آیا ماسک های خانگی از ما محافظت می‌کنند؟

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از گجت نیوز، دانشمندان و مقامات حوزه بهداشت سراسر جهان از چندین هفته پیش به عموم مردم توصیه کرده‌اند که در مکان‌های عمومی و جاهایی که سایر افراد در آن‌ها حضور دارند، از ماسک پارچه ای برای جلوگیری از انتقال بیماری کووید ۱۹ استفاده کنند. از آنجایی که انواع مختلفی از این تجهیزات محافظتی در دسترس ما قرار دارد، چگونه باید از کارایی ماسک خود مطمئن شویم؟ در ادامه با گجت نیوز همراه باشید تا روش مدنظر محققان برای آزمایش این ماسک‌ها را بررسی کنیم.

بحث استفاده از ماسک صورت برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا از همان ابتدای همه‌گیری بسیار جنجالی بود. در حالی که بسیاری از متخصصان در هفته‌های اولیه تاکید داشتند که عموم مردم نیازی به استفاده از تجهیزات محافظتی مثل ماسک‌های تنفسی ندارند، در هفته‌های اخیر می‌بینیم که این توصیه‌ها برعکس شده‌اند و گفته شده که پوشیدن ماسک تاثیر بسیار مهم و مستقیمی روی کمک به توقف پاندمی کووید ۱۹ دارد.

توصیه‌ها در مورد ماسک پارچه ای

به نظر می‌رسد که دلیل اصلی اختلاف نظرها و توصیه‌های اولیه در مورد نپوشیدن ماسک، حفظ این وسایل محافظتی برای کادر درمانی بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی بوده و هم‌اکنون هم می‌بینیم که دانشمندان سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC) و دانشمندان دیگر تاکید زیادی به پوشیدن ماسک پارچه ای دارند. ماسک‌هایی که نسبت به تجهیزات پزشکی و ماسک‌های پیشرفته‌تر، بیشتر در دسترس هستند و برخلاف ماسک‌های بهداشتی، می‌توان چندین بار از آن‌ها استفاده کرد.

با این تفاسیر اگر روزی یک پزشک جراح در حالی که ماسک دست‌ساز یا پارچه‌ای به صورتش زده، وارد اتاق عمل شود، به احتمال قوی طولی نمی‌کشد تا مدیران بیمارستان پزشک را از کار بیکار کنند. همان‌طور که می‌دانیم تمامی ماسک‌های در دسترس عموم مردم سطح یکسانی از محافظت را ارائه نمی‌کنند و در حالی که استفاده از ماسک خانگی و چند بار مصرف برای افراد عادی مشکلی ندارد، نمی‌توان از این وسایل در محیط‌های حساس استفاده کرد.

تجهیزات به کار رفته توسط کادر درمانی، مانند ماسک‌های ان ۹۵ – N95 و ماسک‌های جراحی، آزمایش‌ها و بررسی‌های دقیقی را برای تایید کیفیت و محافظت پشت سر می‌گذارند و به همین ترتیب می‌توان ماسک‌های خانگی را هم با آزمایش‌هایی ساده، ارزیابی کرد.

از طرف دیگر هر کسی می‌تواند وسیله‌ای برای پوشاندن دهان و بینی را به کمک پارچه یا الیاف دیگر طراحی کرده و بسازد، اما هر طرحی از ماسک‌ها و مواد به کار رفته قابلیت‌های گوناگونی را در محافظت از افراد خواهند داشت.

لزوم پوشیدن ماسک

در حالی که نیاز به استفاده از وسیله‌ای برای پوشاندن دهان و بینی در سراسر جهان وجود دارد، بحث به کار گیری ماسک‌های بهداشتی برای محافظت از تک‌تک اشخاص، به موضوع استفاده از این ابزار برای محافظت از عموم مردم تبدیل شده است؛ در حالی که در گذشته نیاز چندانی به پوشیدن ماسک پارچه ای یا هر ماسک دیگری برای عموم مردم وجود نداشت، هم‌اکنون می‌بینیم که کارشناسان استفاده از هر الیافی برای جلوگیری از انتشار ذرات تنفسی را مفید می‌دانند.

