اسناد محرمانه جدیدی که BBC درباره جنگ ایران و عراق منتشر کرد

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا؛ وبسایت شبکه BBC عربی گزارش خود درباره این اسناد متعلق به وزارت خارجه و دفاع انگلیس را با این سوال آغاز کرده است که «چه چیز باعث شده انگلیس با سیاست‌های ترامپ در مقابل ایران مخالفت کند تا جایی که حتی تلاش‌های اروپا برای کمک به ایران جهت خلاصی از تحریم‌های آمریکا را رهبری می‌کند؟»

این گزارش در ادامه می‌افزاید:

این اسناد به وضوح نشان می‌دهد که ایالات متحده بسیار نگران بوده که ایران در جنگ تحمیلی با عراق پیروز شود و هم از جنبه نظامی و هم اقتصادی تلاش کرده تا مانع تحقق این موضوع شود.

فتح جزیره فاو و نگرانی آمریکا

بر اساس این اسناد آمریکا به ویژه در دو سال پایانی جنگ به نشانه‌هایی دست یافته بود که تاکید می‌کرد ایران در حال پیروز شدن در جنگ با عراق است و مهمترین دلیل از دید آمریکایی‌ها برای این موضوع، تصرف شبه جزیره فاو توسط ایران در مارس ۱۹۸۶ بوده است. بر اساس اسناد وزارت خارجه انگلیس آمریکایی‌ها معتقد بودند که "فتح جزیره فاو به ایران این اعتماد به نفس را داده بود که در ادامه جنگ با عراق مصمم باشد و این موضوع تا آوریل ۱۹۸۸ که ارتش عراق توانست بار دیگر جزیره فاورا بازپس بگیرد، ادامه داشته است". تاریخی که چند ماه بعد از آن با بیانیه شورای امنیت جنگ ایران و عراق خاتمه یافت.

براساس اسنادی که بی‌بی‌سی منتشر کرده در ۱۹ و ۲۰ مارس ۱۹۸۶ آمریکا و بریتانیا مذاکراتی درباره جنگ ایران و عراق انجام دادند که اسناد فاش شده نشان می‌دهد آمریکایی‌ها با شیوه‌های مختلف از جمله استفاده از نیروی نظامی، برنامه‌ریزی کرده بودند که مانع از پیروزی ایران در جنگ با عراق شوند.

این اسناد مدعی است که وزارت دفاع انگلیس "به شکل واضح" درخواست آمریکایی‌ها برای پیوستن به این جهت‌گیری را رد کرده و "با وجود اصرار آمریکایی‌ها مشارکت در تضعیف ایران را نپذیرفته است". در سندی مربوط به وزارت دفاع انگلیس آمده است: دیدار با نمایندگان آمریکا بسیار مفید بود. این دیدار به اهداف ما که همان پشتیبانی از سیاست‌های آمریکا در منطقه خلیج فارس است کمک کرد اما نگرانی ما نیز به طرف آمریکایی رسانده شد که هرگونه اقدام نظامی شتاب زده یا استفاده بیش از حد از نیروی نظامی، خطرات زیادی را به دنبال خواهد داشت.

اصرار از آمریکا انکار از انگلیس

گزارش وزرات دفاع وقت انگلیس تاکید می‌کند: نباید وارد حمایت نظامی شویم که نمی‌توانیم آن را کنترل کنیم. این ایده تأیید وزارت خارجه انگلیس را نیز دارد.

بی‌بی‌سی می‌نویسد: چند ماه پس از این دیدار هیئتی از اداره خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس راهی آمریکا شد تا درباره جنگ ایران و عراق با طرف آمریکایی مذاکره کنند. جی اچ بویس، رئیس اداره خاورمیانه در وزارت خارجه آمریکا درباره این دیدار می‌نویسد: آمریکایی‌های خواستار یک گزارش نظامی مشترک درباره آینده درگیری‌ها در منطق خلیج فارس بودند و اینکه کمک‌های امنیتی به کشورهای خلیج فارس هماهنگ انجام شود. آمریکایی‌ها معتقدند که ایران در جنگ با عراق هرقدر که ادامه یابد پیروز خواهد بود و به همین دلیل سیاست آمریکا بر این استوار شده که به هر طریق ممکن به عراق کمک کند تا در این جنگ شکست نخورد و لااقل کمک به عراق تا زمانی که نشانه‌های نرمی در سیاست‌های ایران دیده می‌شود ادامه یابد.

