چرا فوتبال ایران به این حال و روز افتاده است؟
به گزارش اقتصاد نیوز و به نقل از ایسنا، هر سال با شروع نیم فصل دوم مسابقات لیگ برتر، مشکلات مالی همانند غده‌ای چرکین سر از باشگاه‌های لیگ برتری بیرون می‌آورند و بلای جان عمده تیم‌ها به جز یکی، دو تیم خصوصی می‌شوند. البته خصوصی‌ها متمول هم برای مدت زمان طولانی نتوانستند از این بلای خانمان برانداز در امان بمانند و فقط برای برهه‌ای کوتاه از این عارضه به دور ماندند.
با گذشت هجده دوره از لیگ برتر و حرفه‌ای شدن تیم‌های ایرانی، همانند نخستین روزهای دهه هشتاد، تیم‌ها راه‌حل قطعی برای فرار از این بحران ندارند و بی‌پولی، کلیدواژه اصلی تیم‌های بزرگ تا کوچک لیگ‌برتر است. بی‌پولی به طوری در تیم‌ها رخنه کرده که بعضاً هزینه تهیه اتوبوس بین‌شهری هم از بین بازیکنان جمع آوری می‌شود.
اصغر باقریان مدیرعامل فولاد خوزستان در اوایل دهه هشتاد و مدیرعامل سابق سپاهان بین سال‌های ۹۴ تا ۹۵ در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مشکل اصلی فوتبال ایران تاکنون راه‌حلی برای فرار از آن اتخاذ نشده است، گفت: اقتصاد جهان در قواره‌های گوناگون به شکل تعریف شده‌ای پیش می‌رود. اگر بحث اقتصادی را در هر مقوله‌ای بررسی کنیم، محل هزینه و تأمین منابع مشخص است.
* چرخه اقتصادی فوتبال باید در درون خودش تعریف شود
این مدیر ورزشی با بیان اینکه ورزش حرفه‌ای موجب تبدیل مقوله اجتماعی به مقوله اقتصادی می‌شود، افزود: از زمانی که ورزش حرفه‌ای شکل می‌گیرد، به طور ناخودآگاه ورزش تبدیل به شغل می‌شود و باید در درون خودش هزینه‌ها و منابع تعریف شود. کسانی که فکر می‌کردند فوتبال باید رشد کند، به این نتیجه رسیدند که با درآمدهای خارج از فوتبال به خواسته‌های خود نمی‌رسند و باید منابع فوتبال در چرخه اقتصادی خودش تعریف کنند.
مدیرعامل سابق سپاهان با اشاره به مزایای فوتبال حرفه‌ای گفت: وقتی حرفه‌ای مطرح می‌شود باید درآمد و هزینه در دل خودش مطرح شود و منابع مالی برای هزینه‌های مورد نیاز باید تأمین شود. نباید این‌طور باشد که اگر دست فوتبال از منابع خارجی قطع شد، دچار مشکل شود.
*اصل اول فوتبال حرفه‌ای ریشه در اصول فیفا دارد
باقریان به یکی از اصول اولیه قوانین فیفا اشاره کرد و گفت: طبق اصل اول فیفا هیچ نهاد خارج از فوتبال در امور مربوط به این رشته دخالت کند. از طرفی فوتبال هم نباید هزینه‌های خود را از نهادهای خارجی تأمین کند. به خاطر همین اصل، فیفا اجازه نمی‌دهد نهادی در فوتبال دخالت کند. این موضوع، اصل اول فوتبال حرفه‌ای است.
*مشکلات دولت‌ها و کشورها تأثیری در فوتبال حرفه‌ای ندارد
عضو سابق هیأت رئیسه سازمان لیگ فوتبال ایران به بیان مصداق‌هایی از این دست که به دلیل رعایت اصول حرفه‌ای در مشکلات اقتصادی کشورها گرفتار مشکلات اقتصادی نشدند پرداخت و گفت: در کشورهایی که به بحران اقتصادی دچار می‌شوند، زمانی که بیشترین فشار اقتصادی روی دولت‌ها است، فوتبال بدون مشکل پیش می‌رود. اسپانیا از نظر اقتصادی با بحران رو به رو است اما یکی از بهترین و پویاترین لیگ‌های دنیا را دارد. این موضوع در یونان هم صادق بود. حرفه‌ای شدن فوتبال منجر به پویایی این رشته ورزشی شد. اگر کاتالان‌ها با دولت درگیری دارد، هیچ تأثیری در روند بارسلونا ایجاد نمی‌شود.
*صفایی فراهانی مخالف حرفه‌ای شدن لیگ برتر بود
وی در پاسخ به این سوال که علی رغم عنوان حرفه‌ای در ایران، چرا لیگ برتر بعد از ۱۸ فصل همچنان با مشکل بی‌پولی و کمبود منابع مالی دست و پنجه نرم می‌کند، گفت: زمانی که می‌خواستیم فوتبال حرفه‌ای را راه بیاندازند صفایی فراهانی، رئیس وقت فدراسیون فوتبال با این امر مخالف بود و می‌گفت فوتبال حرفه‌ای در ایران اجرایی نیست و زمینه اجرا شدن آن مساعد نیست. در جلسه‌ای که داشتیم، ما به هواداران اشاره می‌کردیم اما صفایی می‌گفت درست است که هوادار در ایران وجود دارد اما فوتبال در ایران به لحاظ شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جامعه و کشور نمی‌تواند روی پای خودش بایستد.
