یک نشریه آمریکایی فهرست کرد؛ سلاح‌های ایران برای نبردهای هوایی

سامانه‌های دوربرد

اس۳۰۰: این سامانه هدایت‌شونده برای چندین دهه سیستم دفاع هوایی اصلی روسیه بود تا اینکه توسط سیستم پیشرفته‌تر اس۴۰۰ جایگزین شد. این سیستم با کمک ترکیبی از موشک‌های دوربرد و میانبرد می‌تواند به‌طور هم زمان حداکثر ۳۶ جنگنده دشمن را تا فاصله ۱۲۰ مایلی هدف قرار دهد. ایران در سال ۲۰۰۷ پنج واحد سامانه اس۳۰۰ را سفارش داد، اما در نهایت تحریم‌های آمریکا دیمیتری مدودوف، رئیس‌جمهور سابق روسیه را وادار کردند که تحویل این جنگ افزارها را لغو کند. اما تهران در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که سامانه‌ای مشابه با اس۳۰۰ با نام باور ۳۷۳ را توسعه خواهد داد. این سامانه از موشک‌های صیاد ۳ یا صیاد۴ استفاده می‌کند که از موشک‌های آمریکایی الگوبرداری شده‌اند. مطابق با گزارش‌های منتشر شده باور ۳۷۳ دارای برد ۱۵۵ مایل است. اما بعد از امضای توافق هسته‌ای برجام بین ایران و قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵، روسیه در نهایت چهار سامانه اس۳۰۰ را به ایران تحویل داد. این سامانه‌ها درحال‌حاضر در تهران، اصفهان و بوشهر مستقر شده‌اند. ایران همچنین دارای ۳۰ سامانه موشکی دور برد اس۲۰۰ است که در تهران، بندرعباس، همدان و اصفهان مستقر شده‌اند. این سامانه متعلق به دوران شوروی سابق است. این موشک‌ها دارای برد ۱۵۰ مایل و حداکثر سرعت ۶ ماخ هستند. ایران توانست نمونه‌های جدیدی همچون سامانه فجر۸ را براساس این سیستم طراحی کند.

سامانه‌های میانبرد

سامانه‌های موشکی زمین به هوای میانبرد می‌توانند برای هدف قرار دادن جنگنده‌های نزدیک موثر باشند. سامانه آر‌آی‌ام-۶۶ یک سیستم موشکی میانبرد بود که در اواخر دهه ۱۹۶۰ روی کشتی‌های جنگی آمریکا استفاده می‌شد. آمریکا پیش از انقلاب اسلامی این سامانه‌ها را به تهران فروخته بود. ایران در سال ۲۰۱۳ سامانه صیاد-۲ را که از سیستم آر‌آی‌ام-۶۶ الگوبرداری شده است معرفی کرد. صیاد-۲ دارای حداکثر سرعت ۵/ ۴ ماخ و برد چهل و شش مایلی است. این سیستم می‌تواند به‌طور همزمان به شش هدف حمله کند. ایران در ماه ژوئن ۲۰۱۹ یک پهپاد جاسوسی آمریکا را با استفاده از این سامانه سرنگون کرده بود.

موشک‌ هاوک

موشک‌های ‌هاوک هدایت شونده به‌عنوان اولین سامانه موشکی زمین به هوایی آمریکا در نظر گرفته می‌شوند. مدل ام‌آی‌ام-۲۳ دارای حداکثر برد ۲۵ مایل و سرعت ۴/ ۲ ماخ است. آمریکا چندین مورد از این سامانه را به ایران فروخت. این سامانه در طول جنگ ایران-عراق مهم‌ترین سیستم دفاع هوایی ایران بود و چهل جنگنده میگ-۲۳ و سوخو-۲۲ عراق را سرنگون کرد. ایران اولین بار موشکی با نام شاهین را از مدل آمریکایی خود الگوبرداری کرد. موشک شلمچه نیز نسخه بهبود یافته شاهین است.

سامانه موشکی زمین به هوای اس-۷۵

سامانه اس-۷۵ شوروی اولین سیستم موشکی زمین به هوا بود که در جنگ مورد استفاده قرار گرفت. این سامانه از موشک‌های وی-۷۵۰ استفاده می‌کند که دارای سرعتی سه برابر سرعت صوت هستند. این سامانه می‌تواند جنگنده‌های دشمن را تا فاصله بیست و هشت مایلی هدف قرار دهد. چینی‌ها توانستند سامانه‌های اچ کیو-۱ و اچ کیو-۲ را با الگوبرداری از این سیستم شوروی طراحی کنند. ایران توانست چهارده سامانه اچ کیو-۲ را از چین خریداری کند. علاوه براین، سامانه مدرن‌سازی شده صیاد-۱ نیز براساس این نمونه قدیمی طراحی شده است.

سامانه‌های کوتاه‌برد

سامانه‌های دفاع هوایی کوتاه‌برد می‌توانند از سربازان و پایگاه‌های نظامی حساس در مقابل پهپادها، جنگنده‌ها و بالگردهای دشمن دفاع کنند.

سامانه کروتال

این سامانه در دهه ۱۹۷۰ توسط فرانسه توسعه یافته بود و روی کشتی‌های جنگی استفاده شده است. ایرانی‌ها توانستند از طریق چین به نمونه مدرنی از این سامانه دست پیدا کنند. تهران همچنین در سال‌های بعد سامانه‌های دفاع موشکی یا زهرا و حرز-۹ را در داخل کشور تولید کرد. ایران همچنین دارای سیستم‌های هدایت نوری راپیر است که در دهه ۱۹۷۰ توسط بریتانیا تولید شده بودند. تهران در سال ۲۰۰۷ ۲۹ سامانه موشکی تور ام-۱ را از روسیه خرید. موشک‌های ضد هوایی قائم نیز در یگان هوایی ایران حضور دارند.

به‌طور خلاصه، ایران دارای طیف گسترده‌ای از سامانه‌های دفاع هوایی قدیمی و مدرن است. تهران همچنین در سال‌های اخیر نمونه‌های بومی را از سامانه‌های قدیمی الگوبرداری کرد. این سیستم‌ها قدرت بازدارندگی ایران در مقابل حملات هوایی را افزایش داده‌اند. جنگنده‌هایی که از قابلیت رادارگریزی برخوردار نباشند در مقابل سیستم دفاعی ایران آسیب‌پذیر خواهند بود.