آیا ایران و کره‌شمالی باعث سقوط ترامپ می‌شوند؟

به‌دنبال تحولات اخیر در عراق و حمله معترضان عراقی به سفارت آمریکا در منطقه سبز بغداد، ایالات‌متحده روز سه‌شنبه ۱۰ دی ماه اعلام کرد که درصدد است تعدادی نیروی مضاعف به خاورمیانه اعزام کند. دونالد ترامپ در توییتی ادعا کرد تهران «مسوول کامل» این حادثه است. او در توییت خود افزود: «ما از عراق انتظار داریم تا با استفاده از نیروهای خود به حفاظت از سفارت بپردازد.» ترامپ سپس در پیام جداگانه دیگری هشدار داد که تهران «هزینه سنگینی خواهد پرداخت». وقتی خبرنگاران از ترامپ در مورد جنگ با ایران پرسیدند، وی گفت: «آیا من جنگ می‌خواهم؟ خیر. من خواهان صلح هستم. دوستدار صلح هستم. ایران هم باید بیش از هر کس دیگری خواهان صلح باشد. من خواهان وقوع جنگ نیستم.» الجزیره در گزارش دیروز چهارشنبه ۱۱ دی ماه نوشت: مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا، مدعی شد حمله به سفارت آمریکا «از سوی تروریست‌ها سازماندهی شده» که یکی از این تروریست‌ها «ابو مهدی المهندس» است. او نفر دوم حشدالشعبی است که کتائب حزب‌الله عضوی از آن است. این گزارش همچنین به نقل از مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا، اعلام کرد قرار است ۷۵۰ نیروی تازه‌نفس آمریکایی از لشکر ۸۲ هوابرد نیروی زمینی ظرف چند روز آینده به منطقه اعزام شوند. اسپر افزود: «این نیروها به مثابه اقدامی مناسب و احتیاطی در واکنش به تشدید تهدیدها و حملات علیه نیروها و مراکز آمریکایی اعزام می‌شوند.» به گزارش الجزیره، «این ۷۵۰ نیرو افزون بر ۱۴ هزار نیرویی است که از ماه می‌ و در واکنش به تهدیدهای ایران به منطقه اعزام شده‌اند.» در زمان حمله به سفارت آمریکا در عراق، ایالات‌متحده ۵۲۰۰ نیرو در این کشور داشت که عمدتا برای آموزش نیروهای عراقی و کمک به آنها در مبارزه با داعش حضور داشتند. فاکس نیوز هم به نقل از سه مقام وزارت دفاع آمریکا در خبری اعلام کرد که قرار است به زودی ۴ هزار نیرو هم به‌دلیل ناآرامی‌های بغداد به کویت اعزام شوند.

«ستارز‌اند استرایبس»، روزنامه‌ای که ارتش آمریکا منتشر می‌کند به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت، نیروهای پیاده‌نظام از گردان دوم تفنگداران دریایی هفتم، بعد از ظهر سه‌شنبه از پایگاهی آمریکایی در کویت به سفارت آمریکا در بغداد منتقل شدند. به نوشته این روزنامه، تفنگداران دریایی آمریکا در کویت مامور پاسخگویی به بحران‌های مربوطه در منطقه فرماندهی مرکزی آمریکا هستند. نیروهای نخبه این یگان برای پاسخگویی فوری به مسائل و مشکلات رخ داده در آن منطقه از جمله خاورمیانه و افغانستان آموزش تخصصی و ویژه دیده‌اند. یک مقام که خواست نامش فاش نشود،‌ گفت: نیروهای ویژه در پی قدرت‌نمایی هلی‌کوپترهای AH۶۹ و Apache به منطقه اعزام شدند. به گفته این مقام، آپاچی‌ها برای کمک به تامین امنیت سفارت تا زمانی که نیاز به آن باشد، در دسترس خواهند بود و نیروهای بیشتری آماده استقرار در صورت لزوم هستند. اسپر تصریح کرد: «دستور به استقرار گردان پیاده‌نظام از نیروهای واکنش سریع وابسته به لشکر ۸۲ هوابرد نیروی زمینی داده شده و نیروهای بیشتری آماده اعزام ظرف روزهای آینده هستند.» وی خاطرنشان کرد، این تصمیم به دستور فرمانده کل یعنی دونالد ترامپ گرفته شده و استقرار گردان نیروهای واکنش سریع در منطقه عملیات فرماندهی مرکزی آمریکا در پاسخ به حوادث اخیر عراق خواهد بود. در این رابطه یک مقام امنیتی عراقی تاکید کرد، تفنگداران دریایی آمریکا سه‌شنبه شب وارد ساختمان سفارت و در اطراف آن مستقر شدند. در همین راستا به بیش از ۵۰۰ تن از نیروهای چترباز آمریکایی در کویت هم اطلاع داده شده تا خود را برای هر گونه اقدام سریع آماده کنند. یک مقام آمریکایی نیز گفت، ممکن است حدود ۴ هزار سرباز به منطقه اعزام شوند. به ۴ هزار نیروی چترباز معروف به DRB - تیپ آماده استقرار- گفته شده به منظور استقرار احتمالی در روز‌های آینده آماده باشند.