باقریان با بیان اینکه فیفا اصرار به اجرا شدن فوتبال حرفه‌ای در ایران داشت، ادامه داد: آن زمان هم فیفا اصرار داشت فوتبال حرفه‌ای شود. ما اگر این کار را نمی‌کردیم به مشکل می‌خوردیم. اولین ضعف هم مشکلات مدیریتی بود. سه چهار سال وقت دادند که ضعف‌ها را پوشش دهیم در غیر این صورت نمی‌گذاشتند بازی کنیم.
*۱۵ سال قبل تعهد دادیم حرفه‌ای شویم ولی چیزی درست نشد
این مدیر ورزشی خاطرنشان کرد: ۱۵ سال پیش تعهد دادیم که کمبودها را برطرف کنیم. نه تنها مشکلات حل نشد بلکه بیشتر شد. کسانی که آن زمان تفکر مدیریتی حرفه‌ای داشتند، فوتبال فقط اسم حرفه‌ای را یدک می‌کشد. به جای اینکه مشکل را حل کنیم، صورت مسئله را پاک کردیم. گفتیم طوری سندسازی می‌کنیم که کلاه سرشان بگذاریم. در صورتی که مشکل حل نشده است. آن‌ها هم که کاری نداشتند و اسناد را می‌دیدند. ما ظاهر را طوری جلوه دادیم که فوتبال حرفه‌ای است اما ما در حد ۱۰ درصد هم حرفه‌ای نیستیم. با این فوتبال مریض، ضعیف و غیرحرفه‌ای می‌خواهیم در ظاهر خوب جلوه کنیم.
*نه تنها تماشاگرمان را از دست دادیم بلکه چیزی هم نساختیم
او به از دست رفتن سرمایه‌های فوتبال طی ۲۰ سال اخیر اشاره کرد و یادآور شد: ما با کاهش تماشاگر رو به رو شدیم. ممکن است اگر بخواهیم میزان تماشاگران را نسبت به ۲۰ سال قبل بررسی کنیم، کاهش ۶۰، ۷۰ درصدی داشتیم. سیاست گذاری‌ها برای افزایش تماشاگر جواب نداد. درآمد هم نداشتیم. استادیوم‌ها تغییر نکردند. برخی از باشگاه‌ها کارهایی کردند اما در ساختارسازی کاری نکردیم. هیچ تغییر خاصی ندیدیم. تنها تغییری که می‌بینیم در نوع گفتمان است. رسانه‌های اجتماعی زیاد شده و نوعی ارتباط تشکیل شده، چون حرفی برای زدن نداریم، رو به ماست‌مالی کردن آوردیم. سعی می‌کنیم به شکلی دیگران را راضی کنیم.
باقریان ادامه داد: سعی می‌کنیم سر مردم کلاه بگذاریم. اگر بخواهیم واقعی بررسی کنیم، مجبوریم به سمت خلاف واقع برویم. تقریباً با جدال و درگیری رو به رو هستیم. وقتی سیستم سالم باشد، مشکلی نیست.
مدیرعامل سابق سپاهان درباره پرداخت نشدن حق پخش تلویزیونی مسابقات لیگ برتر از سوی صدا و سیما نیز، اظهار کرد: حق پخش تعریف دارد. سیستم جهانی حق پخش به این شکل است که به میزان کسانی که برای تماشای مسابقه هزینه می‌شود، به باشگاه‌ها درآمد می‌رسد. درآمد بارسلونا با یک تیم دیگر متفاوت است. هنوز در کشور ما این موضوع به طور کاملاً مشخص بررسی نشده که ما می‌توانیم درآمدی داشته باشیم یا خیر.
او به نحوه درآمدزایی تیم‌ها از محل حق پخش اشاره کرد و گفت: وقتی شبکه اسکای اسپورت با منچستر یونایتد قرارداد می‌بندد، در قبال پخش مسابقات پولی به دست می‌آورد. هر بیننده که بخواهد بازی را ببیند، یک دلار می‌دهد و وقتی دو میلیون نفر بازی را ببینند، دو میلیون دلار به دست می‌آید که بخشی از آن به منچستر می‌رسد. حق پخش تعریف مشکلی دارد.
*در هر زمینه‌ای علامه دهر هستیم
باقریان در واکنش به اینکه راهکار رهایی از این مشکل چیست، تاکید کرد: باید این موضوع را مورد مطالعه قرار دهند. ما در همه زمینه‌ای علامه دهر هستیم. در هر زمینه‌ای از یک نفر مشورت می‌گیریم. کارشناس‌ها کجا هستند؟
فوتبال در ایران یا کاملاً دولتی است یا از رانت دولت استفاده می‌کند
مدیرعامل سابق باشگاه‌هایی مانند سپاهان و فولاد که وابسته به صنایع دولتی هستند، گفت: فوتبال در کشور ما کاملاً دولتی است. هزینه‌ها خارج از فوتبال است. هیچ مجموعه‌ای نمی‌تواند ادعا کند که از فوتبال ارتزاق می‌کنم. کسانی که وابسته به منابع دولتی هستند، از کارخانه‌ها پول می‌گیرند و کسانی هم که از دولت نمی‌گیرند، از رانت‌هایی که دولت در اختیارشان گذشته استفاده می‌کنند. درآمد تراکتورسازی از تعداد زیاد هوادارانش نیست بلکه از جای دیگری است.
او در پایان گفت: در فوتبال حرفه‌ای ساختارها جایگاه افراد را مشخص می‌کند. سیستم‌هایی که برنامه دارند، یک کت وشلوار دارند که هر کسی اندازه آن کت بود، کت تنش می‌کند اما در ایران می‌گویند برای این آدم کت و شلوار بدوزید و برای نفر بعدی هم این موضوع تکرار می‌شود چرا که افراد شایسته مدیریت نیستند.