وضع شکننده ارتش عراق و تلاش آمریکا برای تحریم ایران

بویس می‌گوید: وضعیت عراق چه از لحاظ سیاسی و چه نظامی از دید آمریکایی‌ها مشکل اصلی است چرا که هم از لحاظ نظامی و هم از لحاظ سیاسی در عراق، آنها (آمریکایی‌ها) کاری نمی‌توانستند برای کمک به عراق بکنند. به عنوان مثال عراق هر اسلحه‌ی که نیاز داشت در اختیار داشت و مشکل از خود عراقی‌ها بود که توان انجام اقدامی علیه ایران نداشتند بنابراین ایالات متحده تمرکزش را بر محدود کردن و متوقف کردن ایران گذاشته بود.

بر اساس این گزارش، آمریکایی‌ها در اولین گام تلاش کردند که مانع خرید سلاح توسط ایران شوند تا ایران نتواند دست به حملات بزرگ‌تر علیه عراق بزنند.

بویس می‌گوید: امید اصلی آمریکایی‌ها این بود که سیر فروش سلاح به ایران متوقف شود گرچه آمریکایی‌ها تا حدودی در این زمینه موفق بودند اما سلاح همچنان از سمت اروپای شرقی، کره شمالی، سوریه، لیبی و چین به شکل فزاینده‌ای به سمت ایران سرازیر می‌شد و همین امر باعث شد که آمریکایی‌ها به فکر حملات نظامی بیفتد که ایران را فلج کنند.

او ادامه می‌دهد: در بخش نظامی آمریکایی‌ها معتقد بودن که یک حمله گسترده و همه جانبه هوایی به تأسیسات زیربنایی اقتصادی ایران باعث تغییر رفتار ایرانیان خواهد شد اما مشکل آنجا بود که عراقی‌ها عزم و برنامه‌ریزی مناسب نظامی برای این کار نداشتند.

بویس در این اسناد تاکید می‌کند: میان دیدگاه بریتانیا و آمریکا درباره ایران و جنگ با عراق اختلاف زیادی وجود دارد. آمریکایی‌ها نتوانسته‌اند به یک سناریو معقول و قابل اتکا برای نجات عراق دست یابند.

امتناع کشورهای عربی از همراهی با آمریکا

او معتقد بود که این امر باعث می‌شد که بریتانیا در معرض فشارهای آمریکا قرار بگیرد تا به تلاش‌های آمریکا برای متوقف کردن ایران در جنگ با عراق بپیوندد. اسناد بی‌بی‌سی فاش می‌کند که دو ماه بعد از دیدار هیئت وزارت خارجه انگلیس از آمریکا، یک هئیت نظامی عالی رتبه آمریکایی‌ها به همراه مشاورانی از وزارت خارجه راهی انگلیس می‌شوند که هدف آنها گفت‌وگو درباره مذاکره آمریکا با کشورهای عربی شامل قطر، عمان، امارت، بحرین، عربستان، کویت و اردن بوده است.

یک سند محرمانه وزارت خارجه انگلیس درباره این دیدار فاش می‌کند: آمریکایی‌ها از مذاکرات ۲۸ روزه خود با کشورهای عربی نامید شده بودند. کشورهای عربی همچنان خواهان یک تنگه هرمز باز با رفت و آمد کشتی‌هایشان بودند و حاضر به همکاری بیشتر با آمریکا نبودند و این در حالی بود که آمریکایی‌ها از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خواسته بودند نقش فعال‌تری در این زمینه ایفا کنند و برای نمونه بنادری را در اختیار ارتش آمریکا قرار دهند و دست به رزمایش‌ها و برنامه‌ریزی‌های نظامی مشترکی بزنند تا برای دخالت نظامی احتمالی آمریکا علیه ایران آماده باشند. با این حال آمریکایی‌ها اذهان کردند که گرچه کشورهای حوزه خلیج فارس به شکل واضحی نسبت به قبل از سمت ایران احساس نگرانی بیشتری می‌کردند اما حاضر نبودند به این خواست آمریکا پاسخ دهند.

خلاصه گزارش وزارت خارجه انگلیس درباره آن دیدار چنین بود:

۱- قدرت هوایی ارتش عراق در برتری علیه ایران قابل اتکا نیست گرچه به لحاظ تئوری نیروی هوایی عراقی قدرتمندتر است و این عدم کارآمدی احتمالاً نتیجه عدم آمادگی شخص صدام حسین برای انجام حملات گسترده بوده است.

۲- بمباران‌های عراق علیه مواضع ایران در جزیره فاو ناکارآمد است چرا که استحکامات ایران در این جزیره بسیار مستحکم ساخته شده است.

۳- بسیج نیرو در نزدیکی هور الهویزه توسط ایرانیان نشان می‌داد آنها برای یک حمله گسترده به عراق آماده می‌شوند.

