برای خرید ماهی این نکات را فراموش نکنید

نکات مهم برای خرید و مصرف ماهی

برای آن که بدانید افزایش قیمت ماهی و کاهش مصرف آن چه پیامدهایی دارد باید درباره خواص و چرایی مصرفش بیشتر بدانید.

خانم‌های باردار، ماهی آزاد نخورند، گونه‎‌های مختلف ماهی‎هایی که آزادانه در دریا رشد و از املاح دریا و موجودات ریزی به نام «فیتوپلانکتون»‌‌ها تغذیه می‌کنند در مقایسه با ماهی‎های پرورشی که در حوضچه‎ها محبوس و با مواد مصنوعی تغذیه می‎شوند، امگا۳ ، ریزمغذی‎ها و کیفیت پروتئینی بیشتری دارد اما موضوع مهم آن‌که آب دریا به دلیل آلودگی‌‎های محیطی حاوی مقدار زیادی جیوه و سمومی است که به‌راحتی وارد گوشت ماهی می‌شود و مصرف زیاد و مستمر آن در نوزادان، خانم‎های شیرده و جنین زنان باردار مضر است همچنین برای بیماران مبتلا به ناراحتی‌های عصبی و افسردگی که موجب تضعیف سیستم عصبی بدن می‌‎شود. ماهی پرورشی را از اماکن معتبر خریداری کنید.

چرا گوشت برخی ماهی‎های پرورشی بوی خزه یا لجن می‎دهد؟ بیشتر ماهی‎های پرورشی در تراکم زیاد و در استخرهای کوچک رشد می‌‎کنند. این مکان‎ها باید از سوی پرورش‎دهندگان با ترکیبات خاصی ضدعفونی شوند تا انگل‌های بیماری‌زا نابود و محیط استخر عاری از خزه و ترکیبات نامطبوع شود، حال اگر به بهداشت این محیط رسیدگی نشود به‌تدریج محیط زندگی ماهی، آلوده و متعفن می شود و به‌دلیل آن‌‎که بافت ماهی، چرب و تغذیه آن از آب صورت می‌گیرد، به‌تدریج گوشت آن بدبو می‌شود.

برخی ماهی‎ها بوی زُهم می‌دهند و از سبد غذایی خانوار حذف می‎شود اما باید بدانید ماهی‌هایی که بوی زهم می‌دهد اغلب پرچرب بوده و غنی از اسیدهای چرب امگا۳ است؛ این ماهی‎ها با توجه به نوع تغذیه و وجود اسیدآمینه‌ای به نام «بیوژن» (عامل ایجاد بوی ماهی) و به‌دلیل چربی غیراشباع بالا در گوشت‌شان بوی آب دریا، خزه یا جلبک‎‌ها را در خود نگه می دارند و این همان عاملی است که موجب بوی زهم ماهی می‌شود. پس اگر به فروشگاه شیلات رفتید و انواعی از ماهی‌های بدبوی جنوب یا اقیانوسیه به شما معرفی شد، بدانید سرشار از امگا۳، یُد، سدیم و ویتامین D است، درمقایسه با سایرگوشت ها،گوشت آبزیان بافت پیوندی تردتری دارد و راحت‌تر هضم می‌شود و مصرف آن برای سالمندانی که مشکلات گوارشی دارند، به‌شدت توصیه می‌شود.

اگر تمایل به خرید ماهی شمال دارید، انواع پرچرب آن افزون بر امگا۳، سرشار از کلسیم و فسفر است، به‌خصوص انواع ماهی‌های ریز مثل؛ «کیلکا» و «ساردین» که به‌همراه پوست و استخوان مصرف می‌شود، در دوران یائسگی و بلوغ که نیاز بدن به جذب کلسیم بیشتر می‌شود، مفید است. پژوهشگران دانشگاه «هاروارد» دریافته‎اند سطح «جیوه» و دیگرسموم شیمیایی در گوشت ماهی‌های ریزجثه پایین‌تر از ماهی‎‌های بزرگ جثه است بنابراین بچه‌های زیر ۱۲سال بهتر است هفته‌ای دو وعده از ماهی‌های ریزجثه و میگو به‎صورت پخته میل و از مصرف ماهی‎های بزرگ و شکاری خودداری کنند.