در واقع وضعیت شیوع بیماری کرونا به حدی رسیده که اگر تمامی ساکنان زمین تنها با یک پارچه ساده جلوی دهان و بینی خود را بپوشانند، میزان گسترش ذرات آلوده به ویروس توسط افراد آلوده فوق‌العاده کاهش یافته و به صورت کلی، کنترل و توقف پاندمی کووید ۱۹ بسیار راحت‌تر می‌شود. برای درک بهتر این موضوع تصور کنید که فردی به هنگام عطسه یا سرفه، جلوی دهان خود را با یک دستمال کاغذی ساده بپوشاند؛ حال میزان گسترش ذرات تنفسی در محیط را با حالتی مقایسه کنید که فرد بدون هیچ مانعی درون محیط عطسه کند. تاکید اصلی دانشمندان هم فراهم کردن کمترین مانع ممکن در مقابل پخش ذرات آلوده به ویروس داخل محیط است.

این در حالی بوده که به کار گیری ماسک‌های پیشرفته و تخصصی می‌تواند تلاش‌ها برای توقف همه‌گیری را زودتر به ثمر برساند، اما در شرایط حال حاضر امکان تولید چنین ماسک‌هایی برای تمامی انسان‌ها وجود نداشته و به دلیل همین محدودیت‌ها، کارشناسان تاکید دارند که استفاده از ماسک پارچه ای یا هر وسیله ساده دیگری می‌تواند در مقایسه با استفاده نکردن از ماسک، فوق‌العاده موثر باشد.

مشخصات یک ماسک خانگی خوب

با این تفاسیر، اشاره کردیم که ماسک‌های دست‌ساز مختلفی در دسترس افراد قرار دارند و به همین دلیل، برخی کارشناسان وظیفه خود دانسته‌اند تا کارایی انواع ماسک‌های پارچه‌ای را ارزیابی کنند. در ابتدا باید اشاره کنیم که ذرات آلوده به بیماری کووید ۱۹ معمولا ۰.۰۸ میکرومتر قطر دارند؛ از طرف دیگر مواد معمولی به کار رفته در ساخت ماسک‌های خانگی و دست‌ساز می‌توانند حفره‌هایی تا هزار برابر بزرگ‌تر از این قطر را در بین الیاف خود داشته باشند و با داشتن منافذی بین ۱ تا ۰.۱ میلی‌متر، امکان گیر انداختن ذرات ویروسی در بین این الیاف وجود ندارد.

بنابراین همانند وضعیت پوشاندن دهان به هنگام عطسه یا سرفه، هدف اصلی از پوشیدن هر نوع ماسک خانگی محدود کردن مسافت طی شده توسط ذرات تنفسی ما به هنگام نفس کشیدن، حرف زدن، سرفه کردن یا عطسه زدن است. به این ترتیب یک ماسک پارچه ای مناسب برای محافظت از ما در برابر انواع ذرات ویروسی به کار گرفته نمی‌شود و مهم‌ترین نکته در این وسایل، ایجاد محدودیت در انتشار ذرات تنفسی خواهد بود.

با این وجود ماسک‌های صنعتی و بهداشتی گوناگونی هم وجود دارند که همانند ماسک معروف ان ۹۵ می‌توانند محافظت فوق‌العاده بیشتری در مقابل ذرات معلق در هوا ایجاد کنند؛ البته همان‌طور که اشاره شد، اگر تمامی ما از چنین ماسک‌هایی استفاده کنیم، امکان کمبود ماسک برای کادر درمانی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی وجود خواهد داشت.

توصیه‌هایی فراتر از پوشیدن ماسک

در حالی که پوشیدن ماسک پارچه ای به احتمال قوی محافظت ماسک‌های صنعتی پیشرفته را به همراه نخواهد داشت و از طرف دیگر، تمامی افراد هم نباید از ماسک‌های پیشرفته استفاده کنند، یک شخص برای جلوگیری از ابتلا به بیماری مرگبار کرونا باید دقیقا چه کار کند؟

در جواب این سوال می‌توان گفت که پوشیدن ماسک تنها راه حل برای در امان ماندن از کووید ۱۹ نبوده و ما می‌توانیم با رعایت نکات مربوط به فاصله‌گذاری اجتماعی، از مکان‌های شلوغ دوری کرده و به هنگام صحبت و تعامل با دیگران، فاصله ایمن دو متری را با آن‌ها رعایت کنیم. به علاوه شستن مداوم و مناسب دست‌ها با آب و صابون و همچنین خودداری از تماس بینی، دهان و چشم‌ها توصیه‌هایی هستند که از ابتدای شیوع کووید ۱۹ به عنوان اصلی‌ترین راه‌ها برای در جلوگیری از ابتلا به کرونا، دائما از زبان کارشناسان گوناگون نقل شده‌اند.

