آمبولی همین نزدیکی است یک وقت فوت نکنید/ همه چیز درباره آمبولی
به گزارش اقتصادنیوز معصومه ستوده روزنامه‌نگار در مجله نیلسو در این باره نوشت: فوت مادر جوان ۱۷ ساله کرجی به دلیل آمبولی در زایمان اولش، بار دیگر افکار عمومی را متوجه خطرات آمبولی کرد. اظهارنظر مدیر درمان تامین اجتماعی البرز در مورد اینکه نود درصد زنانی که بعد از زایمان دچار آمبولی می‌شوند، فوت می‌کنند. به حجم نگرانی‌ها افزود.
البته پیشتر هم پزشکان نسبت به این بیماری کشنده هشدار داده بودند. شاید تصور عامه این باشد که لخته خون تنها عامل سکته قلبی و مغزی است اما یک وجه خطرناک لخته خون مغفول مانده است و آن وجه، زمانی خطرسازمی‌شود که این لخته خون در وریدها ایجاد شود. ایجاد لخته خون در وریدها کافی است تا ترومبوآمبولی وریدی به وجود بیاید و فرد فوت کند. به طور کلی می‌توان گفت که مرگ ناگهانی بیشتر افرادی که به سلامت اعمال جراحی را انجام می‌دهند و وضعیت عمومی خوبی دارند، آمبولی است. به همین دلیل این بیماری را مرگ خاموش در بیمارستان نامیده‌اند.
درچنین وضعیتی، لخته خون در رگ‌های محیطی عضله ساق پا ایجاد شده و در اثر بی‌تحرکی و حرکت آن به سمت اعضای حیاتی مانند قلب، مغز و ریه؛ باعث ایست ناگهانی قلب و مغز و از کار افتادن ریه و در نهایت مرگ می‌شود.
بیماری خزنده
بیماری آمبولی را می‌توان بیماری خاموش و کشنده نام نهاد زیرا فرد مبتلا بسیار دیر متوجه بیماری خود می‌شود و زمانی به این بیماری پی می‌برد که دیگر کار از کار گذشته است. فوت یک نفر از هر چهار نفر فرد مبتلا به آمبولی وریدی، نشان می‌دهد که این بیماری بسیار کشنده‌تر از آن است که بسیاری تصور می‌کنند. موضوع آمار بالای مرگ بیماران به دلیل آمبولی مورد تاکید رئیس انجمن بیهوشی و معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی تهران قرار گرفت.
لخته خون در رگ‌های محیطی عضله ساق پا ایجاد شده و در اثر بی‌تحرکی و حرکت آن به سمت اعضای حیاتی مانند قلب، مغز و ریه؛ باعث ایست ناگهانی قلب و مغز و از کار افتادن ریه و در نهایت مرگ می‌شود.
دکتر محمد مهدی قیامت در گفتگو با همشهری‌آنلاین، آمبولی را مرگ خاموش نامید و بیماری‌های خاص همچون چاقی، دیابت و مصرف برخی داروها را عامل آمبولی دانست. قیامت به آمار مرگ و میر اشاره و تصریح کرد که در کشور‌های اروپایی میزان مرگ و میر ناشی از آمبولی دو برابر مجموع مرگ و میر حاصل از سرطان سینه، ایدز، سرطان پروستات و حوادث جاده‌ای است به همین دلیل دستورالعمل‌هایی برای جلوگیری از این بیماری نوشته شده است تا هم اطلاع‌رسانی شود و هم رشته‌های مختلف پزشکی که درگیر این موضوع هستند بتوانند با مراقبت‌هایی، از مرگ‌های خاموش آمبولی جلوگیری کنند. البته کادر بیمارستانی باید روش‌هایی را برای جلوگیری از آمبولی اجرایی کند همچنانکه می‌توانند از جوراب‌های خاص که ویژه جلوگیری از آمبولی است، برای بیماران استفاده کنند.
