رمزگشایی از عقب‌نشینی بن‌سلمان مقابل ایران/ تغییر آرایش تهران-ریاض
به گزارش اقتصادنیوز، پوریا فیروزنژاد در خبرآنلاین نوشت: هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان‌ملل را باید یکی از شلوغ‌ترین دوره‌ها برای هیئت ایرانی دانست، هفته‌ای مملو از دیدارهای رهبران قدرت‌های اروپایی و جهانی با رئیس‌جمهوری ایران و وزیر خارجه او. دیدارهایی که اغلب رویکرد آن‌ها تلاش برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا بود. در مقابل نیز حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی ضمن تبادل دیدگاه‌ها و تعامل سازنده با این رهبران، بر همان سیاست کلی نظام مبنی بر «نه» به مذاکره تحت تحریم ایستادگی کرد تا پیام روشن ایران را از تریبون سازمان‌ملل به گشو جهانیان برساند.اما جنبه دیگر ماموریت دیپلماتیک حسن روحانی و تیمش در ساختمان 39 طبقه «منهتن» که کمتر دیده شد، معطوف به منطقه بود؛ رویکردی که در کالبد ابتکار صلح هرمز ظهور و بروز یافت تا جامعه بین‌الملل به طرح‌ها وپیشنهادهای ایران برای کاهش تنش منطقه‌ای آگاه شود.
دومینوی پیغام و پسغام بن سلمان به روحانی
مخابره پیام «صلح هرمز» توسط حسن روحانی از تریبون سازمان‌ملل همزمان شده است با دومینوی پیغام و پسغام‌های ولیعهد جوان سعودی‌ها به روحانی. پیام‌هایی با درخواست مذاکره با ایران که رهبران منطقه‌ای به نیابت از بن‌سلمان به رئیس‌جمهوری ایران رسانده‌اند و فصل مشترک تمامی آن‌ها، عقب‌نشینی ریاض از مواضع خصمانه دو سال گذشته علیه تهران.
به‌نظر می رسد که بن‌سلمان دیگر نای جاه‌طلبی در برابر ایران را ندارد و دریافته است که تداوم تنش با ایران عواقب هولناکی را متوجه سعودی‌ها می کند که خودش بدان اذعان دارد. در مقابل نیز مقامات ایران به شرط پایان دادن عربستان به جنگ با یمن،همگی از رویکرد دیپلماتیک و حل‌وفصل اختلافات از طریق مذاکره تاکید کرده‌اند تا یکبار دیگر مشخص شود سیاست‌خارجی نظام و دولت در یک راستای منسجکم حرکت می کند.
سیگنال‌های مذاکره به ایران یکی بعد از دیگری
پس از دیدار عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان و حسن روحانی، برخی از رسانه‌ها گمانه‌زنی‌هایی را در مورد پیام محمدبن‌سلمان ولیعهد سعودی به رئیس‌جمهوری ایران مطرح کردند. طولی نکشید که بازیکن سابق کریکت پاکستان، که حالا رخت نخست‌وزیری این کشور را تن کرده، در گفت‌وگو با اصحاب رسانه در نیویورک بر این گمانه‌زنی ها مهر تایید زد و از پیامی گفت که محمد بن‌سلمان رساندنش به روحانی را به او محول کرد. عمران خان در این‌باره بیان کرد:« قبل از عزیمت به نیویورک، سفر رسمی به عربستان انجام داده و با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی دیداری داشتم که بن سلمان نیز از من خواست درباره رویدادهای اخیر در خلیج فارس و تنش‌زدایی میان تهران و ریاض، با حسن روحانی رییس جمهوری ایران صحبت کنم.
در ادامه نیز تایید دریافت از سوی حسن روحانی تردیدها را از میان برداشت و نشان داد که روند مناسبات و معادلات تهران و ریاض در آستانه تغییر قرار گرفته است.
رئیس‌جمهوری در نشست خبری خود با خبرنگاران پیش از ترک نیویورک به سوی تهران گفت:« در ملاقات با نخست وزیر پاکستان درباره روابط با عربستان، یمن و آمریکا بحث و تبادل نظر کردم. ما اعتقاد داریم که جنگ یمن باید هر چه زودتر پایان یابد تا در منطقه صلح و آرامش حاکم شود.»
اما پالس‌های مثبت به راه‌حل دیپلماتیک بین تهران و ریاض با خاتمه سفر روحانی به نیویورک پایان نیافت و این پازل همچنان در حال تکمیل شده است.
علی ربیعی، سخنگوی دولت روز دوشنبه در نشست خبری با اهالی رسانه ماجرای پیام‌های سعودی‌ها به روحانی را اینگونه روایت کرد: «ما از ابتدا خواهان پایان جنگ در یمن و تجاوز عربستان بودیم و الان هم خواهان آتش بس و استقرار صلح در یمن هستیم. اشکال تا کنون از خود عربستان بوده است و این هم درست است که برخی کشورها پیام هایی از سوی عربستان برای روحانی آوردند اما این باید در عمل هم دیده شود و تجاوزات آنان به یمن قطع شود. اگر عربستان واقعا به دنبال تغییر رفتارش باشد، ما از آن استقبال می‌کنیم.»
