سفیر آلمان در ایران: اینستکس شرط لازم است نه کافی/ مصمم به حفظ برجام هستیم
«میشائیل کلور-برشتولد»، سفیر آلمان در تهران درباره ساز و کار موسوم به ساحات (اینستکس) توضیحاتی داده است.
سفیر آلمان در بخشی از این مصاحبه می‌گوید که «ما اینستکس را تأسیس کردیم که وظیفه‌اش تسهیل روابط تجاری میان ایران و اروپاست و از این طریق مجدداً بر اراده و تلاش خود برای حفظ ضوابط اقتصادی برجام مهر تأیید زدیم.»
وی می‌افزاید که « آلمان یکی از سه سهامدار اینستکس است و رییس اداره کل اقتصاد و توسعه پایدار وزارت امور خارجه آلمان در شورای نظارت این نهاد به نمایندگی از آلمان حضور دارد. علاوه بر این، اینستکس توسط یک مدیر بانکی آلمانی باتجربه هدایت می‌شود.»
آقای کلور-برشتولد بر این باور است که «اینستکس علیه هیچ کشوری نیست و هدف آن نیز نقض و یا دور زدن تحریم‌های آمریکا نیست. اینستکس فقط می‌خواهد معاملات قانونی را امکان‌پذیر سازد.»
وی می‌گوید: «ما با اینستکس از نظر سیاسی قدم به سرزمینی ناشناخته گذاشتیم. این تلاش فوق‌العاده سیاسی را نباید دست کم گرفت.»
سفیر آلمان در تهران می‌افزاید: « ما مطمئنیم که اینستکس به شرکت‌هایی که برنامه‌های تجاری‌شان تا به امروز به بن‌بست خورده‌اند، کمک خواهد کرد. ما همزمان با مقامات اقتصادی آلمان و اروپا برای توسعه‌ی اینستکس در حال مذاکرات فشرده‌ایی هستیم.»
متن کامل مصاحبه با آقای کلور-برشتولد به شرح زیر است:
تسنیم: هر چند که ساحات (اینستکس) اخیرا ثبت شده است، تاریخ دقیقی برای اجرای آن ذکر نشده است و این موضوع هنوز نامشخص است. آیا شما می‌دانید که این ساز و کار چه زمانی دقیقا یا حدودا عملیاتی خواهد شد؟
سفیر آلمان: اینستکس مطالبات و تعهدات پرداختی برگرفته از مراودات تجاری میان شرکتهای اروپایی و شرکتهای ایرانی را ثبت و تهاتر خواهد کرد، به گونه‌ایی که دیگر نیازی به نقل و انتقالات مالی میان اروپا و ایران نخواهد بود. اگر همه‌ی اینها بخواهد اتفاق بیفتد، لازم است که از طرف ایران هم اقدامی متقابل، ساز و کاری مشابه، صورت پذیرد. درواقع به موسسه یا تشکیلاتی همگون نیاز است که بتواند مطالبات و تعهدات پرداختی شرکتهای ایرانی را ثبت و تسویه نماید.
تسنیم: ایده اولیه حمایت از منافع اقتصادی ایران ذیل توافق هسته‌ای به نظر می‌رسید که مبتنی بر مقررات مسدودساز اتحادیه اروپا و علیه تحریم‌های یکجانبه آمریکا باشد. اما ساحات (اینستکس) کار خود را با پرداختن به ابعاد انسان‌دوستانه تجارت با ایران آغاز خواهد کرد که مشمول تحریم‌های آمریکا نیستند. ایجاد مکانیزمی که از تجارت مشروع با ایران در مقابل تحریم‌های آمریکا حمایت نمی‌کند، چگونه می‌تواند معنادار باشد؟ آیا این ساز و کار، در مراحل بعدی، تجارت تحریم شده را نیز پوشش خواهد داد؟ مهمتر اینکه، این موضوع چه زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد؟
سفیر آلمان: مهم این است که ساز و کارهای جدید را سریعاً به جریان بیندازیم. تمرکز اینستکس در مرحله اول بر آن بخش‌هایی که برای مردم ایران حیاتی است، خواهد بود که اولاً بخش اساسی صادرات فعلی اروپا به ایران را شامل می‌شود: دارو، محصولات پزشکی، مواد غذایی و اقلام کشاورزی و ثانیاً مهمترین بخش از نیازهای روزانه فعلی مردم ایران است. در عمل مشخص خواهد شد که با چه سرعتی می‌توانیم کار را پیش ببریم.