البته دکتر ایرج خسرونیا رئیس هیأت مدیره جامعه متخصصان داخلی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مصاحبه با همشهری‌آنلاین به ضرورت توجه به مراقبت بعد از عمل اشاره کرد و گفت: مراقبت‌های بعد از عمل جراحی بسیار مهم است گاهی امکان دارد که پا مدتها بدون حرکت بماند و همین می‌تواند باعث آمبولی شود.
البته استفاده از داروها برای جلوگیری از آمبولی رایج است که در ایران هم استفاده می‌شود. مهمتر اینکه برخی از داروها می‌تواند احتمال ایجاد آمبولی را افزایش دهد. داروهای کورتن‌دار که این روزها تجویز آن توسط برخی از پزشکان به ویژه پزشکان عمومی زیاد شده است و متاسفانه برای سرماخوردگی هم تجویز می‌شود، در ایجاد آمبولی بسیار موثر است. البته گاهی بیمار ناچار می‌شود تا از داروی کورتن‌دار استفاده کند در این شرایط، بیمار باید تحرک کافی داشته باشد تا دچارآمبولی نشود، همچنین مولتی‌ویتامین‌ها و داروهای کلسیم‌دار که توسط افراد در خیلی از موارد بدون تجویز پزشک مصرف می‌شود و نیز برخی داروهای ضد‌سرطان می‌تواند سبب آمبولی و مرگ ناگهانی شوند. پزشکان باید مراقبت قبل از عمل و بعد از عمل را جدی بگیرند تا بیمار آمبولی نکند.
ترس دائمی
به موازات گسترش آمار مرگ به دنبال آمبولی این سوال به صورت جدی مطرح می‌شود که آیا این امکان وجود دارد که بتوان از بیماری درامان ماند زیرا ترس از این بیماری به صورت گسترده‌ای افزایش یافته است! واقعیت این است که آمبولی در دسته بیماری‌هایی قرار می‌گیرد که به راحتی می‌توان از آن پیشگیری کرد.
در حالیکه سکته قلبی و مغزی که بدنبال ایجاد لخته خون درعروق شریانی (اکسیژن رسان) به وجود میآید، به راحتی قابلیت پیشگیری ندارد و باید این مراقبت‌ها ازسال‌ها قبل آغاز شود تا فرد بتواند تا حدودی مانع سکته قلبی و مغزی شود. با این حال آمبولی به راحتی قابلیت کنترل دارد و اگر بیمار نسبت به فاکتورهای خطرساز حساسیت داشته داشته و پزشک مراقبت‌های لازم را اعمال کند قطعا میزان ابتلا به این بیماری به صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد. اما واقعا چطور می‌توان مانع بروز آمبولی شد؟
این سوالی است که بسیاری از افراد بارها ازخود پرسیده‌اند. واقعیت این است که عمل جراحی، بستری در بیمارستان به مدت طولانی، چاقی زیاد و BMI > 30 ، بی تحرکی، پرواز طولانی، بارداری و زایمان، استفاده از قرص‌های ضد بارداری همه از عواملی محسوب می‌شوند که می‌تواند موجب آمبولی شود. اگر بیماری از این عوامل خطرساز اطلاع داشته باشد به محض وقوع تنگی نفس، تند نفس کشیدن، درد قفسه سینه و بروز علایم بیماری به پزشک مراجعه می‌کند.
برخی از افراد بیشتر در معرض خطر هستند و پیشنهاد ما این است که همه افراد نسبت به فاکتورهای خطر آشنایی پیدا کرده و موقعیت‌هایی را که می‌تواند فرد را مستعد تشکیل لخته خون کند را خوب بشناسند
جالب اینجاست که آمبولی تنها دامن افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند را نمی‌گیرد بلکه افرادی که به مدت زیادی بی‌حرکت بوده و به دلیل سکته در خانه بستری شده‌اند امکان دارد که دچار آمبولی شوند. فارغ از این امکان دارد که فردی به دلیل پرواز طولانی دچار آمبولی شود. پرواز طولانی مدت موجب می‌شود تا فرد دچارعارضه شود به همین دلیل توصیه می‌شود تا فرد هر دو ساعت یک بار از جای خود بلند شده و حرکت کند در پرواز طولانی به هیچ وجه نباید به مدت زیاد بی‌حرکت ماند. مهمتر اینکه یک فرد باید به محض مشاهده علائمی همچون درد در ساق پا ،تورم در همان منطقه و قوزک پا از زانو به پایین و قرمزی نسبت به ابتلا به آمبولی حساس شود. اگر این بیماری جدی گرفته نشود می‌تواند منجر به مرگ شود. البته پزشک موظف است تا از بیمار خود سئوالاتی همچون استفاده از قرص ضد بارداری، داروهای کورتون‌دار را بپرسد تا متوجه شود که بیمار مستعد آمبولی هست یا نه. در گام بعد باید مراقبت‌هایی را بعد از عمل جراحی اعمال کند که فرد آمبولی نکند.
