شفافیت آراء نمایندگان؛ ابزاری برای فشار یا مطالبه‌ای مردمی؟
به گزارش خبرآنلاین، «اتاق شیشه‌ای»، کاخ آمال و آرزو در مسیر شفافیت است. قرار بود همه امور از راه این اتاق شیشه‌ای عبور کند تا مردم ببینند و بدانند که جریان از چه قرار است. با وجود آنکه هرگاه حرف از شفافیت به میان می‌آید به دنبال آن سیل تعریف و تمجید هم به راه می‌افتد که باید چنین و چنان شود اما همینکه حرف قرار است به میدان عمل بیاید اما و اگرها هم به دنبال آن مطرح می‌شود.
یکی از مواردی که این روزها دائما بر آن مانور داده می‌شود و صحبتش نقل هر محفلی شده موضوع شفافیت آرا نمایندگان است. مسئله‌ای که حتی طرح آن از سوی خود بهارستان‌نشینان مطرح شد اما هر بار صحبت از رای شفاف به میان آمد با در بسته مواجه شد یا بهتر بگوییم به قول مسعود پزشکیان (نائب رئیس مجلس) بدجور رای نیاورد. 14شهریور ماه 97 یک فوریت طرح «الحاق دو تبصره به ماده ۱۱۹ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس درخصوص شفافیت آرای نمایندگان» در دستورکار پارلمان قرار گرفت که مجلس با ۵۲ رای موافق، ۱۱۰ رای مخالف و ۷ رای ممتنع از مجموع ۱۹۴ نماینده با آن مخالفت کرد و این طرح به کمیسیون مربوطه ارجاع شد. از آنجا که هر طرحی که با آن مخالفت می‌شود پس از 6 ماه می‌تواند دوباره در صحن مطرح شود، موضوع شفافیت آرای نمایندگان نیز تقریبا یک سال بعد یعنی 7 شهریور ماه امسال دوباره به صحن علنی مجلس آمد اما این بار هم سرنوشتی متفاوت در انتظارش نبود؛ چراکه اهالی «خانه ملت» این بار با ۶۹ رای موافق، ۱۰۳ رای مخالف و ۸ رای ممتنع از مجموع ۲۱۲ نماینده حاضر در مجلس با دو فوریت این طرح مخالفت کردند.
شفافیت فقط برای رای؟!
«چرا با شفاف سازی رای تان در مجلس مخالفت می کنید؟ بگویید چه غلطی می‌کنید!» این جمله ای است که علیرضا پناهیان درباره لزوم شفافیت آرای نمایندگان به زبان آورد. البته تیغ تند سخنان پناهیان شامل همین یک جمله نشد و پا از این هم فراتر گذاشت. او گفت: مردهایی که در مجلس هستند و نامرد نیستند، تا وقتی رای‌ها شفاف نشده در هر رای‌گیری رأی خودشان را صریحا اعلام کنند و الا دارند از این فرصت پنهان‌کاری سیاسیون سوءاستفاده می‌کنند.»
همین صحبت کافی بود تا موج موافقان و مخالفان با صحبت‌های پناهیان مقابل هم صف‌آرایی کنند. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده مردم اسلام‌آباد غرب از جمله نمایندگانی بود که اولین واکنش را به صحبت‌های پناهیان نشان داد. او در حساب کاربری‌اش در توئیتر نوشت: «شخصا با مصاحبه های هر روزه ام، هیچ رای پنهانی نداشته ام اما باید به حال و روز مجلس ایران گریست که برخی منبرنشین های پاکتی اینگونه بی ادبانه به آن توهین می کنند. کاش خودشان جهت روشنگری ملت شفاف بگویند برای پراکندن این عربده های غیراخلاقی، پاکت چند میلیونی دریافت می کنند؟»
واکنش‌ها به پناهیان فقط به توئیت فلاحت‌پیشه ختم نشد و علیرضا رحیمی عضو هیات رئیسه مجلس نیز در توئیترش نوشت: « آقایی که از منبر امام حسین، توهین ترویج می کند و به نام هیاتهای منسوب به رزمندگان وعظ می نماید آیا با بد دهنی و اهانت به مردم و مجلس همچنان شایسته عنوان واعظ است؟ از منبر حسینی کرامت حسین(ع) ترویج شود نه بی حرمتی و اهانت. از ارکان نظام دم می زنند و هر بار به یک رکن می تازند.»
عبدالکریم حسین‌زاده نائب رئیس فراکسیون امید نیز در توئیترش نوشت: ««دستگاه نظارتی متوجه هست که رد نفوذ را در جایی جستجو کند که لیاخوف زمانه در لباس روحانیت در راس منبر حسینی می نشیند و مجلس را به توپ وقاحت کلامی می بندد؟ بیطرفانه ورود کنید و این اهانت به رای ملت را بی پاسخ نگذارید. پناهیان نگرانِ شفافیت،به طرفدارانش بگوید قیمت توهین پراکنی چند؟»
البته از آنجا که پناهیان رای منفی نمایندگان به دو فوریت را معادل مخالفت با کل طرح در نظر گرفت از این بابت نیز مورد نقد نمایندگان اصولگرا مواجه شد. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی در این رابطه به خانه ملت می‌گوید: «مجلس هیچ وقت با شفافیت مخالف نکرده، ایشان از روی بی اطلاعی از اصل تصمیم گیری مجلس و ناآگاهی از عدم تصویب دو فوریت طرح شفافیت این حرف را زده است، چرا که مجلس تنها با دو فوریت طرح شفافیت آراء مخالفت کرده بود، زیرا تصویب دوفوریت، مطابق آیین نامه داخلی مجلس ، صرفا مربوط به جلوگیری از ضرورت وقوع خسارت احتمالی و فوت فرصت است، نه موارد دیگر.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس این سوال را مطرح کرد: چطور شده یک مرتبه یادشان افتاده بعد از ۴۰ سال باید رای نمایندگان شفاف سازی شود؟ بد نیست بگویند چرا در ۹دوره قبلی چنین مطالبه ای وجود نداشت و سکوت کرده بودند؟» با این اظهار نظر می‌رسد «شفافیت خوب است اما برای دیگران»
سخنان پناهیان حتی اعتراض برخی پایداری ها که با او در یک طیف سیاسی قرار می گیرند را هم به دنبال داشت از جمله ابطحی.»