از سوی دیگر محمد بن‌سلمان، به‌تازگی در گفت‌وگویی تلویزیونی با برنامه « 60 دقیقه» شبکه سی‌بی‌اس آمریکا ضمن آنکه در مورد افزایش تنش‌ها در پیوند با تهران و وقوع یک درگیری نظامی احتمالی هشدار داده، اما می‌گوید حل‌وفصل سیاسی و صلح‌آمیز مسائل به‌مراتب بهتر است.
پشت‌پرده تغییر آرایش تهران-ریاض
پالس مثبت بن‌سلمان به مذاکره با ایران و عقب‌نشینی از رویکرد تهاجمی علیه تهران بسیاری را در بهت فرو برده است.
روزنامه وال‌استریت ژورنال در مطلبی که پیرامون شیفت سیاست‌های بن‌سلمان در قبال ایران می‌نویسد: «محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان خود را از هرگونه درگیری نظامی احتمالی با ایران به کنار کشیده این در حالی است که تنها چند روز از حملات ویران کننده به تاسیسات نفت سعودی می‌گذرد اما سعودی‌ها به دنبال کاهش تنش‌ها در منطقه هستند.»
این روزنامه در ادامه اظهارات اخیر ولیعهد جوان سعودی را شفاف‌ترین نشانه از سوی او برای اجتناب از درگیری مستقیم با رقیب منطقه‌ای اصلی خود تفسیر می‌کند.
به‌نظر می‌رسد درنهایت رهبران سعودی به این نتیجه رسیده‌اندکه در جبهه‌های جنگ در یمن، دیپلماسی و اقتصادی علیه ایران ناکام مانده‌اند و راهی جز کاهش تنش با ایران ندارند چراکه هزینه تنش با ایران اکنون برای سعودی‌ها بسیار گزاف‌تر از گذشته است. از سوی دیگر مشت ترامپ نیز برای سعودی‌ها باز شده است و آن‌ها می دانند که در صورت درگیری نظامی با ایران، بسیار بعید است که فردی که 500 میلیارد دلار سلاح از آن خریداری کرده‌اند، به کمکشان بشتابد.
دلیل دیگر عقب‌نشینی ریاض را می‌توان حملات اخیر پهپادها و موشک‌های حوثی‌ها به تاسیسات نفتی آرامکو تلقی کرد که علاوه بر تحمیل شدن میلیاردها دلار ضرر مالی به عربستان، مقامات این کشور را از رویای قدرت بازدارندگی خود بیرون آورد و به آن‌ها اثبات کرد که تا چه حد در برابر چند پرنده کوچک و ارزان قیمت بی‌دفاع هستند.
آنچنانکه عبدالباری عطوان، تحلیلگر جهان عرب در روزنامه رای‌الیوم در سرمقاله‌ای که به رشته تحریر درآورد لحن سخنان ولیعهد سعودی در گفت‌وگو با یک شبکه آمریکایی را متفاوت با قبل خواند و آن را نشانه پشیمانی عربستان از خصومت با ایران تفسیر کرد.
او در رمزگشایی از آرایش جدید سیاست‌های عربستان در برابر ایران می‌نویسد:« بن سلمان راه را برای واسطه‌ها و واسطه‌گری‌ها با ایران باز کرده و چه بسا حرکت دهنده امور به این سمت است. این اتفاقی نیست که آقای عمران خان، نخست وزیر پاکستان در سازمان ملل از درخواست عربستان برای میانجیگری اسلام آباد در اختلاف با ایران خبر می‌دهد و همزمان آقای عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق هم که هفته گذشته به ریاض سفر کرد از درخواست مشابهی درباره میانجیگری با ایران به منظور پایان دادن به اختلافات آن با ریاض و در راس آن در خصوص جنگ یمن خبر می‌دهد. »
درهای باز ایران برای مذاکره
اما تازه‌ترین واکنش داخلی به این ماجرا را علی لاریجانی، رئیس مجلس داشته است تا پازل سیگنال‌های مثبت به حل‌و فصل دیپلماتیک تنش‌های تهران و ریاض کامل شود و بیش از پیش سیاست کلان و منسجم نظام در زمینه استقبال از مذاکره با عربستان هویدا شود.
لاریجانی در گفت‌وگو با الجزیره ضمن تاکید بر اینکه درهای مذاکره ایران برای عربستان سعودی باز هستند گفت:« ما از اظهارات محمد بن سلمان [ولیعهد سعودی] مبنی بر اینکه خواستار حل اختلافات با تهران از طریق گفت‌وگوست، استقبال می‌کنیم»، در ادامه تصریح کرد که «هر گونه گفت‌وگویی بین ایران و سعودی می‌تواند بسیاری از مشکلات امنیتی و سیاسی منطقه را حل کند.»