پایگاه‌های آمریکا در برخی کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس عبارتند از: ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا که ناظر بر منطقه و در بحرین مستقر است و میزبان بیش از ۷ هزار سرباز آمریکایی است. پایگاه هوایی شیخ عیسی در این جزیره همچنین میزبان جنگنده‌های آمریکایی، هواپیماهای تجسسی و یک مرکز عملیات نیروهای ویژه آمریکایی است. آمریکا کشور بحرین را یک «هم‌پیمان مهم خارج از ائتلاف ناتو» در نظر می‌گیرد. کویت نیز میزبان بالغ بر ۱۳هزار سرباز آمریکایی و همچنین میزبان یکی از مقرهای پیشروی واحد موسوم به «ارتش مرکزی ایالات‌متحده» است. آمریکا همچنین در این کشور نیروها و تجهیزاتش را در دو پایگاه هوایی و یک پایگاه نیروی دریایی حفظ کرده است. فرودگاه بین‌المللی کویت همچنین میزبان بزرگ‌ترین مقر لجستیک هوایی منطقه‌ای ارتش آمریکا است. حدود ۲۲۰۰ خودروی تاکتیکی آمریکایی مقاوم در برابر مین در آنجا مستقر هستند.

همچنین عمان به آمریکا اجازه دست زدن به پروازهای نظامی از حریم هوایی خود و پهلو گرفتن کشتی‌های آمریکایی در بنادرش را می‌دهد. همچنین عمان به آمریکا اجازه می‌دهد مهماتش را در خاک آن مستقر سازد. آمریکا یک توافق جدید با عمان درخصوص دسترسی به بنادر این کشور امضا کرد. انگلیس نیز با این کشور توافقی را برای ساخت یک پایگاه دریایی جدید در آن امضا کرد.از طرف دیگر یک مقر فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در پایگاه هوایی العدید قطر است که میزبان بالغ بر ۱۳هزار سرباز آمریکایی است. قطر برنامه‌ریزی کرده این پایگاه را بیش از پیش گسترش دهد تا این پایگاه از بمب‌افکن‌های B-۵۲ آمریکا نیز که قادر به حمل بمب هسته‌ای هستند میزبانی کند. بندر جبل علی شهر دبی امارات نیز بزرگ‌ترین بندر مورد استفاده نیروی دریایی آمریکا در خارج از خاک این کشور است. امارات‌متحده‌عربی میزبان ۵ هزار پرسنل نظامی آمریکا است که بسیاری از آنها در پایگاه هوایی الظفره ابوظبی مستقر هستند؛ پایگاهی که در آن پهپادهای آمریکایی و جنگنده‌های پیشرفته اف ۳۵ آمریکا نیز حضور دارند. نیروی دریایی آمریکا در عین حال پایگاه کوچکی را نیز در الفجیره واقع در خلیج عمان دارد. فرانسه نیز پایگاه دریایی خودش را در شهر ابوظبی، پایتخت امارات دارد.

