اگر ایران اف‌ای‌تی‌اف را نپذیرد چه می‌شود؟/ تبعات قرار گرفتن در لیست سیاه را بشناسید
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبر فوری، چند روز قبل، گروه ویژه اقدام مالی FATF تا ماه ژوئن به ایران برای تصویب قوانین مربوط به FATF مهلت داد. این سازمان از جمهوری اسلامی ایران خواسته است تا چهار ماه دیگر اصلاحات مورد نیاز برای همسویی با استانداردهای جهانی در زمینه مبارزه با پول شویی و حمایت مالی از تروریسم را انجام دهد.
در بیانیه FATF آمده است که اگر ایران تا ماه ژوئن سال ۲۰۱۹ قوانین باقی مانده در راستای رعایت معیارهای FATF را به اجرا نگذارد آنگاه گروه ویژه اقدام مالی خواستار افزایش بررسی و نظارت شاخه‌ها و زیر مجموعه های نهادهای مالی مستقر در ایران خواهد شد.
همچنین سازمان FATF گفته است: "ایران تا تکمیل برنامه اقدام، در بیانیه عمومی FATF باقی خواهد ماند. تا زمانی که ایران اقدامات لازم برای رسیدگی به نواقص مشخص شده در ارتباط با تامین مالی مبارزه با تروریسم در برنامه اقدام را اجرا نکند، همچنان نگرانی FATF نسبت به ریسک تامین مالی تروریستی ناشی از ایران و تهدیدی که این کار برای سیستم مالی بین الملل ایجاد خواهد کرد، ادامه خواهد داشت."
FATF از مدتی قبل، ایران را در فهرست سیاه خود و کشورهایی که باید هر چه سریعتر قانونی را در رابطه با مسائل مالی خود به تصویب رسانند، قرار داده است. با این حال، سازمان مربوطه به صورت موقت ایران را از حضور در لیست سیاه خود خارج کرده است و چند ماه مهلت داده است تا تغییرات مورد نظرش اعمال گردد.
لیست سیاه FATF چیست؟
اما اکنون سوال این است که حضور در لیست سیاه FATF چیست و چه عواقبی را برای کشورهای قرار گرفته در این لیست، به وجود می‌آورد؟ اصولا گروه کاری اقدام مالی(FATF) کشورها را به سه دسته تقسیم کرده‌است:
یک دسته کشورهایی هستند که از نظر این گروه کاملاً عملکردشان منطبق توصیه های این گروه بوده و آنها را اجرا می‌کنند. این گروه بیشتر کشورهای آمریکایی و اروپایی هستند. گروه دوم کشورهایی هستند که در حال تطبیق با استانداردهای مشخص شده سازمان هستند. دسته سوم کشورهایی هستند که هیچ همکاری با این گروه نداشته و لذا از نظر FATF در وضعیت خطرناکی قرار گرفته اند و هر چه سریع تر باید اقداماتی را در جهت خواسته های این گروه انجام دهند.
این دسته اخیر خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته کشورهایی که علیه آنها «اقدام متقابل» انجام نمی‌شود و فقط در لیست سیاه یا خاکستری قرار می‌گیرند. پاکستان و برخی کشورهای آفریقایی نمونه هایی از این کشورها هستند. دسته دیگر آنهایی هستند که علاوه بر بودن در لیست سیاه علیه‌شان اقدام متقابل نیز صورت می‌گیرد. طبق گزارشهای اخیر گروه، ایران و کره شمالی کشورهایی هستند که اکنون در این فهرست قرار گرفته اند و لذا هرچه سریع تر باید وضعیت ساختاری اقتصاد خود را مشخص کنند.
مشکلات اقتصادی حاصل از قرار گرفتن در لیست سیاه و خاکستری
طبق گزارشها، وقتی نام کشوری در فهرست دوم یعنی لیست سیاه پرخطر گروه اقدام مالی قرار داشته باشد، بانک‌ها و موسسات پولی و اعتباری دنیا این دولتها را تحریم کرده و در تعامل با بانک‌ها و شرکت‌ها و نهادهای مالی آن کشور، نهایت سخت گیری را به خرج می‌دهند و گاه به همین دلیل از برقراری روابط با آنها خودداری می‌کنند.
