بررسی آخرین وضعیت طرح تحول سلامت؛ آیابیمارستان‌‌ها وارد دوره ریاضت اقتصادی شده‌اند؟

دوران دوستی و ماه‌عسل بین وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی در زمان وزارت سعید نمکی، به پایان رسیده است. از زمانی که سعید نمکی در قامت وزیر بهداشت به ساختمان خیابان ایوانک شهرک غرب نقل مکان کرد، بسیاری این نظریه را مطرح کردند که دوران تقابل وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی پایان یافته و این دو سازمان قرار است که دوران بهتری را با هم تجربه کنند. با این حال دوران دوستی، جای خود را به عصر تقابل داد؛ این تقابل زمانی نمود پیدا کرد که معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت از بدقولی مکرر تأمین اجتماعی در پرداخت طلب بیمارستان‌ها انتقاد کرد.

 سیدکامل تقوی‌نژاد را باید جزء بهترین انتخاب‌های وزیر بهداشت، در مقام معاونت وزیر دانست. فردی تکنوکرات با نگاهی اقتصادی که پیش‌تر در رأس سازمان امور مالیاتی کارنامه خوبی از خود بر جای گذاشته بود. حضور چنین فردی در معاونت توسعه می‌تواند بستر تحقق اهداف وزارت بهداشت را فراهم کند. هشدارهای تقوی‌نژاد نسبت به سازمان تأمین اجتماعی نشان داد که به دلیل عدم وصول مطالبات دانشگاه‌های علوم‌ پزشکی کارد به استخوان رسیده است. بیان این سخنان نشان داد که در این مقطع زمانی قرار است تا بیمارستان‌ها به جای رویکرد انبساطی، رویکرد انقباضی را در پیش بگیرند.

بدقولی مکرر

 سیدکامل تقوی‌نژاد در سی‌ونهمین همایش معاونین توسعه مدیریت منابع دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور که در سالن دارالفنون دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، به مطالبات وصول‌نشده از سازمان‌های بیمه‌گر اشاره کرد و گفت: مشکل اصلی در میزان مطالبات از سازمان‌های بیمه‌گر، مربوط به سازمان تأمین اجتماعی است، به‌طوری‌که این سازمان علاوه بر مطالبات سال ۱۳۹۷، تاکنون مطالبات مربوط به بهمن و اسفند سال ۱۳۹۶ را نیز پرداخت نکرده است. براساس ماده ۳۸ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت سازمان‌های بیمه‌گر خدمات درمانی موظف هستند ۶۰ درصد صورت‌حساب‌های ارسالی از سوی بیمارستان طرف قرارداد را قبل از رسیدگی ظرف مدت دو هفته به‌عنوان علی‌الحساب و بقیه مطالبات مؤسسات و مراکز بهداشتی درمانی را تا ۳ ماه پس از تحویل اسناد مربوط به نماینده رسمی صندوق پرداخت کند. در صورت عدم اجرا، سازمان‌های بیمه‌گر موظف به تأمین ضرر و زیان آن، معادل نرخ اوراق مشارکت هستند. براساس محاسبه سامانه سجاد، با توجه به تأخیر طولانی در پرداخت مطالبات از سوی سازمان تأمین اجتماعی، در صورت تحقق ماده فوق، این سازمان باید مبلغی معادل ۱۰هزار میلیارد ریال بابت تأخیر پرداخت اسناد سال ۹۶ و ۹۷ به نظام سلامت پرداخت کند.

کوتاهی سازمان تأمین اجتماعی در پرداخت به‌موقع مطالبات دانشگاه‌ها ممکن است صدمه‌های جبران‌ناپذیری به حوزه سلامت وارد کند

 او در ادامه افزود: کوتاهی سازمان تأمین اجتماعی در پرداخت به‌موقع مطالبات دانشگاه‌ها ممکن است صدمه‌های جبران‌ناپذیری به حوزه سلامت وارد کند. اجرا نشدن مفاد توافق منعقدشده با وزارت بهداشت و همچنین عملیاتی نکردن قول‌های مکرر این سازمان موجب شد تا وزیر بهداشت موضوع را پیگیری کند. به دنبال این پیگیری، رئیس‌جمهور دستور صریحی مبنی بر تأمین منابع لازم برای پرداخت بدهی‌های سازمان مذکور به دانشگاه‌ها صادر کردند که در صورت تحقق، شاهد همکاری بهتری بین وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی خواهیم بود.