تسنیم: آیا کشورهای غیراروپایی قادر خواهند بود در آینده از این ساز و کار برای تجارت با ایران استفاده کنند؟ آیا کشورهای دیگر (غیراروپایی‌ها) تمایلی برای انجام چنین کاری دارند؟ اگر جواب مثبت است، چه زمانی این امر می‌تواند محقق شود؟
سفیر آلمان: اینکه با چه سرعتی می‌توانیم پیش برویم تا حد زیادی بستگی به اعتماد بازیگران بازار نسبت به شفافیت کل این مکانیسم دارد که شامل ساز و کار همتای ایرانی نیز می شود. به همین خاطر نباید وقت هدر دهیم و باید کارشناسان‌مان را وا داریم تا ساختارها و فرآیندهای لازم را تکمیل و اجرایی کنند.
تسنیم: شما تا چه حد اس‌پی‌وی و ساحات (اینستکس) را جدی قلمداد می‌کنید؟ برخی بر این باورند که اینها اقداماتی نمادین هستند تا ایران را متقاعد کنند که در توافق هسته‌ای بماند. آیا این درست است؟ آلمان در این زمینه تا چه حد جدی است؟
سفیر آلمان: آلمان، فرانسه و بریتانیا مصمم هستند و همچنان در تلاشند تا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را که با قطعنامه‌ی 2231 شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید، پا بر جا نگه دارند. از همین رو ما اینستکس را تأسیس کردیم که وظیفه‌اش تسهیل روابط تجاری میان ایران و اروپاست و از این طریق مجدداً بر اراده و تلاش خود برای حفظ ضوابط اقتصادی برجام مهر تأیید زدیم. ما از همان ابتدا مصمم بودیم که همراه با دیگر شرکای اروپایی‌مان مزایای اقتصادی پیمان هسته‌ایی وین را حفظ کنیم، چرا که بر این باوریم که پایبندی به برجام برای همه‌ی طرف‌ها خوب و مهم است. از این رو آلمان یکی از سه سهامدار اینستکس است و رییس اداره کل اقتصاد و توسعه پایدار وزارت امور خارجه آلمان در شورای نظارت این نهاد به نمایندگی از آلمان حضور دارد. علاوه بر این، اینستکس توسط یک مدیر بانکی آلمانی باتجربه هدایت می‌شود.
تسنیم: دو بحث در ایران در خصوص ساحات (اینستکس) وجود دارد. عده‌ای می‌گویند که اینستکس تصویب و تایید نهایی اف‌ای‌تی‌اف در ایران را به عنوان یک شرط یا پیش شرط برای اجرای این ساز و کار مطرح می‌کند. عده‌ای دیگر هم می‌گویند که این شرط نیست بلکه یک توصیه است. کدامیک از این گزاره درست است؟ شرط یا توصیه؟
سفیر آلمان: اینستکس باید استانداردهای بین‌المللی درخصوص مبارزه و ممانعت از پولشویی و تأمین مالی تروریسم را بصورت صددرصد مورد توجه قرار دهد. این امر برای جلب اعتماد و استفاده بخش خصوصی از اینستکس اجتناب ناپذیر است. در واقع این امر باید برای همه روشن و مشخص باشد. واقعیت این است که: بانک‌های طرف قرداد با شرکتهای اروپایی که ایران روی همکاری‌شان حساب کرده است خود را متعهد به توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در زمینه‌ی مبارزه و ممانعت از پولشویی و تأمین مالی تروریسم کرده‌اند. این بدان معناست که پرداخت‌های آنها برای معاملاتی که از طریق اینستکس تسویه شده‌اند تنها زمانی امکان‌پذیر است که امور شرکای تجاری ایرانی‌شان هم طبق استانداردهای بین‌المللی بررسی شده باشند. به همین دلیل هم صحبت شرط و شروط نیست. این یک بحث انحرافی است که با واقعیات همخوانی ندارد و ذهن مردم ایران را منحرف می سازد.