سومین عامل کشنده انسان
مینو احمدی‌نژاد مدیر سابق آزمایشگاه‌های ستاد مرکزی سازمان انتقال خون ومسئول بخش مرجع انعقاد در گفتگو با «رسانه مجازی نیلسو»، خواستار اطلاع‌رسانی به جامعه در مورد لخته‌های خون شد و گفت: جامعه باید به این آگاهی برسد که لخته‌های خونی بطورکلی، عامل کشنده‌ترین بیماری‌های قلبی و عروقی در دنیا است.
دو بیماری اول یعنی سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری‌هایی هستند که عموم مردم با آن تا حد زیادی آشنایی دارند. اما مقوله سوم ترومبوآمبولی‌های وریدی (VTE) است که ازآن به عنوان سومین عامل کشنده بیماری‌های قلبی و عروقی در دنیا نام می‌برند، ناشناخته است. این عامل در دسته عواملی قرار می‌گیرد که عموم مردم با آن آشنایی ندارند و بسیاری از پزشکان نیز آن را به موقع تشخیص نداده وهمین آمارمرگ و میر ناشی از این بیماری را بالا می‌برد. هرفردی و در هر سنی امکان دارد که دچار این عارضه شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت هر فردی مستعد ترومبوآمبولی وریدی است.
برخی از افراد بیشتر در معرض خطر هستند و پیشنهاد ما این است که همه افراد نسبت به فاکتورهای خطر آشنایی پیدا کرده و موقعیت‌هایی را که می‌تواند فرد را مستعد تشکیل لخته خون کند را خوب بشناسند. چنین افرادی باید به از پزشک خود بخواهند که با توجه به وجود بسترهای ابتلا به ترومبوز در خود؛ تدابیرلازم را لحاظ کند. دکتر احمدی‌نژاد تصریح کرد: مهمترین رسالت ما اطلاع‌رسانی در مورد فاکتورهای خطر است. بسیاری از افراد نسبت به فاکتورهای خطر اطلاعی ندارند و همین عدم آشنایی موجب می‌شود تا اتفاقات ناخوشایندی رقم بخورد. قبل از ذکر عوامل خطر دو تا تعریف را باید انجام داد. DVT که به معنی ایجاد لخته خون دروریدهای عمقی بخصوص ساق پا است و PE که به معنی آمبولی درریه بوده وازهرچهار نفری که به این بیماری مبتلا می‌شوند یک نفر فوت می‌کند. هر فردی باید نسبت به عوامل خطر اشراف داشته باشد و پزشک خود را آگاه کند.
سه تا از مهمترین عوامل را چنین می‌توان برشمرد. اول: بستری در بیمارستان؛ هر فردی که یک دوره بستری را در بیمارستان بگذراند مستعد لخته خون است. آمار ارائه شده نشان می‌دهد که دو سوم افرادی که لخته خون در ساق پایشان ایجاد شده است یک دوره بستری را در بیمارستان گذرانده‌اند. دوم: جراحی؛ هر فردی که تحت عمل جراحی خصوصا جراحی زانو، مفصل ران و یا عمل جراحی برای سرطان قرار می‌گیرد در معرض ابتلا به ترومبوآمبولی قرار می‌گیرد. سوم: عدم تحرک؛ افرادی که به صورت طولانی مدت حرکت ندارند. افرادی که فلج بوده و یا افردی که به صورت طولانی مدت پرواز دارند و این مدت زمان بیش از شش ساعت است، امکان دارد که دچار ترومبوآمبولی شوند. سایر عوامل خطر شامل مصرف داروهای هورمونی از جمله قرص‌های ضد بارداری، افزایش سن، سابقه وجود ترومبو آمبولی در خانواده و چاقی (BMI > 30) است.