 تقوی‌نژاد به تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام اشاره و تصریح کرد: هم‌اکنون ۲۳۷ پروژه بیمارستانی احداث، جایگزین، توسعه و تکمیل با ظرفیت ۴۳هزار تخت در حال ساخت است، بنابراین حجم پروژه‌های در دست اجرا بالا بوده و انتظار دارم دانشگاه‌ها از شروع پروژه جدید خودداری کنند. به غیر از بیمارستان‌های در دست ساخت، ۳هزار و ۹۶۰ پروژه بهداشتی، آموزشی، رفاهی، فرهنگی و ورزشی نیز در حوزه عمرانی وزارت بهداشت فعال هستند که اعتبار موردنیاز برای تکمیل مجموع پروژه‌های در دست ساخت، ۲۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

سالی سخت و دشوار

پیش از شروع سال ۹۸ بسیاری این پیش‌بینی را داشتند که سال ۹۸ سال بسیار سختی خواهد بود. با توجه به عدم تأمین منابع مالی، این پیش‌بینی به وقوع پیوست کما اینکه وزیر بهداشت بارها امسال را سخت‌ترین سال درمانی دانست. به دلیل وجود مشکلات اقتصادی در کشور، وزارت بهداشت عزم خود را جزم کرده که منابع موجود را مدیریت کند.

نادر توکلی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران درگفتگو با ایسنا گفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی که ارائه‌دهنده اصلی خدمات درمانی و بهداشتی هستند، راهکارهای جدیدی برای کنترل منابع مالی و هزینه‌های خود اتخاذ کرده‌ و همچنان تأکید دارند افزایش هزینه بیماران و مراجعه به بیرون از بیمارستان برای تأمین دارو و تجهیزات جزو خط قرمزهای مراکز درمانی است و در عین حال لازم است تا مدیریت منابع و مصارف صورت گیرد. ممکن است نیاز باشد برای جراحی‌های گران‌قیمت و خدمات غیراورژانس نیاز به تدوین پروتکل داشته باشیم. خط قرمز طرح تحول نظام سلامت این است که بیمار برای خدمات موردنیاز خود در بیمارستان‌ها تا جایی که ممکن است به بیرون از بیمارستان مراجعه نکند و تمام خدمات پاراکلینیک و تهیه تجهیزات پزشکی به صورت متمرکز در خود بیمارستان انجام شود.

همچنین پرداختی خدمات مشمول طرح تحول از بیمه شهری ۱۰ درصد و در بیمه روستایی و عشایری بیش از پنج درصد نشود. با توجه به اینکه مطالبات سازمان‌های بیمه‌گر عقب است، این امکان وجود دارد بیمارستان‌ها در تأمین تجهیزات با مشکل روبه‌رو شوند؛ البته با اخذ سیاست‌هایی که به‌صورت متمرکز در دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت می‌گیرد، هر بیمارستانی که مشکل حیاتی در تأمین تجهیزات اساسی خود داشته باشد حتماً در اولویت قرار می‌گیرد. بیمارستان‌ها قبل از ساماندهی قیمت ارز، یک یا دو روز دچار اختلالات کوچکی شدند، اما با پیگیری‌هایی که در این زمینه صورت گرفت این مشکل نیز برطرف شد. با اجرای این طرح قرار است بیمارستان‌های سطح پایین خدمات فوق تخصصی ارائه ندهند؛ چون ممکن است باعث نیاز القائی شوند. بنابراین بیمارستان‌هایی که قرار است عمل‌های تخصصی و گران‌قیمت انجام دهند، سطح‌بندی می‌شوند تا این جراحی‌ها مانند تعویض مفصل و … فقط در مراکز خاصی انجام شود. لازم است سیستم نظام‌مندی برای این نوع از جراحی‌ها داشته باشیم.