بر اساس اسنادی که بی‌بی‌سی منتشر کرده این عوامل باعث شده بود که آمریکایی‌ها به این نتیجه برسند احتمال پیروزی ایران در جنگ با عراق نزدیک است و تلاش کردند تا انگلیس را به ورود به یک اقدام نظامی احتمالی برای متوقف کردن ایران راضی کنند که لندن تن به این خواسته نداد.

جایگاه استراتژیک ایران

در یک سند تاکید می‌شود: لندن بر بی طرفی در جنگ ایران و عراق تاکید دارد. با وجودی که یکی از منافع اصلی برای بریتانیا حفظ روابط نزدیک با آمریکا است اما درباره جنگ ایران و عراق برای انگلیس بهتر است که کشورهای منطقه با این دید به بریتانیا نگاه نکنند که به طور کامل با برنامه‌های آمریکا هماهنگ است.

وزارت دفاع انگلیس نیز در گزارشی تاکید می‌کند: که تأیید اقدامات واشنگتن به ضرر منافع انگلیس خواهد بود. به احتمال زیاد بهترین خدمت را به منافع خود در منطقه خواهیم کرد اگر کشورهای منطقه ما را هم پیمان با آمریکا در هرگونه جنگی در منطقه نبینند.

در سندی دیگری که وزارت خارجه آمده است: از آنجا که ایران از اهمیت و جایگاهی استراتژیک در منطقه برخوردار است بهترین رویکرد برای بریتانیا این است که سیاست بی‌طرفی در این زمینه در پیش بگیرد و این امر برای جذب منافع اقتصادی در منطقه به نفع لندن است.

اذعان آمریکا به جایگاه ایران در منطقه

در سند دیگر از مذاکرات میان آمریکا و انگلیس درباره ایران آمده است: دو طرف بر این مسئله که ایران کشوری بزرگ و دارای جایگاه استراتژیک در منطقه است اشتراک نظر دارند و اینکه کشورهای غربی ناگزیر به داشتن روابط خوب با ایران خواهند بود. اما دو طرف همچنین اتفاق نظر دارند که در کوتاه مدت باید به ایران فشار آورد تا از جنگ دست بکشد.

در این مذاکرات بریتانیایی‌ها بارها به طرف آمریکایی تاکید کرده‌اند که انگلیس طرفدار موضوع بی‌طرف در جنگ ایران و عراق است و برایش مهم است با دو طرف جنگ روابط طبیعی داشته باشد. براساس سند دیگر که بی‌بی‌سی آن را منتشر کرده تنها گزینه نظامی نبوده که آمریکا با استفاده از آن سعی در متوقف کردن ایران داشته بلکه واشنگتن به شکل گسترده‌ای بر روی محدودیت‌ها مالی و اقتصادی نیز برای جلوگیری از پیروزی ایران حساب باز کرده بود.

جفری هاو، وزیر خارجه وقت انگلیس در گزارشی آورده است: بعد از تلاش‌های آمریکایی‌ها برای جلوگیری از رسیدن سلاح به ایران، آمریکا اکنون در سال ۱۹۸۶ تلاش می‌کند تا مانع رسیدن وام و تسهیلات اعتباری از خارج به ایران شود و در این باره تقریباً با همه کشورهای اروپای غربی، ژاپن، سنگاپور و ترکیه تماس گرفته‌اند.

گزارش وزیر خارجه انگلیس درباره فشارهای اقتصادی آمریکا می‌گوید: فشار بر ایرانیان برای قرار دادن آنها در یک وضعیت سخت اقتصادی باعث نخواهد شد که آنها مجبور به مذاکره شوند و این موضوع در بلند مدت به منافع غرب آسیب خواهد زد. این امر به اطلاع آمریکایی‌ها رسید و اینکه سیاست انگلیس بی‌طرفی است.

عزم ایران و خودفریبی سعودی‌ها

هاو می‌گوید: حضور ایران در منطقه و اقدامات سیاسی این کشور حقیقتی است که باید آن را پذیرفت. و این چیزی است که به اعتقاد انگلیس بیشتر کشورهای حوزه خلیج فارس نیز آن را پذیرفته‌اند. در ارتباط با عربستان این کشور فریب جایگاه و هیبت خود را خورده است اما دیگر کشورهای عربی معتقدند که باید دست کم به شکل موقت با ایران صلح کرد.

در پایان هاو در توجیه سیاست‌های کشورش درباره ایران می‌گوید: سیاست‌های آمریکایی‌ها ایرانیان را در ادامه جنگ مصمم‌تر می‌کند. آنها قادرند خود را از لحاظ سیاسی و اقتصادی ترمیم کنند و به سیاست‌های ریاضتی عادت دارند.