خانم‌ها در دوران بارداری تا ۶ هفته پس از تولد نوزادشان نیز مستعد این بیماری هستند. بسیاری از خانم‌ها از قرص‌های ضد بارداری استفاده کرده یا اینکه درسنین بعد از یائسگی برای جلوگیری از علائم یائسگی، همچون گرگرفتگی و پوکی استخوان ازهورمون‌های جنسی استفاده می‌کنند. استفاده ازاین قرص‌ها موجب می‌شود تا فرد پرخطری محسوب شوند. این بیماران باید پزشک خود را از وجود این فاکتورهای پرخطر آگاه کنند. مهمتر از همه موضوع چاقی است. افرادی که BMI بالاتر از ۳۰ دارند دو تا سه برابر بیشتر احتمال دارد که به ترومبوز دچار شوند.
ضرورت تغییر رژیم غذایی وسبک زندگی
غلامرضا توگه رییس مرکز تحقیقات ترومبوزهموستاز در مصاحبه با «رسانه مجازی نیلسو» گفت: در سال‌های اخیر به دلیل تغییر نحوه زندگی انسان‌ها، کاهش فعالیت‌های بدنی، افزایش شغل‌های بدون تحرک، تغییررژیم غذایی، خطر تشکیل لخته خون مضاعف شده است که همین مساله به روشی دیگر حیات انسان را تهدید می‌کند. هموستاز پدیده روانگردی خون را در درون رگ‌ها تعریف می‌کند. یک هموستاز نرمال به این معنی است که خون به موقع بند بیاید و در جایی که باید روان باشد روانی خود را حفظ کند.
اما پدیده ترومبوز به آن قسمتی برمی‌گردد که خون نمی‌تواند سیالیت و روانی خود را حفظ کند و درنتیجه متوقف می‌شود و آن توقف باعث ایجاد لخته می‌شود. آمارها نشان می‌دهد سالانه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر در آمریکا و ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر در اروپا در اثر این عارضه جان خود را از دست می‌دهند. بنابراین این بیماری از یک طرف با نوع و سبک زندگی بشر شکل گرفته و شیوع پیدا کرده و متاسفانه توانسته تعداد زیادی را به کام مرگ بکشاند.
در مرحله نخست باید عوامل خطر شناخت تا این عوامل خطر شناسایی و رفع شود و یا در مراحل مقدماتی راه‌حل‌هایی اندیشیده شود تا این اتفاق نیفتد. درمرحله دوم، درصورت بروزچنین عارضه‌ای به سرعت درمان صورت می‌گیرد تا عواقب جدی بعدی را به دنبال نداشته باشد. عوامل خطری که موجب ایجاد این این عارضه می‌شود یکی عدم تحرک است که درابتلا به ترومبوز نقش اساسی دارد. وقتی جریان خون درداخل رگ دچار اشکال شود و لخته به وجود میآید.
این متخصص خون و آنکولوژی تصریح کرد: اضافه وزن، چربی خون، فشارخون مهمترین علل به شمار می‌رود. افراد شهرنشین که در معرض آلودگی‌های محیطی قرار دارند عدم مصرف سیگار را نیز باید حتما مدنظر قرار بدهند. جراحی‌هایی که در ناحیه لگن و شکم انجام شده نیز می‌تواند این عارضه را به صورت مقطعی به وجود بیاورد. اگر فرد به طور اتفاقی در اثر مسافرت‌های طولانی مدت در حالت نشسته باشد احتمال ابتلا به این عارضه افزایش می‌یابد.