 سیدهادی میرهاشمی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم به ضرورت مدیریت درست منابع موجود در نظام سلامت اشاره کرد و گفت: برای تجهیزات سرمایه‌ای مانند سی‌تی‌اسکن، آنژیو و … که در طولانی‌مدت جایگزین می‌شود، اقداماتی به تناسب نیازمندی‌های دانشگاه انجام می‌شود که مستقیم از طریق دانشگاه یا با کمک خیرین تهیه شود. با توجه به اینکه تأمین منابع ما ضعیف است، سیاست‌هایی در این زمینه اعلام شده است. به بیمارستان‌ها نیز گفته‌ایم که چگونه مدیریت منابع انجام دهند و هدررفت نداشته باشند. ما محدودیت منابع داریم. قسمتی از آن را باید با صرفه‌جویی‌هایی مانند استفاده از کالاهایی که برندهای خاص هستند، اما هزینه خاصی را تحمیل نمی‌کنند، تنظیم راهنماهای بالینی به صورت دقیق از طرف وزارت بهداشت و گروه‌های علمی در دانشگاه‌ها به منظور کنترل مصرف دارو انجام دهیم تا کاهش هدررفت منابع صورت گیرد و بتوانیم کسری ۱۰ درصدی منابع را تحمل کنیم. شعار ما افزایش بهره‌وری است، اما این موضوع هزینه دارد؛ بیمارستان نمی‌تواند خدمت ارائه دهد ولی پول آن را دریافت نکند.

در حال حاضر، با کاهش مدت‌زمان اقامت، چرخش تخت‌ها را بالا برده‌ایم، البته این موضوع یکی از چالش‌های ماست. دوست داریم چرخش تخت را بالا بریم تا بیماران کمتر انتظار بکشند، اما در صورت ادامه محدودیت منابع متأسفانه با وجود اینکه ممکن است بتوانیم مدت انتظار را کاهش دهیم، اما ممکن است دستمان برای ارائه خدمت بسته شود. باید پول بیشتری را به سلامت تخصیص یابد و اگر این پول تأمین نشود ما دچار مشکل می‌شویم. ما می‌توانیم تخت‌های بیمارستانی را خالی کنیم، اما ناچاریم به دلیل نداشتن بودجه آن را خالی نگه داریم. این موضوع برای همه دانشگاه‌های علوم پزشکی تهدید به شمار می‌آید. با توجه به اینکه دانشگاه‌های تهران محل ارجاع هستند، نمی‌توانند بگویند این خدمات را ارائه نمی‌کنند. ولی در صورت بهبود نیافتن شرایط چاره‌ای جز این نداریم.

کوتاهی در کنترل منابع مالی

در اردیبهشت‌ماه سال ۹۸ طرح تحول سلامت، پنج سالگی خود را جشن گرفت. در حال حاضر طرح تحول سلامت به مشکل بزرگی تبدیل شده که بسیاری را به این نتیجه رسانده که این طرح چاه ویلی است که بودجه کشور را می‌بلعد و تداوم آن در شرایط کنونی به مصلحت کشور نیست. شاید این تصور ایجاد شود که این نظرات کارشناسی به این دلیل مطرح شده که کشور در شرایط سخت اقتصادی قرار گرفته است. واقعیت این است که طرح تحول سلامت به دلیل عدم کنترل منابع مالی از همان ابتدا مورد انتقاد قرار گرفت.