موافقان شفافیت آرا چه می‌گویند؟
هرچه باشد طرح شفافیت آرا از سوی 195 نماینده امضا شده است و عده‌ای هم در وصف آن صحبت‌هایی کرده‌اند. حسنعلی حاجی‌دلیگانی نماینده مردم شاهین‌شهر از جمله افرادی است که موافق این شفایت است. او در تائید این طرح به فارس می‌گوید: سخنان حجت‌الاسلام پناهیان در مورد لزوم شفافیت آرای نمایندگان کاملا درست است و واقعاً روحانیون، علما و مردم حق دارند که شفافیت آرا نمایندگان را مطالبه کنند. او ادامه می‌دهد: «وقتی نماینده‌ای برای امضای طرحی نزد من بیاید و بنده آنرا امضا کنم، ولی در نهایت به آن رای ندهم ناشی از نفاق و دورنگی است در حالی که شفافیت آرا می‌تواند نفاق و دورنگی را از بین ببرد.»
مجتبی ذالنوری، نماینده مردم قم نیز در همین راستا می‌گوید: مردم باید بتوانند بر نماینده خود نظارت و مطالبه‌گری داشته باشند و این مطالبه‌گری زمانی ممکن است که اطلاعات و اشراف نسبت به عملکرد نماینده وجود داشته باشند. او ادامه می‌دهد: اکنون مردم از حضور و غیاب، ماموریت، مرخصی و شرکت یک نماینده در رای‌گیری‌ها و یا عدم شرکت او اطلاعی ندارند؛ چراکه آیین‌نامه رای را مخفی تلقی کرده است مگر در مواردی خاص، لذا باید این را در آیین‌نامه تغییر داد.
حسین سبحانی نیا نماینده ادوار مجلس هم به خبرآنلاین می گوید: اگرچه شفافیت در جایی ممکن است عوارضی داشته باشد ولی در مجموع نه تنها به نفع مردم بلکه به نفع مجلس و در دراز مدت به نفع نمایندگان هم تمام خواهد شد زیرا می تواند از عوارضی همچون نفاق و دوگانگی جلوگیری کند.
استدلال آنها که با شفافیت مخالفند
چه کسی است که با شفافیت آرا مخالف باشد؟! مسلم است که شفافیت رای باعث می‌شود نماینده همان طور که سخن می‌گوید عمل کند اما در کنار هزاران حسنی که برای این شفافیت شمرده می‌شود اشکالاتی هم در این میان هست که وجودش پای شفافیت را لنگ می‌گذارد وآن ابزار فشاری است که می‌تواند نماینده را محدود و معذور کند.
در همین راستا علی مطهری نماینده مردم تهران در یادداشتی می‌نویسد: من با شفافیت حضور و غیاب‌ها و سفرهای نمایندگان و مانند این‌ها موافقم اما با شفافیت آراء آنها موافق نیستم زیرا جامعه امروز ما هنوز رشد لازم را در این زمینه پیدا نکرده است. اگر آراء نمایندگان به طرح‌ها و لوایح اعلام عمومی شود، نماینده در حوزه انتخابیه خود مورد آزار و اذیت گروه‌های فشار قرار می‌گیرد یا به موجب نظارت استصوابی حق او در انتخابات بعدی ضایع می‌شود. به همین جهت ممکن است در محذور واقع شود و رای واقعی خود را اعمال نکند، در حالیکه نماینده باید در ابراز رای خود آزاد باشد. لذا اینجانب این طرح را امضاء نکردم و به فوریت آن هم رای ندادم»
محمود صادقی دیگر نماینده تهران نیز درباره شفافیت آرا گفته بود، وقتی نمایندگان آرا شفاف داشته باشند این مساله می‌تواند اهرمی در دست نهادهای دیگر قرار بگیرد تا دایره فشارها را مشمول آنها کند. صادقی معتقد است:«شفافیت در همه ابعاد آن ازجمله در آرای نمایندگان ضروری و مفید است و می‌تواند عملکرد مجلس را ارتقا دهد. اما وقتی تبدیل به ابزاری برای فشار به نمایندگان و جهت‌دهی به آرا شود به ضد خودش تبدیل می‌شود». او همچنین می‌گوید: «نکته‌ای که وجود دارد این است که مطالبه شفافیت از جانب مردم و افکار عمومی را امر مناسبی می‌دانم اما نحوه بیان مطالبه با این لحن توهین آمیز جای انتقاد دارد؛ به خصوص از طرف کسی که منبر می‌رود، روحانی است و کسوتی را به تن دارد که باید مروج اخلاق باشد. اکثر نمایندگان هم به نحوه بیان ایشان انتقاد کردند.»