بعضی از بیماری‌ها نیز به علت خاصیت خود بیماری افزایش لخته پذیری بیشتری دارد. مانند سرطان‌ها، بارداری، تصادفات، عوارض مغزی. این بیماری‌ها عملاً باعث می‌شود لخته‌سازی خون بالا رود. شناخت عوامل خطر موجب می‌شود پزشک و بیمار به محض قرار گرفتن دراین شرایط آن را مد نظر قرار دهند. پزشک با در نظر گرفتن تمهیداتی می‌تواند مانع از وقوع این حادثه شود. نکته‌ای که باید مدنظر گرفته شود این است که اگر خون در رگ‌ها لخته شود باید سریعا تشخیص داده شود .در مواردی بیمار در شریان‌های بزرگ و وریدهای اصلی بدن دچاراین عارضه شود که اگر به موقع تشخیص داده شود شاید بتوان با استفاده از داروهای بی‌حس کننده سلامت رگ و جریان خون را حفظ کرد. درغیراینصورت می‌توان با استفاده ازداروهای دیگر مانع توسعه لخته‌ها در رگ شد. توگه ضمن تشریح دستاورد مرکز تحقیقات ترومبوزهموستاز گفت: وارفارین وهپارین دو داروی سنتی هستند که همواره برای درمان و پیشگیری از پیشرفت لخته وجود داشته و استفاده می‌شود. امروزه با استفاده از پیشرفت علم، فرم‌های جدیدتری ازاین دارو تولید شده و به بازار آمده که عوارض کمتری نسبت به هپارین دارد. همچنین بجای وارفارین که با استفاده از آن برای کنترل و تنظیم میزان روانی خون هر دو سه هفته یکبار آزمایش خون صورت می‌گرفت. داروی دیگری هم تولید شده است که مستقیما روی فاکتور ۲ انعقادی اثر می‌گذارد و با نوسانات دارویی، سازگاری بیشتری دارد. به هرحال باید علائم هشدار در رابطه با ریسک این موضوع در درازمدت و کوتاه مدت شناسایی شود تا مانع از این رخداد شویم. از سوی دیگر باید ملاحظات لازم صورت بگیرد تا استفاده طولانی مدت از این داروها برای تکمیل پروسه درمان ،تبعاتی به دنبال نداشته باشد. به منظور شناسایی این بیماری می‌توان سونوگرافی داخلی از اندام تحتانی و سی تی آنژیو را انجام داد.
کابوس آمبولی ریه
دکتر محمدعلی زحل، فوق تخصص ریه در مصاحبه با «رسانه مجازی نیلسو» در پاسخ به این سوال که چطور آمبولی ریه ایجاد می‌شود، گفت: جراحی، استراحت‌های طولانی مدت، بارداری و مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری مهمترین عامل خطر است. حال اگرفردی باردار بوده و جراحی هم انجام داده باشد و یا سزارین شود، احتمال بروز این اتفاق برای او بیشترمی‌شود. یکی دیگر از مواردی که زمینه بروز آمبولی را فراهم می‌کند، سرطان است.
به عبارتی در پس این بیماری، امکان آن وجود دارد، دررگ‌های بیمار، لخته تشکیل شود و این لخته کشنده شده و وارد رگ‌های ریه شود، که به آن آمبولی ریه می‌گویند. در زمینه آمبولی ریه هرعاملی که موجب شود لخته درعروق یا رگ‌های پا ایجاد شود، می‌تواند موجب آمبولی ریه نیز شود. به عبارتی لخته یا ترومبوزی که از جای خود جدا می‌شود وارد عروق ریه می‌شود، آمبولی ریه ایجاد می‌کند. اگر به دنبال علل و عوامل ایجاد آمبولی باشیم مجموعه‌ای از عوامل آن ارثی و ژنتیکی است.