 سید محمدتقی حسینی‌طباطبایی که در زمان شروع و اجرای طرح تحول سلامت رئیس بیمارستان امام حسین(ع) بود و در حال حاضر در بیمارستان مفید مشغول به کار است. تجربیات دوران پیش از اجرای طرح تحول سلامت را در یکی از شلوغ‌ترین و رفرال‌ترین بیمارستان‌های تهران بررسی کرد و به «رسانه مجازی نیلسو» گفت: بحث سلامت بعد از انقلاب در کشور ما مغفول مانده بود. در برنامه توسعه اول و دوم موضوع سلامت نادیده گرفته شد. نقطه شروع توجه به مبحث سلامت از برنامه سوم توسعه بود که در مورد ساخت خانه‌های بهداشت و ساخت بیمارستان و نحوه تخصیص بودجه سلامت بحث شده بود. اولین برنامه‌ای که به صورت جدی به مبحث سلامت توجه کرد، برنامه چهارم توسعه بود.

یک ورشکستگی بزرگ در بیمارستان‌ها وجود داشت که عنوان نمی‌شد. با روی کار آمدن آقای روحانی این موضوع مورد توجه قرار گرفت

 در برنامه چهارم، این نکته مورد اشاره قرار گرفت که پرداخت از جیب مردم در حال افزایش است. در دولت دوم دوره اصلاحات این نکته مورد تأکید قرار گرفت که باید اقداماتی صورت بگیرد که پرداخت مردم از جیب به کمتر از۳۰ درصد برسد. این نکته نشان داد که پرداخت مردم از جیب بیشتر شده است. این نکته در دولت بعد از اصلاحات خیلی جدی گرفته نشد. وضعیت به سمتی پیش رفت که آرام‌آرام پرداخت از جیب افزایش پیدا کرد و به حدود ۷۰ درصد رسید. بدتر اینکه حدود ۴ درصد از جمعیت کشور به دلیل پرداخت هزینه سلامت، شرایط زیر خط فقر و فلاکت را تجربه می‌کردند. در بسیاری از بیماری‌های صعب‌العلاج، فرد ناچار می‌شد تا زندگی خود را به حراج بگذارد تا بتواند هزینه درمان را جور کند. مهم‌تر اینکه بیمارستان‌های دولتی شرایط چندان خوبی نداشتند و بیماران را به بیرون از بیمارستان ارجاع می‌دادند. درچنین شرایطی، ارز دولتی به جای خرید تجهیزات پزشکی صرف خرید وسایل لوکس شد.

در سال ۹۱، ارز به‌یک‌باره سه برابر شد و قیمت تجهیزات پزشکی مصرفی افزایش یافت. در این وضعیت، خانواده‌های ایرانی متحمل هزینه‌های بسیاری شدند. به عبارت دیگر، بعد از سال ۹۱ بیمارستان‌های دولتی ورشکست شدند. در این میان، رؤسای بیمارستان‌ها، مردم و پزشکان از این شرایط دلخور بودند.

یک ورشکستگی بزرگ در بیمارستان‌ها وجود داشت که عنوان نمی‌شد. با روی کار آمدن آقای روحانی این موضوع مورد توجه قرار گرفت. خدا فردی را که توانست اهمیت این موضوع را به هیأت دولت اثبات کند بیامرزد. به هر حال کشور در حوزه سلامت به بن‌بست رسیده بود. آقای روحانی حوزه سلامت را از رتبه نه و ده به رتبه سه و چهار کشوری ارتقا داد. از سویی سیاست‌های ابلاغی رهبری در حوزه سلامت هم در فروردین ۹۳ ابلاغ شد. به همین دلیل، وزرا مکلف شدند تا برنامه‌ای را تدوین کنند و تمام وزارتخانه‌ها موظف شدند با این طرح همکاری کنند. وزارت بهداشت طرح تحول سلامت را ارائه کرد. ابتدا هدفشان این بود که پرداخت از جیب را کم کنند با این حال دولت موضوع را جدی‌تر گرفت و مقرر شد تا دولت در تمام حوزه‌ها ورود کرده و اصلاحاتی را اعمال کند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به منابع مالی این طرح اشاره کرد و افزود: مقرر شد که ارزش افزوده از هشت درصد به نه درصد برسد و یک درصد آن که ۴ تا پنج‌هزار میلیارد می‌شود به همراه ده درصد هدفمندی یارانه که ۴ تا پنج‌هزار میلیارد می‌شود، به طرح تحول اختصاص پیدا کند. از طرفی، برخی ردیف‌های خاص هم در نظر گرفتند. این پیش‌بینی شد که هر سال رقمی حدود ده تا ۱۲هزار میلیارد به طرح تحول تزریق می‌شود. به همین دلیل بیمه‌ها ورود پیدا کردند.