تسنیم: آیا آمریکا می‌تواند اینستکس و اس‌پی‌وس را تحریم کند؟ اروپا چه ابتکار عمل‌هایی را برای مقابله با چنین تحریم‌های احتمالی دارد؟
سفیر آلمان: اینستکس علیه هیچ کشوری نیست و هدف آن نیز نقض و یا دور زدن تحریم‌های آمریکا نیست. اینستکس فقط می‌خواهد معاملات قانونی را امکان‌پذیر سازد. این ایده بر اساس قاعده دو حوزه مالی مستقل از هم شکل گرفته است. در اروپا پول تنها میان شرکتهای اروپایی و در ایران فقط میان شرکتهای ایرانی در جریان خواهد بود.
تسنیم: آیا اروپا با به تاخیر انداختن اس‌پی‌وس، به دنبال خرید زمان در قبال ایران و توافق هسته‌ای است تا اینکه نتایج انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا را ببیند و سپس به نحو مقتضی به پیش رود؟
سفیر آلمان: باور کنید ایجاد چنین مؤسسه ای برای تسویه وجوه دادوستدهای تجاری خصوصی، امری پیچیده و بسیار هزینه‌بر بود. ما می‌بایست در طرف اروپایی به توافق می‌رسیدیم و با سایر اعضای اتحادیه اروپا و خود اتحادیه هماهنگ می‌شدیم. به هر حال سه کشور اروپایی E3 سهامدارن اینستکس می‌باشند. ما با اینستکس از نظر سیاسی قدم به سرزمینی ناشناخته گذاشتیم. این تلاش فوق‌العاده سیاسی را نباید دست کم گرفت.
تسنیم: سفیر فرانسه در آمریکا، با اشاره به موضوعات غیربرجامی، اخیرا در توییتی نوشت که برای "از سرگیری این گفتگوها [با آمریکا]، ضمن تاکید مجدد بر پایبندی بر برجام آماده" هستند. آیا برنامه‌ای یا گفتگوهایی بین اروپا و آمریکا در خصوص برجام و سایر موضوعات وجود دارد؟ اگر چنین است، در چه شرایطی این موارد می‌توانند اتفاق بیفتند؟
سفیر آلمان: اینطور نیست که برنامه‌ی هسته‌ایی تنها نگرانی‌مان بوده باشد. ما همواره بصورت خیلی شفاف بیان کرده‌ایم که در بسیاری از زمینه‌ها اختلاف نظر زیادی با هم داریم و اینکه باز هم از لحاظ سیاسی به هم نزدیک شویم تنها زمانی امکان‌پذیر است که بتوانیم راجع به همه‌ی موضوعات با هم صحبت کنیم. این چیزی‌ست که انتظار ماست و بیانیه‌ی مورد اشاره شما هم به همین امر اشاره دارد.
تسنیم: آیا اس‌پی‌وی و اینستکس می‌تواند ابتکار عملی فراتر از موضوع ایران باشد، تا اینکه استقلال اقتصادی کشورهای اروپایی در قبال کشورهای دیگر از جمله آمریکا تقویت کند؟
سفیر آلمان: اینستکس از طرف اروپایی و ساز و کار مشابه طرف ایرانی وظیفه‌ی خطیری بر عهده دارند. اعتماد تنها زمانی به وجود می‌آید که هر دوی این ساختارها بصورت کاملاً شفاف با یکدیگر کار کنند و تضمین نمایند که تنها دادوستدهای تجاری قانونی و بر اساس استانداردهای بین‌المللی مراودات مالی صورت می گیرند. به همین خاطر کارشناسان آلمانی، فرانسوی و بریتانیایی با کارشناسان ایرانی بصورت تنگاتنگی به تبادل نظر مشغولند تا با کمک هم فرآیندهای لازم را طراحی کنند. اما همه‌ی ما باید واقع‌بین باشیم: این شرط لازم هست، اما کافی نیست. اینستکس و ساز و کار مشابه ایرانی آن می‌توانند فقط یک راهکار برای اقتصاد خصوصی باشند. آنها، یعنی شرکتهای خصوصی در ایران و اروپا خودشان تصمیم خواهند گرفت که آیا مایل به تجارت با هم هستند یا نه. هیچ کس نمی‌تواند آنها را به تجارت مجبور کند. ولی ما مطمئنیم که اینستکس به شرکت‌هایی که برنامه‌های تجاری‌شان تا به امروز به بن‌بست خورده‌اند، کمک خواهد کرد. ما همزمان با مقامات اقتصادی آلمان و اروپا برای توسعه‌ی اینستکس در حال مذاکرات فشرده‌ایی هستیم.