بحران در روابط بغداد -واشنگتن

الجزیره نوشت عراق می‌کوشد تا توازن میان آمریکا و ایران و متحدان دولت عراق را برقرار سازد. اما واکنش‌های متفاوت مقام‌های عراقی به تحولات دو، سه روز اخیر (پس از حملات آمریکا به مواضع گروه‌های شبه‌نظامی و متقابلا حملات به نیروها و سفارت آمریکا در عراق) نشان‌دهنده بدتر شدن چشم‌انداز رابطه میان عراق و آمریکاست. ترامپ در یکی از توییت‌های خود نوشت: «به میلیون‌ها عراقی که نمی‌خواهند آزادی خود را رها کنند: اکنون نوبت شماست.» الجزیره می‌نویسد نیروهای امنیتی عراقی هیچ تلاشی برای متوقف ساختن معترضان در مسیر حرکت به سوی سفارت آمریکا به خرج ندادند. هفت خودروی زرهی عراقی با ۳۰ سرباز چند ساعت پس از اوج‌گیری تنش‌ها به حوالی سفارت آمریکا نزدیک شدند. در این میان، چهار خودروی زرهی که حامل پلیس ضد شورش بودند تا نزدیکی‌های سفارت پیش رفتند اما از سوی معترضان عقب رانده شدند. در همین راستا، پمپئو خطاب به عبدالمهدی (نخست‌وزیر) و صالح (رئیس‌جمهور) هشدار داد که ایالات‌متحده «از نیروهای خود دفاع خواهد کرد؛ نیروهایی که برای حمایت از عراق مستقل و دارای حاکمیت آنجا هستند.» در واکنش، این دو مقام ارشد عراقی هم اعلام کردند که «مسوولیت خود را در این زمینه جدی گرفته‌اند و نسبت به امنیت پرسنل، تجهیزات و اماکن آمریکایی تضمین می‌دهند.»

«احمد رشید» و «ادریس علی» هم در گزارش اول ژانویه در رویترز نوشتند، تظاهراتی که اخیرا در برابر سفارت آمریکا در عراق برگزار شد چالش جدیدی برای سیاست خارجی ترامپ است آن هم در زمانی که او خود را برای رقابت‌های ۲۰۲۰ آماده می‌کند. ترامپ تهدید کرد که این اقدام ایران را تلافی خواهد کرد اما افزود که خواهان جنگ نیست. وزارت‌خارجه آمریکا اعلام کرد که پرسنل سفارت در سلامت هستند و هیچ نیازی برای خارج کردن آنها نمی‌بیند. گزارشگران رویترز به نقل از مقام‌های آمریکایی که خواستند نامشان افشا نشود افزودند که ۷۵۰ نیروی آمریکایی که قرار است به منطقه فرستاده شوند در خارج از کویت مستقر خواهند شد اما مکان دقیق آنها را اعلام نکردند. این مقام‌ها افزودند، ۴ هزار نیروی نظامی مضاعف هم ظرف روزهای آینده به منطقه خواهد رفت. «رشید- علی» بر این باورند که حمله بی‌سابقه به پایگاه دیپلماتیک آمریکا در عراق نشان دهنده وخامت اوضاع و نزاع نیروهای اقماری میان ایران و آمریکاست که هر دو بازیگرانی تاثیرگذار در این کشور هستند. این گزارشگران می‌افزایند رویداد حمله به سفارت آمریکا ۷ سال پس از سال ۲۰۱۲ و حمله به پایگاه دیپلماتیک آمریکا در بنغازی صورت می‌گیرد که موجب کشته شدن سفیر آمریکا و سه آمریکایی دیگر شد.

«مایکل کرولی» و «ادوارد وونگ» هم در گزارش ۳۱ دسامبر در نیویورک تایمز نوشتند به‌دنبال تحولات اخیر عراق، ترامپ لحن خود در برابر ایران را شدیدتر کرده است. او در توییتر خود نوشت: «این یک هشدار نیست بلکه تهدید است. سال نو مبارک.» بحران روزافزون در منطقه به ویژه تنش‌های اخیر میان ایران و آمریکا بر بی‌علاقگی ترامپ برای جنگ با ایران و علاقه‌اش برای خروج از منطقه خدشه وارد کرده است. گزارشگران نیویورک‌تایمز معتقدند، ترامپ ظاهرا دچار وضعیت بلاتکلیفی و سرگردانی است. از یک‌سو مایل به خروج از منطقه و عدم درگیری است و از سوی دیگر، «باز»های واشنگتن برای مقابله با ایران به او فشار می‌آورند. در عین حال، چشم‌انداز حمله به سفارت آمریکا در بنغازی همچنان در افق نمایان است. برخی تحلیلگران می‌گویند ایران توانسته ترامپ را به زانو در آورد و همچنان به رئیس‌جمهور آمریکا فشار می‌آورد آن هم در زمانی که ترامپ وارد رقابت‌های انتخاباتی شده است.