به عبارتی در پس این بیماری، امکان آن وجود دارد، دررگ‌های بیمار، لخته تشکیل شود و این لخته کشنده شده و وارد رگ‌های ریه شود، که به آن آمبولی ریه می‌گویند
به عبارتی، کمبود برخی مواد درخون موجب می‌شود که فرد مستعد ترومبوز و به تبع آن آمبولی شود. از جمله کمبود پروتئین C و S و کمبود فاکتور ضد انعقادی و مواردی دیگرموجب می شود که ترومبوز در عروق تحتانی آن ایجاد شود. به طورمعمول، با به وجود آمدن لخته در پا، اگر زمان وجود داشته باشد، بدن لخته را از بین می‌برد اما گاه تا زمانی که در ساختار بدن شرایطی ایجاد شود که لخته را از بین ببرد، ممکن است ترومبوز جدا شود و وارد عروق ریه شود. در این زمینه پزشکان روش‌های گوناگونی را به منظور درمان استفاده می‌کنند، روش اول، دارویی به بیمار می‌دهند که جلوی رشد لخته را بگیرد و وقتی لخته رشد نکند طبیعتا بدن این لخته را لیز کرده و نابود می‌سازد. به این داروها، ضد انعقادی می‌گویند.
دکتر زحل ضمن تشریح روش دوم گفت: روش دیگر این است که اگر به دنبال آن باشیم که بیمار دچار ترومبوز نشود، بهترین راه است که عوامل خطر را تا حد امکان کم کنیم و در چنین شرایطی، باید با داروهای ضدانعقاد شرایط پیشگیرانه را فراهم آورد. برای مثال اگر فردی بخواهد عمل جراحی مفصل هیپ را انجام دهد، چون در این عمل امکان ترومبوز در رگ‌های پا بسیار است، معمولا پیش از عمل داروهایی به بیمار داده می‌شود، که به وسیله آن مانع از ایجاد لخته خون و ترومبوز می‌شویم. معمولا در زمینه استراحت مطلق نیز شرایط همین است. وقتی قرار است به بیماری استراحت مطلق بدهیم و امکان دارد؛ لخته درعروق پا ایجاد شود؛ به او داروهای ضدانعقاد داده می‌شود تا لخته تشکیل نشود. به عبارتی ما تلاش می‌کنیم مواردی که امکان دارد عامل ایجاد لخته در پا شود را شناسایی کنیم و داروی ضد انعقاد را برای بیماران مستعد بدهیم. اگرهم لخته ایجاد شد، برای جلوگیری ازجدا شدن آن و تبدیل نشدن به آمبولی نیزداروهای ضدانعقاد داده می‌شود. درصورتی که نتوان به بیمارچنین داروهایی بدهیم در این صورت لخته رشد می‌کند. در نتیجه در رگ تحتانی آن جا که محل بزرگ شدن رگ‌هاست، چیزی شبیه چتر، که به آن فیلتر نیز گفته می‌شود، قرار می‌دهند و مانع ازعبور آن به سمت ریه می‌شوند و همانجا در این فیلتر باقی می‌ماند. البته در موارد بسیار اندک، لخته چنان بزرگ است که نیاز است به روش های مختلف آن را خارج کنند که به آن آمبولکتومی یا ترومبوکتومی گفته می‌شود.
یک لخته و این همه دردسر
منوچهرقارونی، متخصص قلب و عروق، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران خواستار توجه بیشتر به لخته‌ها شد و به «رسانه مجازی نیلسو» گفت: ترومبوزیا ترومبوس، به لخته شدن گلبول‌های قرمزخون درعروق گفته می‌شود. اگراین لخته خون یا ترومبوز در مغز ایجاد شود، موجب سکته مغزی شده و اگراین لخته شدن درقلب به وجود بیاید، موجب انفارکتوس و سکته قلبی می‌شود. اگر این ترومبوز در عروق پا ایجاد شود، موجب ترومبوفلبیت می‌شود.
ایجاد ترومبوز در ارگان‌ها و اعضای حیاتی بدن مانند قلب، مغز، کلیه و سایرارگان‌های حیاتی خطر فراوانی را برای فرد به وجود می‌آورد. برای نمونه اگر بیماری درعروق قلبش تنگی وجود داشته باشد و به عبارتی مبتلا به پلاک آترواسکلروز باشد؛ در چنین شرایطی، رگ های این عضو تنگ شده و رسوب چربی در جدار رگ‌ها ایجاد می‌شود. در نهایت چربی به رگ‌ها از داخل و ازطریق جدار فشار می‌آورد و موجب پاره شدن سلول‌های داخلی رگ‌ها می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، سیستم انعقادی متزلزل می‌شود و این روند، ترومبوزعروقی را ایجاد می‌کند. این ترومبوز باعث ایجاد لخته خون در رگ‌های قلبی می‌شود و به تبع آن فردی که به این بیماری دچار شده است، سکته می‌کند.
