ایران و آمریکا در مسیر توافق؟

به گزارش اقتصاد نیوز و به نقل از خبرگزاری برنا،« حدود آن چارچوب کلی را که اروپا به دنبال آن بود و اصرار می‌کرد، با اصلاحاتی در آن عبارت‌ها، قبول داریم، ما همیشه به دنبال امنیت در منطقه بوده و هیچ وقت به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و آنها تحریم‌ها را بردارند و فعالیت‌های تجاری ایران را آزاد بگذارند.»

 اینها جملاتی بود که اخیرا رئیس جمهور در جلسه هیات دولت گفت تا مشخص شود طرح فرانسه در موضوع تعهدات ایران متمرکز بر عدم دستیابی به سلاح هسته ای و همکاری برای صلح در منطقه بود، اقدامی که البته ایران پیش از این بر آنها تاکید کرده بود، یعنی هم طبق فتوای رهبری ساخت بمب اتم حرام است و طبعا نظام دینی دنبال فعل حرام نمی رود و در صلح منطقه ای هم ایران با طرح ائتلاف امید برای صلح به سازمان ملل رفته بود.

خبرنگار پالیتیکو چند روز پیش ادعا کرده بود به جزئیات جزئیات توافق چهاربندی امانوئل مکرون برای دیدار ترامپ و روحانی دست یافته، توافقی که البته هم روحانی و هم ترامپ آن را پذیرفته اند.

طبق سند ادعایی پالیتیکو؛ تهران موافقت کرده دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود و به تعهدات خود پایبند است، ضمن آنکه مذاکره بر سر چارچوبی طولانی‌مدت‌تر درباره نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای خودش را می‌پذیرد. تهران همچنین متعهد شده از طریق مذاکره به دنبال صلح و احترام واقعی در منطقه خواهد بود.

این ادعا اگر درست باشد چیز عجیبی نیست و همانطور که ذکر شد ایران هم اکنون هم دنبال بمب اتم نیست و اعلام کرده حاضر است در قبال بازگشت به برجام و رفع تحریم ها و تصویب آن در کنگره، پروتکل الحاقی را امضا کند تا نظارت های آژانس انرژی اتمی دائمی شود. محمد جواد ظریف این را پیش از این رسما اعلام کرده بود، او در گفتگو با سی ان ان و در  پاسخ به اینکه آیا ایران پیشنهاد تصویب زودهنگام پروتکل الحاقی را مطرح کرده، گفته بود: «بله، این پیشنهاد را داده‌ایم و این پیشنهاد هنوز هم روی میز است. اما مشروط بر اینکه ایالات متحده هم آنچه باید سال ۲۰۲۳ انجام دهند، همین الان اجرایی کنند. آن هم رفع تحریم‌ها از طریق کنگره ایالات متحده است. ما آمادگی داریم. اگر رئیس‌جمهور ترامپ درباره "دائمی در برابر دائمی" جدی است. برنامه دایما صلح‌آمیز در ایران و پایش دایمی تأسیسات هسته‌ای ایران را بپذیریم در ازای آنچه او گفته آمادگی انجامش را دارد؛ یعنی اینکه به کنگره برود و این توافق را تصویب کند؛ بدان معنا که کنگره تحریم‌ها را بردارد.»

تعهدات ذکر شده تا اینجا غیرعملی نیستند ولی همانگونه که روحانی می گوید باید در عبارات آن اصلاحاتی صورت گیرد اما موضوع مهمتر تعهداتی بود که باید آمریکا و دولت ترامپ انجام دهند، پولیتیکو در اینباره می نوسد: 

در بخش دیگری از سند، ایالات متحده با «رفع همه تحریم‌های بازاعمال‌شده بعد از سال ۲۰۱۷» موافقت کرده است و پذیرفته: ایران از توانایی کامل برای صادر کردن نفت خود و استفاده آزادانه از درآمدهای خود برخوردار خواهد شد.

این بند از توافقنامه ادعایی درخواست جدی و محکم و ایران در خصوص برجام است و از ابتدای مذاکره با مکرون هم آن را اعلام کرده بود، حالا به نظر می رسد ترامپ با آن موافقت کرده، این ادعایی است که رئیس جمهور فرانسه در دیدار با روحانی گفته و تلاش کرده او را برای دیدار با ترامپ در نشست 5+1 راضی کند.

اما چرا این دیدار و نشست انجام نشد و متن مورد توافق دو رئیس جمهور ایران و آمریکا به نتیجه نرسید؟ روحانی می گوید:

"به عنوان نماینده ملت ایران قبلاً گفتم و الان هم می‌گویم که  برای هر گونه فداکاری  که منجر به احقاق حقوق و رفاه مردم شود، آماده‌ام."