ولی نصر، مقام سابق وزارت‌خارجه آمریکا در دوران اوباما و استاد مدرسه مطالعات پیشرفته در دانشگاه جان‌هاپکینز، می‌گوید: «ایرانی‌ها باور دارند که ترامپ نشان داده خواهان جنگ نیست.» او می‌افزاید رهبران ایران «این باور را به ترامپ قبولانده‌اند که در برابر سیاست‌هایش در قبال اقتصاد تضعیف شده ایران خطر و هزینه‌هایی وجود دارد.» گزارشگران نیویورک‌تایمز در ادامه گزارش خود می‌افزایند تردیدی نیست که ترامپ در حمله به سفارت آمریکا دستان ایران را می‌بیند. او در توییت‌های خود به وضوح به این مساله اشاره کرده است. «کرولی- وونگ» معتقدند که دولت ترامپ تهدید برخاسته از حمله به سفارت آمریکا در عراق را به مثابه وخامت جدیدی می‌بیند که ایران باعث و بانی آن است. این روزنامه تحولات اخیر را به مثابه «بازی موش و گربه» میان تهران- واشنگتن تفسیر می‌کند. این گزارشگران بر این باورند که با توجه به وضعیت اقتصادی ایران، این کشور به دنبال تحمیل هزینه‌ای بر آمریکاست. مقام‌های دولت آمریکا به‌ویژه پمپئو مدت‌هاست از «احیای بازدارندگی» در برابر ایران سخن می‌گویند تا به این وسیله بتوان بر فعالیت‌های نظامی ایران در خاورمیانه اشراف بیشتری به‌دست آورد. برخی مقام‌های دولتی مقصر اصلی جسورتر شدن ایران را رفتارهای باراک اوباما و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ می‌دانند. اما حامیان این توافق بر این باورند که خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در می‌۲۰۱۸ باعث ترغیب ایران و متحدانش برای اتخاذ رویکرد تهاجمی‌تر و پرخاشگرانه‌تر در قبال آمریکا شده است.

روایت دیگر این است که برخی دیگر از مقام‌های آمریکایی بر این باورند که تمایل ترامپ برای پایان دادن به جنگ‌های بی‌پایان باعث شده ایران بی‌پرواتر شده و بدون ترس از رفتار آمریکا به فعالیت‌های خود ادامه دهد. در نیمه ژوئن ترامپ دستور حمله برای تنبیه ایران را به‌خاطر ساقط کردن پهپاد آمریکایی صادر کرد اما در آخرین لحظه دستور خود را پس گرفت. به نوشته «کرولی- وونگ»، برخی سناتورهای آمریکایی خواستار «اقدام قاطع» در برابر هر گونه تهدیدی نسبت به منافع آمریکا شده‌اند.

«استفن کولینسون» هم در گزارش اول ژانویه برای سی‌ان‌ان نوشت: ترامپ در اولین روز سال انتخاباتی جدید با دو بحران جدی در سیاست خارجی مواجه است که می‌تواند زندگی آمریکایی‌ها را به خطر اندازد. او این دو بحران را «ایران» و «کره‌شمالی» می‌داند. این تحلیلگر بر این باور است که تقابل ایران و آمریکا پس از ماجرای سفارت وارد فاز جدی‌تری شده است درحالی‌که سورپرایز کره‌شمالی در سال جدید هم آزمایش تسلیحات استراتژیک خواهد بود. چالش‌هایی که ترامپ با آن دست به گریبان است، این احتمال را افزایش داده که گزینه‌های مناقشه انگیز سیاست خارجی‌ای که وی در سه سال اول دولت خود دنبال کرده است ممکن است وقفه‌ای برای او باشد آن هم در زمانی که رای‌دهندگان درحال آماده شدن برای دور دوم هستند. حداقل این است که افزایش تنش‌ها بر وجهه او به‌عنوان رئیس‌جمهوری قوی ممکن است تاثیرگذار باشد.