ماهی‌های اقیانوسیه به باروری مردان کمک می‌کند؛ یک بررسی جدید نشان داده است که «اسید دکوزوهگزانوییک» یا DHA که نوعی اسید چرب امگا۳ است و میزان آن در ماهی آب‎های سرد اقیانوسیه و جلبک‎ها زیاد است، برای رشد سلول‎های مغز، چشم و باروری اسپرم مردان بسیار مفید است و بر اساس این بررسی،DHA در تشکیل ساختاری به نام «آکروزوم» نقش دارد.

می‎‌گویند میگو نوعی آبزی خوش خوراک است اما هرکسی طعم آن‌را نمی پسندد البته اگر در هنگام طبخ با ادویه‌جات طعم‎دار شود تا حدودی دلچسب می‌شود. این آبزی در مقایسه با گوشت قرمز و مرغ، کالری کمتری دارد و پروتئین آن حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری برای رشد است گوشت آن راحت هضم می‎شود و افزون بر اسید چرب امگا۳ ، منبع غنی از ویتامین‎های A،B12 ،E و D است و سلنیم عنصر منحصر به فرد آن است که مانع آسیب به سلول‎ها می شود و از تکثیر تومورهای سرطانی به طرز چشمگیری جلوگیری می‌کند.

مواد مغذی موجود در ماهی در طول دوران رشد حیاتی‌اند: اسیدهای چرب امگا ۳ برای رشد و تکامل بدن ضروری هستند، به همین دلیل توصیه می‌شود مادران باردار و شیرده حتما اسیدهای چرب امگا ۳ به اندازه کافی مصرف ‌کنند. با این حال، یک اخطار در مصرف ماهی به مادران باردار وجود دارد. برخی از ماهی‌ها ، جیوه زیادی دارند که با مشکلات رشد مغز در ارتباط است. به‌همین دلیل، زنان باردار باید فقط ماهی‌هایی مانند ماهی آزاد، ساردین، قزل آلا و ... را که در زنجیره مواد غذایی قرار دارند مصرف کنند و میزان آن را به ۳۴۰ گرم در هفته محدود کنند همچنین باید از گوشت خام (از جمله سوشی) اجتناب کنند، زیرا ممکن است حاوی میکروارگانیسم‌هایی باشد که برای جنین مضر است.

ماهی باعث افزایش ماده خاکستری مغز می شود و نقش محافظتی در برابر زوال مغز ناشی از کهولت سن دارد. یکی از عواقب ناشی از پیری، این است که عملکرد مغز اغلب تضعیف می‌شود. افرادی‌که بیشتر ماهی می‌خورند، روند کندتری به‌سوی زوال عقل دارند. مطالعات نشان داده‌ است، افرادی که هر هفته ماهی مصرف می‌کنند، ماده خاکستری بیشتری در مرکز مغز دارند که تنظیم احساسات و حافظه را به عهده دارد.

علایمی که نشان می‌دهند باید امگا 3 بیشتری مصرف کنیم، عبارتند از: خستگی، درد عضلانی، خشکی و خارش پوست صورت، جوش صورت، زخم دهان ، سردرد ، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی، شکننده بودن موها و ناخن ها و عدم تمرکز.

گفت‌وگو بامدیرکل دفتر بهبود، کیفیت، فراوری و توسعه آبزیان سازمان شیلات ایران

قیمت آبزیان به نسبت تورم، گران نیست!

انواع ماهی و دیگر آبزیان از فراورده‌هایی هستند که مصرف آن از سوی کارشناسان تغذیه و سلامت همواره توصیه شده است، در حالی‌که مصرف آن در کشور ما نسبت به میانگین دنیا بسیار پایین است و از طرفی در روزهای اخیر هم افزایش قیمت‎‌ها بر کاهش بیشتر مصرف آبزیان دامن زده است، در گفت‌وگو با «عیسی گلشاهی» به بررسی دلایل آن پرداخته‌ایم.