حال اگر میزان محافظت فراهم شده با پوشیدن بهترین ماسک‌های تنفسی و قرار گرفتن در محیط‌های آلوده را با خودداری از حضور در این محیط‌ها مقایسه کنیم، می‌بینیم که اگر افراد به صورت کلی برای کارهای غیر ضروری از منزل خود خارج نشوند و در محیط‌های پرخطر قرار نگیرند، شانس ابتلای آن‌ها به مراتب کمتر بوده و حتی می‌تواند به صفر برسد.

آزمایش انواع ماسک پارچه ای

یکی از بهترین راه‌ها برای امتحان کارایی ماسک پارچه ای پوشیدن این وسایل محافظتی به هنگام تخلیه دود داخل ریه‌ها به هنگام ویپ کردن یا همان کشیدن سیگارهای الکترونیکی است؛ به اعتقاد کارشناسان، اگر تصور می‌کنید که برخی ماسک‌ها جلوی بازدم شما را می‌گیرند یا به خوبی از گسترش ذرات تنفسی شما جلوگیری نمی‌کنند، به هنگام تخلیه دود سیگارهای الکترونیکی یکی از این ماسک‌ها را روی صورت خود بگذارید.

در روزهای اخیر تصاویر و ویدیوهای مختلفی از چنین کاری منتشر شده و همان‌طور که در عکس بالا می‌بینیم، ماسک‌ها از خروج دود و ذرات تنفسی جلوگیری نمی‌کنند. در واقع پوشیدن هر نوع محافظ و پوششی روی دهان و بینی باعث می‌شود تا ذرات تنفسی ما به جای حرکت مستقیم در هوا و طی کردن مسافت زیاد، به سمت چشم‌ها، قفسه سینه و پشت سر پخش شوند و از این طریق، جریان هوای خروجی از دهان و بینی ما به نوعی مختل شود.

با این حال اگر چنین عکس‌هایی را با حالت ویپ کردن بدون ماسک مقایسه کنیم، خواهیم دید که دود خروجی مستقیما در جلوی صورت فرد پخش شده و همان‌طور که انتظار می‌رود، مسافت بسیار بیشتری را در مقایسه با حالت قبلی طی می‌کند.

البته با اینکه بسیاری از افراد به دستگاه‌های ویپ و سیگارهای الکترونیکی دسترسی ندارند، چنین روشی برای آزمایش طرح‌های گوناگون ماسک پارچه ای بسیار مناسب بوده و از این طریق می‌توان به راحتی انواع مواد به کار رفته در ساخت ماسک‌های خانگی را در کنار قابلیت وسایل مورد نظر در جلوگیری از انتشار ذرات بررسی کرد.

یک آزمایش ساده دیگر

از طرف دیگر در نظر داشته باشید که ذرات مربوط به دود سیگار الکترونیکی بین ۰.۱ تا ۳ میکرومتر قطر دارند و می‌توان گفت که ذرات بیماری کووید ۱۹ به مراتب از اجزا دود دستگاه‌های ویپ ریزتر هستند؛ بنابراین می‌توان تصور کرد که ذرات ریز ویروسی مسیری مشابه دود ویپ را طی می‌کنند، اما از کجا مطمئن شویم که چنین فرضی درست است؟

برای پاسخ به این سوال می‌توانید به هنگام پوشیدن ماسک، تلاش کنید تا یک شمع را فوت کنید؛ در چنین شرایطی شعله شمع یا هر شعله مشابهی را در جلوی دهان و بینی خود، در فاصله‌ای مناسب قرار دهید و ببینید که نفس شما تا چه حد می‌تواند روی شعله تاثیر بگذارد.

از این طریق امکان آزمایش الیاف مختلف به کار رفته در ماسک پارچه ای وجود داشته و حتی می‌توانید کارایی ماسک‌های چند لایه و طرح‌های مختلف چنین ابزار محافظتی را با هم مقایسه کنید. البته فاصله شمع از صورت و قدرت بازدم شما در نتایج این آزمایش تاثیرگذار خواهد بود، اما در شرایطی که به وسایل آزمایشگاهی پیچیده دسترسی نداریم و کار خود را از خانه و با وسایل ساده انجام می‌دهیم، آزمایش شمع یا ویپینگ می‌توانند تا حد مناسبی میزان کارایی ماسک پارچه ای ما را مشخص کنند.