ترومبوزبه معنای لخته شدن خون و افزایش خاصیت انعقادی خون است که باعث عوارض قلبی و مغزی می‌شود. عوارض مغزی منجر به سکته مغزی می‌شود
بر همین اساس ترومبوز را یکی از عوامل ایجاد کننده سکته قلبی محسوب می‌کنند. ترومبوزدر مغز نیز روندی مشابه را ایجاد کرده و عاملی برای سکته مغزی به شمار میآید، در ترومبوزمغزی و سکته مغزی، ممکن است نیمی از بدن لمس و فرد فلج شود. اگر ترومبوز درچشم ایجاد شود ممکن است ، کوری یک چشم یا قسمتی ازیک چشم اتفاق بیفتد. بنابراین باید توجه داشت که ممکن است، ترومبوز درهرجای بدن که رگ وجود دارد، ایجاد می‌شود. به عبارتی هر جایی که رگ داشته باشد شانس ایجاد لخته و ترومبوزرا دارد. پس در تعریف ترومبوز باید گفت، ترومبوز لخته‌ای است که در اثر چسبندگی پلاکت‌های خون که برای بند آوردن خونریزی لازم است، جمع می‌شود و خونریزی را بند می‌آورند، به وجود میآید.
درنتیجه قسمتی ایجاد می‌شود که سفت است و به آن ترومبوز عروقی می‌گویند. قارونی تصریح کرد: این ترومبوز در جاهای مختلف بدن، عوارض خاص خود را دارد. برای درمان و جلوگیری ازعوارض ترومبوز قلبی روش‌های گوناگونی وجود دارد، اگر ترومبوز حاد در قلب و رگ‌های قلب ایجاد شود، که موجب سکته می‌شود. در صورتی که درظرف یکی یا دو ساعت به فرد دسترسی داشته باشیم و فورا داروی استرپتوکیناس را به فرد تزریق کنیم و یا در چنین شرایطی هپارین (یک گلیکوزآمینو گلیکان بسیارسولفاته) را که به عنوان یک داروی ضدانعقاد تزریقی است مورد استفاده قرار دهیم. ممکن است رگ باز شود و صدمات آن کمترشود. برای جلوگیری ازترومبوز و لخته می‌توان روش‌های پیشگیرانه انجام داد. می‌توان از داروی سفرادین استفاده کرد که بدنبال استفاده از این دارو، سیستم انعقادی بدن فلج شده و از ایجاد لخته و ترومبوز جلوگیری می‌شود. علاوه بر آن داروهایی مانند آسپرین و پلاویکس به‌عنوان داروی خوراکی مانع چسبندگی پلاکت‌های خون شده و ترومبوز به وجود نمی‌آید.
شروع ناتوانی
بابک زمانی متخصص مغز واعصاب در گفتگو با «رسانه مجازی نیلسو» به خطرات لخته‌های خونی اشاره کرد و گفت: آنچه در مورد بیماری ترومبوهموستاز به مغز واعصاب مربوط می‌شود، سکته مغزی است. ترومبوزبه معنای لخته شدن خون و افزایش خاصیت انعقادی خون است که باعث عوارض قلبی و مغزی می‌شود. عوارض مغزی منجر به سکته مغزی می‌شود.
