نتیجه عجیب تحقیقات جدید در مورد تغییرات اقلیمی

به گزارش اقتصاد نیوز و به نقل از زومیت،نتایج دو مطالعه‌ی جدید که تحت هدایت رافائل نئوکوم، دیرینه‌اقلیم‌شناس دانشگاه برن سوئیس انجام شده است، نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی به‌شکلی که امروزه شاهد آن هستیم، با دیگر دوره‌های اقلیمی دوهزار سال گذشته قابل قیاس نیست. این نتایج برای انکارکنندگان علم اقلیم همچون داروی تلخی است که باید خورده شود؛ زیرا با وجود این پژوهش دیگر به‌سختی می‌توان تغییرات اقلیمی امروزی را اتفاقی طبیعی قلمداد کرد که به‌طور منظم در طول زمان رخ می‌دهد.

درواقع دوهزار سال گذشته که با عنوان «دوران مشترک» یا «عصر حاضر» شناخته می‌شود، تغییرات اقلیمی برجسته‌ای را تجربه کرده است. از نمونه‌های درخورتوجه در این دوران عصر یخبندان کوچک، دوره‌ی سرمایش که از قرن ۱۵ تا اواخر قرن ۱۹ ادامه داشت و دوره‌ی گرم قرون وسطی (یک دوره‌ی گرم و خشک که از سال ۹۵۰ تا ۱۲۵۰ ادامه داشت) است. اما همان‌طور که پژوهش جدید نشان می‌دهد، این دوره‌های اقلیمی، رویدادهایی جهان‌شمول نبودند و کوتاه‌تر از آن چیزی بودند که معمولا فرض می‌شود. به‌علاوه‌، این دوره‌های گرمایش و سرمایش تاریخی عمدتا در اثر فعالیت‌های آتشفشانی آغاز می‌شدند که نشان‌دهنده‌ی طبیعت گذرای آن‌ها است.

مقاله‌ی جدید نگرانی‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسان را افزایش می‌دهد، زیرا چیزی که در حال حاضر زمین در حال تجربه‌ی آن است، طی دوهزار سال گذشته سابقه نداشته است. در نخستین مقاله که در مجله‌ی Nature منتشر شده است، نئوکوم و همکارانش روندهای دمایی دوران مشترک را بازسازی کردند. این بخش از کار نسبتا ساده پیش می‌رود چرا که کافی است دماهای ثبت‌شده طی ۱۵۰ سال گذشته جمع‌آوری شوند اما انجام این کار فراتر از زمان یادشده دشوارتر می‌شود؛ بدین علت که در دوران قبل از سال ۱۸۵۰ دماهای سطحی ثبت‌شده کمیاب بوده یا اصلا وجود ندارند.

در این وضعیت، پژوهشگران از حرارت‌سنج‌های دیرینه (پالئوترمومتر) مانند سنجه‌های مرتبط‌با عرض حلقه‌ی درختان، اندازه‌ی صخره‌های مرجانی، عمق رسوبات دریاچه‌ای و اندازه و بافت یخچال‌های طبیعی به‌عنوان شاخص‌های طبیعی روندهای گرمایش و سرمایش استفاده کردند. پژوهشگران برای تجزیه‌و‌تحلیل خود درمجموع از حدود ۷۰۰ مورد از این رکوردها استفاده کردند. البته آن‌ها مجبور نبودند که به‌دنبال این اطلاعات زمین را بگردند. این نوع اطلاعات در آرشیوی به نام PAGES 2k قابل دسترسی است. داده‌های موجود در این آرشیو به آن اندازه متراکم بود که دانشمندان بتوانند روند سالانه تغییر دمای جهان را برای دوهزار سال گذشته بازسازی کنند.

نئوکوم و همکارانش، با بررسی این داده‌ها همان‌طور که در عنوان مطالعه‌ی خود ذکر کرده‌اند، دریافتند: «هیچ شاهدی درمورد وجود دوره‌های گرمایش و سرمایش جهانی (که کل سیاره را درگیر کند) طی دوران مشترک پیش از صنعتی شدن وجود ندارد.» به این ترتیب، یک پندار رایج را که دوره‌های اقلیمی در این زمان‌ها در کل سیاره رخ داده است، باطل کردند. به‌عنوان مثال، دوره‌های کوتاه‌مدت سرمایش دوران مشترک در منطقه‌ی شرق اقیانوس آرام در قرن ۱۵، در شمال غربی و جنوب شرقی آمریکای شمالی در قرن ۱۷ و در مناطق دیگر در قرن ۱۹ ثبت شد. در طول دوره‌ی گرمایی قرون وسطی، تنها ۴۰ درصد از سطح سیاره تحت‌تاثیر قرار گرفت. براساس نتایج مطالعه‌ی جدید، این ارقام کاملا خلاف مشاهداتی بوده که در دهه‌های اخیر در قرن ۲۰ وجود داشته و در آن تغییرات اقلیمی ۹۸ درصد از کل زمین را تحت‌تاثیر قرار داده است. پژوهشگران در مقاله‌ی خود نوشتند:

این نتایج شواهد محکمی را ارائه می‌کند که نشان می‌دهد گرمایش زمین ناشی از فعالیت‌های انسانی نه‌تنها ازلحاظ دمای مطلق بی‌سابقه است بلکه ازنظر وسعت نیز در طول دوهزار سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

مایکل مان از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا که در پژوهش جدید مشارکتی نداشته است، می‌گوید این اطمینان‌بخش و رضایت‌بخش است که تقریبا دو دهه پس از کار اصلی گروهش (که به‌خاطر شکل خاص نمودار به‌دست آمده در آن به مطالعات چوب اسکی معروف است)، گروه‌های مستقل و بین‌المللی دانشمندان با استفاده از رویکردهای کاملا متفاوت و اطلاعات گسترده‌ی اقلیم باستانی نتایج مشابه با نتایج مطالعات آن‌ها (مان و همکاران) به‌دست آوردند.

همچون مطالعه‌ی جدید، مان و همکارانش از بازسازی روندهای اقلیمی تاریخی برای تاکید بر ماهیت بی‌سابقه‌ی تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسانی استفاده کردند. نئوکوم و همکارانش در مقاله‌ی دوم خود که در مجله‌ی Nature Geoscience منتشر شد، علل احتمالی ناهنجاری‌های اقلیمی مشاهده‌شده‌ی دوران مشترک را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که علت اصلی آن فعالیت‌های آتشفشانی بوده است. برای مثال از ۱۳۰۰ تا ۱۸۰۰، فوران‌های آتشفشانی عمده عوامل اصلی نوسان‌های اقلیمی تاریخی مطرح شدند که در آن فوران‌ها موجب سرد شدن اقلیم شد. از فوران‌های آتشفشانی مهم در این زمان آتشفشان‌های سالاماس در سال ۱۲۵۷ و تامبورا در سال ۱۸۱۵ بود که هر دو در اندونزی اتفاق افتادند. با درنظر گرفتن تغییرات دمایی رخ‌داده در این زمان، عوامل دیگری نظیر تغییر در میزان تابش رادیواکتیو خورشید برای ایجاد نوسان‌های اقلیمی مشاهده‌شده کافی نیست. رون آموندسون، استاد گروه علوم زیست‌محیطی، سیاست و مدیریت دانشگاه برکلی می‌گوید:

این مقاله‌ها حاصل تلاشی سخت و بلندپروازانه است که از نتایج مطالعات انفرادی دیرینه‌اقلیم سال‌های گذشته استفاده می‌کند. پژوهشگران پس از جمع‌آوری این اطلاعات نشان دادند که دوره‌های گرمایش و سرمایش شناخته‌شده‌ای که انسان طی دوهزار سال گذشته تجربه کرده، احتمالا دارای مقیاس جهانی نبوده و به‌وسیله‌ی عوامل اقلیمی طبیعی به‌خصوص فوران‌های آتشفشانی و گرد‌و‌غبار و خاکستر حاصل از آن‌ها ایجاد شده است.

مهم‌تر اینکه، آن‌ها ازنظر اندازه و وسعت جهانی درمقایسه‌با گرمایش قرن ۲۰ و ۲۱ که زمین در اثر تاثیرات انسان روی سیستم اقلیمی در حال تجربه‌ است، اصلا مطرح نیستند.

حلقه های درخت

اسکات جورج، پژوهشگر دانشگاه مینه‌سوتا به یک نقص احتمالی در مقاله‌ی جدید اشاره می‌کند: استفاده از اطلاعات شاخص به‌جای اطلاعات واقعی. جورج می‌نویسد:

اطاعات مربوط به حلقه‌ی درختان که فراوان‌ترین شاخص مورد استفاده در آرشیو PAGES 2k است، گاهی در پیش‌بینی تغییرات اقلیمی آهسته طی چندین قرن با بیشتر غیرقابل اعتماد هستند. علاوه‌بر‌ این، برخی از دیگر شاخص‌ها (مخصوصا رکورد حاصل از رسوبات دریایی و دریاچه‌ای) می‌توانند خطایی به حد چند دهه یا حتی قرن داشته باشد. هنوز نمی‌دانیم که ما با چه میزان دقتی قادر خواهیم بود تا دماهای جهانی را در کل این دوره‌ی دوهزار ساله با هم مقایسه کنیم.

بدون شک، هنوز فضایی برای پیشرفت وجود دارد اما همان‌طور که مان نیز اشاره می‌کند، روش‌های مورد استفاده درحال پیشرفت هستند؛ با این حال باز هم این اطلاعات یک چیز را به ما می‌گویند: «آنچه در حال حاضر در حال اتفاق افتادن است، پدیده‌ای طبیعی نیست».

مان می‌گوید:این خصوصیت علم است. اگر شما در اشتباه باشید، دیگر پژوهشگران درنهایت این اشتباه را به شما نشان می‌دهند. اگر نتایج شما درست باشد، پژوهشگران یافته‌های شما را مجددا تایید و آن‌ها را وسعت خواهند داد.