تحلیلگر سی.ان.ان بر این باور است که اولین نگرانی ترامپ ایران است. او هشدار داده که هرگونه تهدیدی می‌تواند موجب واکنش جدی و سخت آمریکا شود. این نگرانی‌ها در حالی ابراز می‌شود که بر اساس آخرین اخبار، از نیروهای حشدالشعبی و دیگر معترضان خواسته شده که اطراف سفارت آمریکا را ترک کنند.

اهمیت سفارت آمریکا

اهمیت سفارت آمریکا در عراق تنها به ارزش سیاسی و موقعیت آن در خاورمیانه برنمی‌گردد بلکه این سفارتخانه که روز سه‌شنبه توسط معترضان حشد الشعبی عراق مورد حمله قرار گرفت، دارای ویژگی‌هایی است که آن را منحصربه‌فرد می‌کند. به گزارش فاکس‌نیوز، سفارت آمریکا در بغداد بزرگ‌ترین سفارتخانه جهان است زیرا مساحتش به اندازه مساحت شهر واتیکان ایتالیاست و در زمینی به مساحت بیش از ۹۰ هزار متر مربع ساخته شده تا جایی که حدود پنج برابر بزرگ‌تر از بزرگ‌ترین سفارتخانه سابق آمریکا در ارمنستان است. این سفارتخانه ژانویه ۲۰۰۹ پس از یک‌سری عملیات ساخت و ساز با هزینه بیش از ۷۵۰ میلیون دلاری برای اسکان حدود ۱۶ هزار کارمند و پیمانکار افتتاح شد.

ساختمان سفارتخانه مشرف بر رودخانه دجله در غرب پل معلق بغداد واقع شده و ۲۱ ساختمان به مساحت تقریبا ۸۰ زمین فوتبال دارد و همین باعث شده این سفارتخانه بزرگ‌تر از مجتمع سازمان ملل در نیویورک باشد. مجتمع سفارتخانه از پنج بخش اصلی یعنی شش مجتمع مسکونی، تاسیسات آب و زباله، یک نیروگاه، دو ساختمان دیپلماتیک و یک بخش تفریحی تشکیل شده است. این سفارتخانه همچنین دارای تئاتر، رستوران، مرکز خرید، استخر، سالن بدنسازی و زمین بسکتبال و فوتبال است. به گزارش «سی‌‌ان بی‌سی نیوز»، یگان تفنگداران دریایی ایالات‌متحده مسوولیت حفاظت از سفارت این کشور را در بغداد برعهده دارد و علاوه بر اینکه پنج درب ورودی به شدت محافظت شده و ورودی اضطراری دارد، سازه‌های ساختمان آن هم دو و نیم برابر بیشتر از دیگر سفارتخانه‌ها مقاومت دارد. طرح مهندسی سفارت منتشر نشده است اما با امکاناتی طراحی شده است که با توجه به قطعی برق و آب در بغداد و ناآرامی‌های امنیتی مستمر در این کشور در زمینه انرژی و آب بی‌نیاز است.

حصار اطراف سفارت نیز حداقل حدود سه متر ارتفاع داشته و از بتن آرمه (بتن مجهز به میلگرد) ساخته شده و به اندازه‌ای قوی است که می‌تواند نیروی انفجار یک خودروی بمب‌گذاری شده یا موشک‌ها یا خمپاره‌انداز را خنثی کند. از داخل هم این سفارتخانه به شکل استثنایی مجهز شده به‌گونه‌ای‌که به‌عنوان یک قلعه آمریکایی در برابر بمب‌های بیولوژیکی طراحی شده است چرا که علاوه بر پنجره‌های کوچک در اندازه شکاف، مجهز به سیستم تصفیه‌کننده هوا در برابر هرگونه حمله شیمیایی یا بیولوژیکی است. سفارت آمریکا در منطقه الخضرا (سبز) بغداد واقع شده که مساحتی حدود ۱۰ کیلومتر مربع دارد و شامل هزاران واحد مسکونی است. درحال‌حاضر مالکان در ازای استفاده از خانه‌هایشان اجاره ماهانه دریافت می‌کنند.