پاشنه آشیل

پس از آغاز این طرح، مشکلات اجرایی طرح خود را نشان داد. مشکل بزرگ مراجعه مردم از شهرهای کوچک به تهران برای درمان بود. البته قبل از اجرای این طرح بسیاری از کارشناسان نسبت به بروز این مشکل هشدار داده بودند. ریاست سابق بیمارستان امام حسین با مرور خاطرات شلوغی بیش از حد بیمارستان‌ها دولتی بعد از اجرای طرح تحول سلامت گفت: در ابتدای اجرا این نکته مطرح شد که مردم دیگر در شهرهای خود نمانده و به بیمارستان‌های بزرگ مراجعه می‌کنند. عمل‌های سنگین با هزینه بالا صورت خواهد گرفت. در سنین بالا تعویض مفاصل صورت نمی‌گرفت، اما با این طرح قابل اجرا بود. از طرفی، در عمل قلب بیمار حساب جیب خود را می‌کرد اما دیگر این محاسبات صورت نمی‌گرفت. این سؤال بارها مطرح شد که اگر شما این راه را باز کنید چطور می‌خواهید وضعیت را کنترل کنید. به‌هرحال وظیفه پزشک تجویز بوده و از طرفی، بیماران هم رایگان جراحی می‌شدند. در این شرایط همه از این مسأله استقبال می‌کردند. اما رویکرد درست این بود که این موضوع کنترل شود تا هزینه بالا نرود. به دلیل عدم کنترل، هزینه زیادی هدر ‌رفت. مواردی وجود داشت که ۴۰-۳۰ میلیون تومان برای تعویض مفصل بیماری با سن بالا حدود ۹۰-۸۰ سالگی هزینه می‌شد اما در نهایت فرد یک ماه زنده می‌ماند.

 او پاشنه آشیل طرح را عدم کنترل منابع دانست و افزود: سیستم اطمینان داشت که دولت به وعده خود عمل کرده و این هزینه را خواهد داد مهم‌تر اینکه وزارتخانه دنبال کنترل منابع نرفت. در این میان، وعده‌هایی به پزشکان داده شد که شما هرچقدر کار کنید بیشتر حقوق خواهید گرفت، من شاهد بودم که پزشکان با تمام قوا کار می‌کردند.

 از سویی به پرستاران هم گفتند که حقوقتان تا دو برابر افزایش خواهد یافت. در این شرایط، تعرفه‌هایی که بیمه‌ها قبول نکرده بودند وزارت بهداشت با ردیف یارانه تقبل کرد. اوایل اجرای طرح، پول یارانه را پیشاپیش می‌دادند تا بیمارستان از مردم پول نگیرد. این رویکرد موجب شد مردم مرتب به بیمارستان مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرد. مواردی وجود داشت که بیمار در یک روز ۵ بار تحت ویزیت فوق تخصص‌های مختلف قرار گرفته بود. با این حال کنترل لازم در سال ۹۳ و اوایل ۹۴ صورت گرفته و محیط امنی فراهم شده بود. در این شرایط پزشکان وقت گذاشته و با تمام توان کار می‌کردند. در این شرایط، مراجعه به بیمارستان خصوصی کم شد و بسیاری در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند. بیمارستان‌ها تجهیزات پزشکی نزدیک به ۱۰۰۰میلیارد تومان دریافت کردند. در نتیجه شور و هیجان خوبی ایجاد شد تا اینکه ناگهان کمبود منابع خود را نشان دادند و بیمه‌ها با تأخیر مطالبات را پرداخت کردند. کار به جایی رسید که این بدهی‌ها با تأخیر یک‌ساله پرداخت شد که در نهایت منجر به نارضایتی جامعه پزشکی شد. فشار کار روی دوش پزشکان جوان مضاعف شد و با سختی در اداره زندگی مواجه شدند. به‌هرحال از نظر قانونی موظف به کار بودند اما مطالبات آن‌ها پرداخت نمی‌شد.