اصولا مشکلات حاصل از قرار گرفتن در لیست سیاه یا لیست خاکستری(کشورهایی با یک درجه حساسیت کمتر نسبت به لیست سیاه) با اخطار بیشتر FATF در سه دسته کلی قرار می‌گیرد:
الف. گرفتن وام از نهادهای مالی بین المللی و اتحادیه های مختلف غیر ممکن می‌شود. مثلا اگر کشوری مثل یونان در فهرست خاکستری یا سیاه قرار بگیرد این کشور دیگرقادر به دریافت وام از اتحادیه اروپا نیست.
ب. در صورتی که اخطار سازمان بین المللی چند بار تکرار شود و کشور قرار گرفته در لیست، طی یک مدت در نظر گرفته شده به هشدارهای FATFعمل نکند، تحریمهای بین المللی جامعی توسط سازمان ملل برای کشور خاطی درنظرگرفته می‌شود. بدیهی است در صورت وتو نشدن این طرح، تمام کشورهای عضو سازمان ملل مجبور به اطاعت از آن بوده و به تحریم کشور قرار گرفته در لیست سیاه دست می‌زنند.
ج. همچنین طبق قانون، در صورت تداوم حضور در لیست خاکستری یا سیاه، کشور مورد نظر از قانون تجارت بین المللی حذف می‌شود و دیگر قادر نیست با سایر کشورها به صورت قانونی رابطه بانکی و پولی برقرار کند.
نباید فراموش کرد که اگر کشوری در قسمت دوم لیست یعنی به اصطلاح کشور پرخطر قرار بگیرد، سه عمل فوق به سرعت و شدت بیشتری علیه آن صورت خواهد گرفت.
کارشناسان داخلی چه می‌گویند؟
در مورد پیوستن یا نپیوستن ایران به FATF بحثها و نظرات مختلفی مطرح شده است. برخی آن را نافی استقلال کشور دانسته و برخی دیگر هم معتقدند تا اروپا تعهدات اقتصادی حاصل از برجام را انجام ندهد، ایران نباید زیر بار FATF برود.
با این حال، برخی کارشناسان دیگر، معتقدند در صورت نپیوستن ایران به FATF بحران اقتصادی کشوربیشتر و بیشتر می‌شود. دکتر تقوی، کارشناس مسائل بین الملل معتقد است نپیوستن به FATF حتی فروش نفت ما را درگیر بحران کند. نباید فراموش کرد که طبق سه اتفاق فوق(تبعات نپیوستن به برجام)، هر گونه رابطه تجاری با کشور قرار گرفته در لیست سیاه ممنوع است. بدیهی است که نفت در صدر اقلام تحریم شده قرار دارد و درصورت جدی بودن سازمان ملل و FATF برای اقدام علیه ایران، صادرات نفت ما می‌تواند آسیب جدی ببیند.
داریوش قنبری نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی، هم در خصوص پیوستن ایران به FATF معتقد است که عدم پیوستن به این گروه و سازو کار می‌تواند عواقب بدی برای کشورمان داشته باشد. این کارشناس در گفت‌وگو با خبرگزاری برنا بیان کرد: "با یک نگاه کارشناسانه متوجه خواهیم شد که قطعا بدون پیوستن به این چارچوب هایی که FATF در نظر گرفته است، مراودات بانکی ما در خارج از ایران امکان پذیر نخواهد بود. به طور کلی مجموع لوایحی که مربوط به برخی از کنوانسیون‌هاست حتما باید در کشور ما به تصویب برسد تا بتوانیم در چارچوب این ضوابط ویژه مالی که به FATF موسوم است، مراودات با جهان خارج داشته باشیم."
نباید فراموش کرد که دولتهای اروپایی، کانال مالی جدید یعنی اینستکس را مشروط به پیوستن ایران به FATF دانسته اند و بعید نیست در صورت رد این قانون، برجام اروپایی هم از بین برود.
با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که قبول FATF بدون پیش شرط و بدون گرفتن تضمین عملی از اروپا برای اجرای تعهدات اقتصادیشان اشتباهی سیاسی است و در حقیقت، FATF باید وسیله ای برای سیاستمداران ما باشد که از طریق آن، امتیازهایی را از کشورهای دیگر بگیرند.
