاح ارسال میکند! اما واقعیت این است که هواپیماهای سعودی که ایالات متحده و انگلیس در اختیار این کشور گذاشتند مردم یمن را بمباران میکند و آمریکا نگران این موضوع نیست. اکنون آمریکا از عربستان سعودی و امارات درخواست میلیونها دلار پول میکند به خاطر کمک به سوخت رسانی به جنگنده‌های سعودی که ثابت میکند آنها در جنایت جنگی در یمن مشارکت دارند و این هزینه بسیار اندکی برای مشارکت در یک جنایت جنگی است».
مجری برنامه در ادامه تلاش کرد تا آماری که ظریف در خصوص تلفات جنگ در یمن مطرح کرده بود، اصلاح کند و گفت که تلفات این حملات طبق آمار رسمی کمتر از ده هزار نفر بوده که وزیر خارجه کشورمان پاسخ داد: «منظور من تلفات ناشی از گرسنگی شدید بود. من این آمار را از خودم نمی‌گویم این آماری است که به صورت رسمی منتشر شده است. 10 هزار نفر مستقیما در حملات سعودیها کشته شدند. 85 هزار نفر به دلیل گرسنگی شدید و قحطی جان خود را از دست داده‌اند. میلیونها نفر در یمن به وبا مبتلا شده‌اند. این یک کابوس انسانی است که در یمن در حال وقوع است».
ظریف در ادامه در پاسخ به اتهاماتی که درباره ارسال ادعایی سلاح از ایران به یمن مطرح شده، تأکید کرد: «مردم یمن با متجاوزان به کشورشان با دست خالی جنگیده‌اند. آنها خودشان سلاح دارند و نیازی به سلاح از ایران ندارند. اینها اتهاماتی است که علیه ایران مطرح شده، ما هرگز علامت سازمان استاندارد ایران را روی موشکی درج نمی‌کنیم. آنچه من می‌گویم این است که نشان دادن چنین مدرکی به عنوان شاهد در واشنگتن، اقدامی مسخره بود. اینجا هیچ نیازی نیست که شواهدی را درباره جت هایی نشان دهم که بر فراز یمن پرواز میکنند و یمنی‌ها را بمباران میکنند.این هواپیماهای ساخت آمریکاست که خلبانان سعودی آنها را هدایت میکنند.»
وزیر خارجه کشورمان در ادامه تأکید کرد: «یک بار دیگر می‌گویم، یمنی‌ها هیچ نیازی به تأمین سلاح از طرف ایران ندارند. آنها از همان سلاح‌هایی استفاده میکنند قبلا از طریق دولت «علی عبدالله صالح» (رئیس‌جمهور سابق یمن) از جانب عربستان سعودی در اختیارشان قرار گرفته بود؛ سلاح‌هایی که با پول سعودیها از روسیه، از کره شمالی و از چین خریداری شده بود. این همان چیزی است که از جانب مقامات یمنی اعلام شده. این همان چیزی است که از جانب مقامات ایران اعلام شده و حقیقت این است که جنگنده‌هایی که یمنی‌ها را بمباران میکنند، جنگنده‌های ایران نیستند. کسانی که در حال کشتن یمنی ها هستند کاملا مشخص هستند. کسانی که از سعودیها و اماراتی‌ها بابت سوخت‌رسانی به جنگنده‌هایشان، پول می‌گیرند، کاملا مشخص هستند. اگر اینجا درباره این مسائل از ایران سوال می‌پرسید، مخاطب درستی را انتخاب نکرده‌اید».
وزیر خارجه ایران در پایان این نشست، به موضوع سوریه پرداخت و تأکید کرد: «ما حدود 5 سال پیش اعلام کردیم که برای حل بحران سوریه لازم است تا یک فرایند قانون اساسی آغاز شود. و من معتقدم که این تنها راه برای خروج از این بحران است. ما معتقدیم که درگیری‌ها باید پایان یابد. باید تبادلات انسانی برقرار شود، باید یک دولت فراگیر روی کار باشد و باید اصلاحات قانون اساسی صورت گیرد. ما بسیار خوشحالیم که بسیار به این نقطه نزدیک شده‌ایم که یک کمیته قانون اساسی تشکیل دهیم. ممکن است ظرف چند هفته آینده، تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه رسما اعلام شود و این امر از طریق فرایند آستانه با حضور ایران، روسیه و ترکیه محقق شده است که با هدف رسیدن به یک راه حل سیاسی برای سوریه گردهم آمده‌اند».
وی افزود: «ما اختلافاتی با ترکیه داریم. روسیه نیز اختلافاتی با ترکیه دارد اما همه ما یک هدف مشترک داریم و آن پایان دادن به درگیری‌ها در سوریه، پایان دادن به خونریزی‌ها است. ما می‌دانیم که هیچ راه‌حل نظامی برای سوریه وجود ندارد. ما می‌دانیم که باید یک راه‌حل سیاسی محقق شود. این اصلی‌ترین شرایطی است که ایران، روسیه و ترکیه را گرد هم آورده است و هیچ دلیل دیگری وجود ندارد. و من امیدوارم که بتوانیم با دیگران نیز همکاری داشته باشیم تا بتوانیم این کابوس را به اتمام برسانیم. این کابوس مبتنی بر فرضیات اشتباه ایجاد شده، با محاسبات اشتباه بوجود آمده و همه اشتباه کرده‌اند. بیایید همین حالا به این اشتباهات پایان دهیم. اجازه دهیم که روند سیاسی در سوریه آغاز شود و مردم سوریه برای آینده کشورشان تصمیم‌گیری کنند. این می‌توانست 5 سال پیش محقق شود و حالا نیز فرصت تحقق آن وجود دارد و این مستلزم آن است که کسانی که خارج از سوریه هستند آنچه را که مردم سوریه برای آینده کشورشان بر می‌گزینند، بپذیرند. آمریکا در حال استفاده از کردها به عنوان یک ابزار استراتژیک برای تصاحب کنترل خاک این کشور عربی به ویژه بخش نفت خیز آن است. ».
وزیر خارجه ایران همچنین تأکید کرد: «یک عنصر بسیار خطرناک در سیاست آمریکا در سوریه وجود دارد. واشنگتن در حال استفاده از اختلافات قومیتی در سوریه برای پیشبرد اهداف استراتژیک خود است که این مسئله عواقبی خواهد داشت که بسیار بعدتر از پایان درگیری‌ها در سوریه خود را نشان خواهد داد. هرگز هیچ تفکیک عرب و کرد در سوریه وجود نداشته است اما حالا این شکاف و اختلاف رو به گسترش و عمیق شدن است».