این جملات او در واقع به واکنش های احتمالی تندورهای مخالف دولت در داخل کشور ربط دارد. هنوز پای روحانی به نیویورک نرسیده بود که عده ای در داخل تهدید علیه روحانی را آغاز کردند تا جایی که برخی نمایندگان مجلس گفتند و نوشتند که اگر روحانی با ترامپ دیدار کند او را از ریاست جمهور ساقط می کند، اتفاقی که اگرچه در توان و زور سیاسی آنها نبود اما نشان می داد مخالفان دولت در آستانه انتخابات مجلس سناریوهای خطرناکی را در پیش گرفته اند. با این وجود حسن روحانی حاضر بود همه هزینه ها را بپذیرد و در نشست سران کشورهای 1+5 و ایران شرکت کند اما به شرطی که منافع ایران تامین شود، او در این خصوص می گوید: "

 آمریکا در پیغام خصوصی به اروپایی‌ها می‌گفت من آماده‌ام اما بعد در مصاحبه اعلام می کرد که تحریم را تشدید می کنم، چطور می‌توان باور کرد و ذکاوت و هوشیاری ایرانی از ما می‌خواست که گول پیام خصوصی را نخوریم و  همانطور که خود او گفت، ایران در هیچ مذاکره‌ای شکست نخورده است و ما می‌خواستیم همین شود تا مذاکره‌ای شود که در آن موفقیت باشد.

همین را پولیتیکو به زبان دیگری نقل کرده است: "روحانی با موارد اصلی در این سند موافقت و از رئیس‌جمهور تشکر کرد اما گفت ترامپ باید قبل از ورود به جلسه بگوید که تحریم‌ها را رفع می‌کند." ایران به درستی تاکید داشت ترامپ ابتدا باید رفع تحریم ها را امضا کند بعد به جلسه بیاید موضوعی که رئیس جمهور آمریکا از اجرای آن طفره رفت تا این دیدار انجام نشود.

روحانی در آغاز سفر به ارمنستان در جمع خبرنگاران گفت که گامهای رو به جلویی در شکل گیری مجدد 1+5 برداشته شده است و وعده داد این گام را در جلسه چهارشنبه هیئت دولت اعلام کند، او دیروز در گزارش سفر به نیویورک این گام رو به جلو را اعلام کرد و تلویحا گفت که هم ایران و هم آمریکا با کلیات توافق نامه فرانسه موافق هستند و فقط در مورد مقدمات تشکیل نشست برخی عبارات توافق نامه احتمالی اختلاف دارند، اختلافی که البته اگرچه به نظر اساسی است اما به نظر نمی رسد لاینحل باشد. امریکا این روزها در منطقه مشکلات سنگینی دارد، رهبری دیروز در جمع فرماندهان سپاه به نکته مهمی در اینباره اشاره کردند: 

"رئیس جمهور آمریکا اذعان کرد که در منطقه هفت تریلیون دلار هزینه کرده اند اما در مقابل جز ضرر و شکست عایدی نداشتند و از این پس هم این روند ادامه خواهد داشت."

آمریکا نه تنها هیچ بهره ای از این هزینه کرد در منطقه نبرده بلکه روز به روز دامنه شکست هایش زیاد شده است، فشار حداکثری به ایران هم بی نتیجه مانده به همین دلیل هم تقریبا به این نتیجه رسیده که افزایش تنش در خاورمیانه بیشتر به ضررش است. اروپا به ویژه فرانسه هم تلاش می کنند تا این توافق سرگیرد چرا که بیشترین هزینه در شرایط فعلی روی دوش اروپاییان است اولا آبروی سیاسی انها که پس از تشکیل اتحادیه اروپا تلاش می کردند آن را به دست آورند و از زیر سایه آمریکا خارج شوند در خطر قرار گرفته ثانیا اتفاقات منطقه بیشترین زیانش را متوجه اروپا خواهد کرد و آنها هستند که نه تنها باید هزینه های سنگینی برای تامین انرژی و مواد اولیه صرف کنند بلکه شرایط ناامنی در منطقه باعث ناامنی در کشورهای آنها می شود.

محمد جواد ظریف دیروز در حاشیه جلسه هیئت دولت به تلاش های اروپایی ها به ویژه فرانسه اشاره کرد، او گفت: مواضع ایران در طرح چهار ماده‌ای مکرون درست مطرح نشده است. لازم است این مذاکرات ادامه یابد تا آنکه موضوعات به صورت دقیق مطرح شود. ما تماس‌ها را ادامه می‌دهیم. تماس با فرانسه را داریم. شخص مکرون این موضوع را با علاقه دنبال کرده است. وزیر امور خارجه فرانسه با علاقه بعد از خروج مکرون از نیویورک، یک دور مذاکره مجدد را که دومین دور مذاکرات وزرای امور خارجه بود، مطرح کرد. ایشان هم علاقه‌مند به دنبال کردن موضوع هستند.

دستگاه دیپلماسی ایران مسیر درستی را در پیش گرفته است، تاب آوری اقتصادی در کنار اقتدار نظامی هم به کمک دیپلماسی آمده تا شرایط در عرصه بین المللی با تدبیر و عزت پیش رود، 18 دیدار حسن روحانی در عرض 16 روز با رهبران کشورهای مهم دنیا و 56 دیدار ظریف با وزرای خارجی کشورهای مختلف در همین زمان نشان می دهد ایران فعالانه به پیش می رود و نتیجه ای که از این دیدارهای دیپلماتیک به دست می آید قطعا به سود ملک و ملت خواهد بود.