 طباطبایی وضعیت بیمارستان‌های تأمین اجتماعی را مناسب‌تر ارزیابی و تصریح کرد: سازمان تأمین اجتماعی به‌طورکلی، یک درمان مستقیم و یک درمان غیرمستقیم دارد. ۳۰-۲۰ درصد درمان مستقیم بوده و در بیمارستان‌‌های خود تأمین اجتماعی است. از دفترچه‌های خودش پول نمی‌گرفت اما برای سایر اقشار تا سه برابر پول می‌گرفت. پزشکانی که در بیمارستان‌های تأمین اجتماعی کار می‌کردند مثل میلاد و لبافی‌نژاد با فاصله دو تا سه ماه کارانه دریافت می‌کردند اما در درمان غیرمستقیم، پزشکی که در بیمارستان دانشگاهی کار می‌کرد با فاصله یک سال پول خود را دریافت می‌کرد. همین موجب شد که روند درمان با اخلال مواجه شود. این موضوع به‌کرات مطرح شد که چرا در بیمارستان میلاد نحوه پرداخت به این صورت است اما در سایر بیمارستان‌ها متفاوت است. بدتر اینکه در ازای پرداخت پول طلب پزشکان به مدیریت بیمارستان می‌گفتند که می‌توانید از بانک رفاه وام بگیرید که این وام بهره بالایی داشت. همین موجب شده که تأمین اجتماعی به بسیاری از بیمارستان‌های دانشگاهی بدهکار شود اما متأسفانه در برابر به بیمارستان‌ها پیشنهاد می‌کنند که وام بگیرید. اعتراض‌های بیمارستان‌های دانشگاهی برای دریافت طلب خود تاکنون بی‌نتیجه مانده است.

 طباطبایی به مشکلات دارویی اشاره کرد و به نیلسو گفت: در بحث دارویی بیش از ۵۰ درصد از تولید و توزیع دارو در دست تأمین اجتماعی است. در حال حاضر دانشگاه شهید بهشتی به‌تنهایی رقمی بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان از تأمین اجتماعی طلب دارد، متقابلاً ۱۰۰ میلیارد تومان دارو بدهکار است. وقتی به سازمان گفته می‌شود که این بدهی دارویی را از روی طلب ما بردارید این موضوع را قبول نمی‌کند. متأسفانه طرحی که به این خوبی شروع شد در ادامه بدون کنترل ادامه یافت. از همان ابتدا این امکان وجود داشت که در قالب سیستم ارجاع این طرح را هدایت کند. بهتر بود تا بر اندیکاسیون‌ها و اعمال جراحی، نظارت بیشتری اعمال شود. در این صورت این امکان وجود داشت تا هزینه‌ها کنترل شده و اینقدر زیاد نشود. این انتقاد به وزارت بهداشت وارد است که هزینه‌ها را کنترل نکرد. به هر حال یک فرد از روستای دورافتاده سیستان‌وبلوچستان اجازه داشت تا به بیماستان قلب شهید رجایی مراجعه کند و درمان شود. این در حالی بود که باید طبق نظام ارجاع به این بیمارستان فرستاده می‌شد. دولت باید راه‌های کنترل منابع را اعمال کند چون تداوم این برنامه به روش پیشین امکانپذیر نیست. بیمه تأمین اجتماعی هر چقدر پول بدهد بازهم حجم زیادی از مطالبات آن‌ها باقی می‌ماند. بیمه تأمین اجتماعی هنوز نتوانسته سال ۹۶ را تسویه کند.