گلشاهی درباره اهمیت مصرف آبزیان و تاثیر این دسته از مواد غذایی بر سلامت جسم و روان می‌گوید: «آبزیان با دارا بودن امگا 3 بالا، می‌توانند سلامت دستگاه تنفسی را تامین یا به‎خاطر خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌شان به ارتقای سلامت بیماران قلبی، عروقی کمک کنند. مصرف آبزیان برای سلامت جنین و مادر همچنین رشد هوشی جنین مفید است و به‎دلیل داشتن «سلنیم» تاثیر زیادی بر سلامت پوست و مو می‌گذارد.

او با اشاره به سبک زندگی پر تنش شهری و آلودگی هوا می افزاید: «تحقیقات زیادی درباره ضرورت وجود ماهی و آبزیان در وعده‎‌های غذایی، آن هم دست کم هفته‎ای دوبار وجود دارد که تاکیدمی کنند، فرد باید در هر وعده غذایی بین 75 تا 90 گرم از انواع محصولات دریایی استفاده کند.»

مدیرکل دفتر بهبود، کیفیت، فراوری و توسعه آبزیان سازمان شیلات ایران درباره مصرف آبزیان در کودکان هم می گوید: «به‌طور کلی آبزیان به‌دلیل پایین بودن میزان بافت همبند، قابلیت هضم خوبی دارند، برای همین هم از زمانی‎که کودک غذای جامد و نیمه جامد میل می کند، می‎توان به غذایش ماهی اضافه کرد.»

گلشاهی با بیان این که میگوی ایران به‎عنوان سالم‌ترین میگو در دنیا شناخته می‌شود و تقاضای زیادی هم دارد، می‌گوید: «میگو از خانواده سخت‌پوستان و املاح آن نسبت به ماهی بیشتر است اما امگا3 کمتری دارد.»

او در توضیح علت گرانی قیمت آبزیان، می‎‌افزاید: «با توجه به تورم فعلی کشور، قیمت آبزیان آن هم نسبت به بقیه اقلام پروتئینی، گرانی چندانی را تجربه نکرده است. به‌عنوان مثال تا قبل از نوروز گذشته، عمده فروشی قزل‌آلا بسته به نوع و کیفیت آن به 10 هزار و پانصد تا 11 هزار تومان و بعد از نوروز به 20 تا 21 هزار تومان رسیده است. در نهایت هم در میدان‌های عرضه، با قیمت 24 هزارتومان و در مغازه‌ها با قیمت 25 تا 30 هزار تومان به دست مشتری می‌رسد.»

مدیرکل دفتر بهبود، کیفیت، فراوری و توسعه آبزیان سازمان شیلات ایران ادامه می‌دهد: «درست است که با توجه به سبک زندگی مردم، این قیمت مقرون به‌صرفه به نظر نمی‌رسدو خانواده‌ها می‌توانند با یک کیلوگرم گوشت قرمز با قیمت 65 تا 70 هزار تومان، چندین وعده غذا تهیه کنند اما اگر آموزش ببینند یا روش‌های طبخ ماهی را بیاموزند، می‌توانند مصرف آبزیان را به چشم غذای اصلی نگاه کنند.»

او می‎گوید: «آبزیان طیف قیمتی گسترده‌‎ای دارند، قیمت شروع آن از کیلویی سه هزار تومان تا کیلویی 100 هزارتومان است! شاید مردم به لحاظ روانی گمان کنند ماهیِ گران‎تر، ارزش غذایی بیشتری دارد اما باید گفت تمامی مواد مغذی در هر دو نوع ماهی یکی است. اختلاف قیمت تنها به‌دلیل تفاوت در پرورش و نوع صید آن در آب شور یا شیرین است اما به لحاظ ارزش غذایی پایه تمامی طیف آبزیان یکی است.» گلشاهی درباره تنوع مصرف انواع آبزیان هم می‌گوید: «رفع نیاز بدن به مصرف آبزیان حتی با وجود یک نوع ماهی هم امکان‌پذیر است اما شما می‎توانید با مصرف ماهی‌های مختلف مطمئن شوید که همه نیازهای بدنتان تامین شده است مثل مصرف انواع گوشت قرمز»