ترومبوز یکی از مهمترین بیماری‌هایی است که در سال‌های اخیر توجه جهانیان را به خود جلب کرده است، چراکه سومین علت مرگ ومیر و دومین علت ناتوانی بشر است. یعنی بیماری است که عده زیادی از مردم را مبتلا می‌کند و با بالا رفتن سن نیز میزان شیوع آن افزایش داشته است. در سال‌های اخیر درمان‌های بسیار جدی برای درمان آن و اقدامات مفیدی برای نگه‌داری از بیماران مبتلا به آن فراهم شده است. از آنجاییکه درمان و هم نگه‌داری بیمارانی که سکته حاد مغزی را گذارانده‌اند، از لحاظ اجتماعی کاری دشوار است درکشورهایی که سیستم‌های اجتماعی پیشرفته‌ای دارند، بیشترین پیشرفت‌ها در درمان سکته مغزی به وجود آمده است. اما در کشور ما علیرغم هزینه‌های بالایی که ازجیب مردم و دولت برای حوزه سلامت صرف می‌شود و از آنجایی که برنامه‌ریزی اجتماعی مناسبی وجود ندارد سکته مغزی در بدترین وضع خود قرار دارد و به جرات می‌توان گفت کلاً درمان سکته مغزی در کشور ما صورت نمی‌گیرد. یعنی بیمار سکته مغزی درمان نمی‌شود.
بابک زمانی در ادامه تصریح کرد: درمان سکته مغزی در ۶ ساعت اول امکان‌پذیراست درحالیکه اکثریت بیماران ما بعد از طی این مدت زمان و یا اینکه در خلال همین مدت مراجعه می‌کنند اما ممکن است توسط کادر درمانی بعداز طی ۶ ساعت حیاتی تحت درمان قرار بگیرند. درنتیجه درمان‌هایی که بعد از ۶ ساعت حیاتی ارائه می‌شود، درمان به جهت بهبودی بیمار بخاطر میزان ضایعات وارد شده از سکته مغزی نیست بلکه به معنای جلوگیری ازسکته بعدی یا درمان عوارض سکته مغزی است. درحال حاضر در دنیا امکانات مطلوبی فراهم شده تا سیستم‌های پیشرفته شهری و اجتماعی هم از نظر همکاری‌های فی مابین و هم از لحاظ پرداخت هزینه‌ها با ایجاد هماهنگی‌های لازم، بتوانند بیماران مبتلا به سکته مغزی را با کمترین زمان تلف شده و در ساعات اولیه به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که مجهز به این امکانات است، انتقال دهند. در کشور ما اگرچه مبالغ هنگفتی برای فعالیت‌های پزشکی بسیار پیچیده درنظر گرفته می‌شود اما یک فعالیت اجتماعی ساده که مستلزم همکاری بین سیستم‌های حمل و نقل شهری وسازمان‌های بیمه‌گر و بیمارستان‌ها و استفاده از هلکوپترهای امدادی مطلقاً وجود نداشته و ندارد و به عبارت دیگر، در مرحله صفر قرار داریم. بهتر است به موازات توجه به لخته‌های خونی به فکر درمان سکته مغزی در شش ساعت نخست باشیم تا فرد دچار ناتوانی دائمی نشود.
سخن آخر
به نظر می‌رسد که توجه به امبولی و عوارض آن در شرایطی که بسیاری جان خود را به دلیل آمبولی از دست می‌دهند باید افزایش پیدا کند کمااینکه درکشورهای پیشرفته به منظور جلوگیری از آمبولی بیماران، پروتکل‌هایی قبل از عمل و بعد از عمل طراحی شده است. ازسوی دیگر باید به افراد کم‌تحرک اطلاعات کافی داد تا به دلیل کم‌تحرکی دچار امبولی نشوند. بی‌توجهی به لخته‌های خون آمبولی، سکته‌های قلبی و مغزی را ایجاد می‌کند که هزینه زیادی را به کشور تحمیل می‌کند. در صورت فوت، خانوده‌ای دچار بحران شده و در صورت سکته قلبی و مغزی، یک فرد فعال به یک فرد غیرفعال تبدیل می‌شود که هزینه بازتوانی چنین افرادی بسیار بالا است. بدتر اینکه افرادی که دچار سکته شدند در بیشتر موارد نیاز دارند که یکی ازاعضای فعال خانواده در کنارشان باقی بماند که همین موضوع خسارت اقتصادی را مضاعف می‌کند. در حالیکه با یک اطلاع‌رسانی ساده فرصتی فراهم می‌شود تا در صورت کوتاهی پزشک، بیمار خود نسبت به شرایط سلامتی‌اش حساس شود و پزشک را هوشیار کند و مانع آمبولی شود.