فقط اقدمات ضروری

محمدحسین قربانی، نایب‌رئیس دوم کمیسیون بهداشت مجلس در گفتگو با «رسانه مجازی نیلسو» به ضرورت مدیریت منابع اشاره کرد و گفت: طرح تحول سلامت یکی از موثرترین اقدامات صورت‌گرفته در حوزه سلامت است. به منظور مدیریت منابع مالی حوزه درمان لازم بود تا یک استراتژی و مدیریت خوبی اعمال شود. پیش‌تر به دلیل فقدان استراتژی و یک اراده مستحکم این منابع درست هزینه نمی‌شد اما در حال حاضر این منابع جهت‌دار شده است. مهم‌ترین هدف طرح تحول سلامت، کاهش پرداختی از جیب مردم بود که محقق شد. یکی از معضلات ما در حوزه اقتصاد سلامت، دریافتی‌های غیرمتعارف بود که آن هم تا حدودی از بین رفت. مقرر شد که برای اجرای طرح تحول سلامت منابع پایداری پیش‌بینی شود. ابتکار بسیار خوب این بود که یک درصد ارزش افزوده به طرح تحول سلامت اختصاص پیدا کند.

محمدحسین قربانی، نماینده مجلس شورای اسلامی

از سوی دیگر بحث مالیات بر دخانیات هم مطرح شد. این موضوع در برنامه پنجم و ششم و بودجه سنواتی مورد توجه قرار گرفت. به‌دنبال تأمین منابع و اجرای طرح تحول سلامت این موضوع بارها مطرح شد که آیا ما در حوزه اجرای طرح تحول سلامت موفق بودیم یا خیر؟ من بزرگ‌ترین دلیل عدم موفقیت طرح تحول سلامت را اجرا نکردن قانون می‌دانم. متأسفانه با وجود شفافیت در قانون، دولت نتوانست منابع لازم و پیش‌بینی‌شده را به طرح تحول سلامت اختصاص دهد. وقتی درآمدها تحقق پیدا نکرد، در اختیار مجموعه وزارت بهداشت قرار نگرفت و طرح برای اجرا با مشکل روبه‌رو شد. انتظار ما این است این طرح با تمام قدرت به کار خود ادامه دهد. به این منظور باید مدیریت مناسبی اعمال شود تا منابع پرت نشود و باید منابع لازم تخصیص پیدا کند تا به این ترتیب مشکل طرح تحول حل شود. از سوی دیگر، وزارت بهداشت لازم است تا مدیریت خوبی را در هزینه‌کرد منابع انجام دهد. در حال حاضر، کشور در شرایط خاصی قرار گرفته است.

 با توجه به محدودیت منابع باید از انجام اعمال جراحی گران‌قیمت پرهیز کرد و هزینه لازم را برای امور ضروری استفاده کند.

سخن آخر

دور تسلسل گریبان سازمان تأمین اجتماعی را گرفته که منجر شده این سازمان از سوی وزارت بهداشت مورد انتقاد گسترده قرار بگیرد. از یک سو دولت بدهی خود را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نکرده است و همین موجب شده که تأمین اجتماعی نتواند بدهی خود را به دانشگاه‌های علوم پزشکی پرداخت کند. به دنبال این بدقولی دولت، سازمان تأمین اجتماعی ناچار شده است تا وام کلان بگیرد و هر ماهه سود زیادی را پرداخت کند. از سوی دیگر، به دلیل بدقولی سازمان تأمین اجتماعی، وزارت بهداشت هم ناچار شده تا وام بگیرد. به‌هرحال مدیریت نادرست موجب شده که هر ماهه بانک‌ها سود کلانی را به جیب بزنند. در چنین وضعیتی تنها چرخه نارضایتی بازتولید می‌شود. به نظر می‌رسد که این فرآیند باید در این مقطع زمانی متوقف شد و اقتصاد ریاضتی در دستورکار بیمارستان‌ها قرار بگیرد زیرا منابع وزارت بهداشت محدود است و باید مدیریت بهینه در دستور کار بیمارستانی قرار بگیرد وگرنه با رویکرد پیشین اگر کل بودجه نفت به طرح تحول سلامت اختصاص یابد، کافی نبوده و باز بیمارستان‌ها با معضل بودجه روبه‌رو خواهند شد.